نشست مطبوعاتی دبیران بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر برگزار شد
علی نصیریان در ادامه درباره بخش بین‌المللی جشنواره آئینی و سنتی گفت:«در بخش بین‌المللی هم سعی داریم چند نمایش برجسته به خصوص از آسیا و شرق که تاثیرگذار باشند را در جشنواره داشته باشیم. می‌توانیم کارهایی را از شیوه‌های نمایش‌های شرقی، مثل کابوکی، کاتاکالی، اپرای پکن و یا حتی کمدیا دلارته که کارهای شسته و رفته‌ای هم باشند انتخاب کنیم.
نشست مطبوعاتی دبیران بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور علی نصیریان، بهروز غریب‌پور، حسین مسافرآستانه و اردشیر صالح‌پور در سالن تشریفات تالار وحدت برگزارشد.
به گزارش سایت ایران تئاتر، در ابتدای جلسه اردشیر صالح‌پور با اشاره به برگزاری جشن بزرگ تئاتر فجر از 25 دی ماه تا نهم بهمن ماه گفت:«به دلیل آغاز ماه محرم و ضرورت برگزاری جشنواره سعی کردیم، جشن بزرگ تئاتر فجر را از 25 دی ماه آغاز کنیم.»
وی تصریح کرد:«جشنواره امسال ضمن یک پیوستگی ارگانیک دارای سه بخش مستقل نیز هست که یک بخش آن، جشنواره تئاتر آئینی و سنتی است که 12 دوره آن در تهران برگزار شده، جشنواره عروسکی که سال گذشته برگزار شد و قرار بر این شد به صورت سالانه برگزار شود و بخش سوم جشنواره تئاتر فجر است که تاکنون 23 دوره آن را برگزار کرده‌ایم.»
وی با اشاره به تشکیل شورای سیاستگذاری جشنواره افزود:«شورای سیاستگذاری مرکب از رئیس اداره کل هنرهای نمایشی، رئیس انجمن نمایش و دبیران جشنواره‌ها و معاونت هنری است.»
سپس علی نصیریان دبیر جشنواره تئاتر آئینی و سنتی درباره این جشنواره گفت:«جشنواره نمایش‌های آئینی و سنتی دارای قسمت‌های مختلفی است. از جمله این بخش‌ها تعزیه و نقالی است. قرار است نقالی در قهوه‌خانه‌ها و تعزیه در تکایای مناسب اجرا شود. نمایش‌های شاد و عامیانه نیز در تالار سنگلج و چند جای دیگر که می‌شود با ایجاد خیمه و چادر صحنه گرد درست کرد، اجرا شوند.»
نصیریان خاطر نشان کرد:«ما با کانون نمایش‌های سنتی و آئینی صحبت‌هایی کرده‌ایم. این کانون شناخت خوبی از گروه‌های نمایشی سنتی دارد. قرار است دعوت‌نامه‌هایی برای گروه‌ها و اشخاص شناخته‌شده در این عرصه که خیلی هم گسترده نیستند بفرستیم.»
این پیشکسوت تئاتر آئینی و سنتی با اعلام این که اعتقادی به کار روی کمیت ندارد، اضافه کرد:«معتقدم باید روی کیفیت متمرکز شویم و به این ترتیب اگر چند کار با کیفیت داشته باشیم بهتر از تعداد زیادی کار بدون کیفیت است. در این بخش ما از نمایش‌هایی که با الهام از سبک و شیوه نمایش‌های سنتی و ایرانی طراحی شده و از شیوه روایی تعزیه و تخت حوضی و یا حتی نقالی استفاده کرده و دارای نگاهی نو و مدرن باشند استقبال می‌کنیم.»
در ادامه جلسه بهروز غریب‌پور دبیر جشنواره تئاتر عروسکی گفت:«جشنواره‌ها مثل همه موجودات زنده شرایط ارتقاء و تنزل دارند و نیازمند‌ند با برنامه‌ریزی و توجه خاص بررسی شوند. شاید جلسه امروز ما به تنویر افکار عمومی درباره سه جشنواره کمک کند. بنابراین من فرصتی می‌خواهم تا درباره جریان به هم پیوستن سه جشنواره توضیح بدهم.
غریب‌پور در ادامه افزود:«دهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی که شهریور ماه برگزار شد، چنان باشکوه و پرهیجان برگزار شد که دکتر مسجدجامعی و دکتر نشان موافقت خود را اعلام کردند تا جشنواره عروسکی به صورت سالانه برگزار شود اما همواره مشکلاتی در نحوه برنامه‌ریزی وجود دارد که اصلی‌ترین آن کمبود بودجه است. پیش از این دکتر نشان اعلام کرده بودند که جشنواره فجر، آئینی و سنتی و عروسکی در کنار هم و همزمان برگزار می‌شوند. من در آن زمان با این طرح موافق نبودم اما پس از آن اعلام موافقت کردم چرا که ترجیح دادم با این طرح جشنواره عروسکی به صورت سالانه برگزار شود. اما پیشنهاد نام دیگری برای جشنواره را دادم که متعاقباً نام”جشن بزرگ تئاتر فجر” برای آن انتخاب شد.»
غریب‌پور تصریح کرد:«نظر ما این بود که این سه جشنواره مورد توجه و نظر تماشاگران و مخاطبان خارجی و ایرانی قرار گیرد اما امیدوارم پس از برگزاری این جشنواره، در شهریور ماه 85 تقویم جشنواره عروسکی به شکل همیشگی خود برگردد. در جشنواره‌ای مانند”آوینیون” ناگهان تعطیلی و وقفه‌ای یک ساله به وجود می‌آید که این اتفاق مانند پیری یک انسان است. چرا که اتفاقی گاه نیازمند تحول و یا توقف است و برای این که چنین اتفاقی دچار جشنواره‌ای نشود مستلزم تدبیر و اندیشه است تا همواره جوان و سرپا بماند.»
حسین مسافرآستانه دبیر جشنواره تئاتر فجر نیز در ادامه گفت:«در خصوص جشنواره تئاتر فجر فکر می‌کنم اطلاع رسانی کافی انجام شده و قبلاً سعی کرده‌ام تا آن جا که امکان دارد پاسخگو باشم. اما عمده‌ترین چیزی که در این خصوص می‌توانم اعلام کنم تغییر عمده‌ای است که صورت گرفته است. جشنواره پیش از این مجرایی بود برای ساماندهی تئاتر یک سال کشور و تولید تئاتر به واسطه حضور در جشنواره امکان پذیر می‌شد. این تغییر به شکلی حاصل شد که هر گروه می‌تواند در اجرای عمومی حاضر باشد و جشنواره انتخابی دارد از میان آثاری که در فرصت کافی برای اجرا آماده شده‌اند. در واقع جشنواره محلی است برای ارائه قوی‌ترین کارها و نه ابتدایی‌ترین کارها که در گذشته با کم و کاستی در جشنواره اجرا می‌شدند.»
غریب‌پور در پاسخ به این که آیا امکان به وجود آمدن تغییراتی در جشنواره وجود دارد یا خیر اظهار کرد:«تصمیم به برگزاری جشنواره امسال عجولانه بوده و به نفع تئاتر عروسکی نیست. چنانچه برگزاری آن نیز به تعویق می‌افتاد، با دو جشنواره دیگر تداخل پیدا می‌کرد و برگزاری جشنواره تئاتر عروسکی در کنار جشنواره آئینی و سنتی و فجر تدبیر مدیران جشنواره بوده تا از این تداخل برگزاری جلوگیری کنند.»
وی در خصوص بودجه در نظر گرفته شده برای برگزاری جشنواره تئاتر عروسکی به صورت سالانه گفت:«آقای مسجدجامعی، دکتر ایمانی و دکتر نشان برگزاری جشنواره تئاتر عروسکی به صورت سالانه را پذیرفته‌اند و برای آن نیز تعریف و ردیف بودجه‌ای در نظر گرفته شده است. با این حساب از سال آینده، جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی به صورت سالانه برگزار می‌شود.»
اردشیر صالح‌پور در ادامه افزود:«جشنواره سنتی و آئینی نیز باید در شهریور ماه برگزار می‌شد اما با توجه به وعده‌ای که از قبل در مجامع بین‌المللی اعلام کرده بودیم، باید اقدام به برگزاری این جشنواره می‌کردیم اما با توجه به کمبود بودجه قرار بر این شد که امسال این جشنواره در کنار جشنواره فجر برگزار شود و با توجه به اهمیت برگزاری آن، بهترین تصمیم گرفته شده است.»
علی نصیریان در ادامه درباره بخش بین‌المللی جشنواره آئینی و سنتی گفت:«در بخش بین‌المللی هم سعی داریم چند نمایش برجسته به خصوص از آسیا و شرق که تاثیرگذار باشند را در جشنواره داشته باشیم. می‌توانیم کارهایی را از شیوه‌های نمایش‌های شرقی، مثل کابوکی، کاتاکالی، اپرای پکن و یا حتی کمدیا دلارته که کارهای شسته و رفته‌ای هم باشند انتخاب کنیم. این باعث می‌شود که اهالی تئاتر با سنت‌های نمایشی شرق هم آشنا شوند. تلاشمان بر این است و با جاهایی صحبت‌هایی هم شده است. اگر بتوانیم کارهایی را که هم دارای ریشه و عمق بوده و هم خوب حفظ شده باشند را برای جشنواره انتخاب کنیم کاری در خور توجه خواهد بود.»
بهروز غریب‌پور با اشاره به این گفته ارسطو که :«تئاتر هنری است که دیده و شنیده می‌شود»، گفت:«ما تئاتر را تبدیل به هنری کردیم که در ابتدا خوانده و بعد دیده و شنیده می‌شود و مصداق بارز این مسئله وجود بازخوانی متون در فراخوان جشنواره فجر است. اما این خلاف عملکرد جشنواره‌های سرتاسر دنیاست. چرا که معمولاً در ابتدا نمایش‌ها توسط نمایندگان جشنواره‌ها دیده می شوند و یا عکس و فیلم آن‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد و پس از آن برای حضور در جشنواره انتخاب می‌شوند.
البته به طور مثال کسی در قدرتمند بودن متون شکسپیر شکی ندارد اما نحوه اجرای آن توسط گروه‌های نمایشی باید ارزیابی شود تا ببینند به طور مناسب و قوی اجرا می شوند یا خیر.»
وی افزود:«اما در جشنواره ما مدت زمان زیادی وقت تلف می‌شود تا متون رسیده به دبیرخانه جشنواره خوانده شده و مورد ارزیابی قرار گیرد. به همین دلیل امسال به رئیس جشنواره و ستاد برگزاری جشنواره پیشنهاد شد تا به جای فراخوان متون، کمیته‌ای متشکل از جشنواره‌های عروسکی و مبارک یونیما، کارگردانان شرکت کننده را مورد ارزیابی قرار دهند که متعاقباً 23 کارگردان در مرحله اول پذیرفته شدند. همچنین بحث آسیب‌شناسی تئاتر عروسکی مطرح شد چرا که فعالیت تئاتر عروسکی طی سال متوقف می‌شود و این به دلیل این است که مضامین تئاتر عروسکی، جشنواره‌ای شده و تمام سعی کارگردان این است که اثرش در جشنواره پذیرفته شود. بنابراین چند اصل مطرح شد که عبارتند از: اول این که نمایش باید برای مخاطب عام و گروه سنی کودکان و نوجوانان در نظر گرفته و عرضه شود. دوم این که مضامین ایرانی، اسطوره‌ای و افسانه‌ای ایرانی داشته باشد. و آخر این که تولید نمایش‌های عروسکی باید برای اجرا در تالار هنر طراحی شود تا جایگاه مشخصی داشته باشند.»غریب‌پور افزود:«این طرح باعث می‌شود تا در سال آینده در تالار هنر یک فعالیت پیوسته داشته باشیم. البته برای فعالیت تئاتر عروسکی تالارهای فردوسی، هنر، سنگلج، بتهوون، خانه هنرمندان، پرواز و کارگاه تجربه اعلام آمادگی کرده‌اند.»
در ادامه اردشیر صالح‌پور در پاسخ به پرسش یکی از خبرنگاران درباره تغییر و تحولات سیاسی و تاثیر آن روی جشن بزرگ تئاتر گفت:«تئاتر ایران به حیات خود ادامه خواهد داد. اداره کل هنرهای نمایشی وظیفه دارد پیرامون فعالیت‌های تئاتر برنامه‌ریزی کند. این روالی است که از بدو انقلاب توسط کسان دیگری آغاز شده و ما آن را ادامه داده‌ایم. ما نمی‌‌توانیم منتظر عملکردهای سیاسی باشیم. گمان نمی‌کنم هر دولتی هم که سر کار بیاد با تئاتر مسئله داشته باشد.»
غریب‌پور نیز در این باره افزود:«آقای دکتر احمدی‌نژاد روز جمعه اعلام کردند که ما به قراردادهای بین‌المللی پایبندیم و این سه جشنواره هم قرارداد بین‌المللی دارد و به عنوان یک حرکت بین‌المللی بخشی از آبروی نظام جمهوری اسلامی محسوب می‌شود. اگر تغییراتی ایجاد شود بر سر بودن یا نبودن این جشنواره‌ها نیست. شاید با محتوا و شکل آثار انتخاب شده مسئله داشته باشند، که امیدوارم چنان انتخاب کنیم که دچار تغییرات نشویم.»
وی افزود:«این سه جشنواره از اعتبار بین‌المللی برخوردار است و به حیات خود ادامه خواهد داد. در حال حاضر هم این جشنواره‌ها متقاضیان فراوانی دارند که با ارسال عکس و فیلم و تقاضای مکتوب اعلام آمادگی کرده‌اند. این نشان می‌دهد که جشنواره ما به رشد مطلوب رسیده و به یکی از جشنواره‌های معروف آسیایی تبدیل شده است.»
صالح‌پور درباره نحوه فعالیت دبیرخانه‌های این جشنواره‌ها گفت:«تقریباً این دبیرخانه‌ها تشکیل شده و چند جلسه هم برگزار شده است. محل دبیرخانه‌ها را به زودی اعلام خواهیم کرد و از هفته آینده دبیرخانه‌ها فعالیت خود را آغاز می‌کنند.»
غریب‌پور در خصوص جشنواره فجر اظهار کرد:«جشنواره فجر، دارای نکات مثبت زیادی است اما نکته منفی این است که آثار منتخب طبق سلیقه چهار یا پنج نفر انتخاب می‌شوند در صورتی که باید طبق سلیقه تماشاگران آثار نمایشی برگزیده شوند. نکته منفی دیگری که در جشنواره تئاتر فجر وجود داشت، مسئله رقابتی بودن آن بود. این در حالی است که جشنواره محل رقابت نیست بلکه محل عرضه است.»
حسین مسافرآستانه در پاسخ به این که آیا بهتر نبود افراد سیاستگذاری چون دکتر نشان یا فرهاد مهندس‌پور در این نشست حضور داشتند تا همچون سال گذشته چیزی خارج از برنامه اتفاق نیفتد گفت:«به دلیل نوع انتخاب نمایش‌های مختلف، احتمال حضور یک بازیگر در چند نمایش مختلف کم است ولی کاملاً منتفی نیست. اما هر کارگردان فقط می‌تواند یک نمایش ارائه دهد.»
نصیریان در خصوص حضور گروه‌های نمایشی تجربی در جشنواره تئاتر فجر گفت:«در مورد گروه‌های تجربی ایرادی برای حضورشان در جشنواره فجر وجود ندارد اما این مستلزم این است که مورد ارزیابی قرار گیرند و در صورت ارزنده بودن برایشان برنامه‌ریزی صورت گیرد. بهترین حالت این است که اگر هنرمندی تجربی اثری بی‌کلام یا باکلام، سنتی یا غیر سنتی آماده کرده بود بتواند به دبیرخانه جشنواره مراجعه کند و چنانچه افراد کارشناسی آن را تایید کردند ارائه دهد.»
نصیریان در ادامه افزود:«بهتر است که کمتر به سراغ آداپته رفت و بیشتر از نمایش‌ها و قصه‌های اصیل ایرانی مثل یوسف و زلیخا، چهار درویش و ... استفاده کرد. این امر نیازمند این است که مضامین نمایش‌های آئینی و سنتی مورد مطالعه بیشتری قرار گیرد.»
وی کتاب”ادبیات عامیانه” نوشته دکتر محمدجعفر محجوب را به عنوان مرجعی غنی برای قصه‌های عامیانه ایرانی معرفی کرد.»
نصیریان در ادامه افزود:«در کار هنر با فرمول شیمی و فیزیک روبرو نیستیم و انتخاب‌ها خیلی سلیقه‌ای است. اگر به جای من کس دیگری بود سلیقه متفاوت دیگری اجرا می‌شد اما سعی خواهیم کرد در بخش تعزیه به اجرای مجالس غریب بپردازیم، تعزیه‌ها را در سالن تئاتر اجرا نکنیم نقالی را در قهوه‌خانه‌ها و در جای اصلی خود و با تماشاگران واقعی اجرا کنیم.»
وی خاطر نشان کرد:«آقای ناصربخت و فتحعلی‌بیگی که در کانون نمایشگران آئینی و سنتی حضور دارند بر روی این گونه نمایش‌ها احاطه دارند ما می‌توانیم با آن‌ها مشورت کنیم. ضمن این که بعضی از چیزها هم قلابی و مصنوعی است که باید آن‌ها را تمیز و تشخیص داد.» صالح‌پور در پاسخ به سوال یکی از خبرنگاران درباره جلب همکاری دیگر ارگان‌ها و جذب سرمایه بیشتر گفت:«بخش عمده‌ای از بودجه تئاتر کشور صرف برگزاری جشنواره‌ها می‌شود. این پیشنهاد خوبی است که بودجه برگزاری جشنواره‌ها اضافه شود و امیدواریم دولت آینده چنین زمینه‌ای را فراهم کند.»
وی افزود:«امسال بنیاد شهید بخش خوبی را برای تئاتر باز کرده و به تئاتر توجه کرده و قرار است برای تولید دو نمایش سرمایه‌گذاری کند. برای تمامی نمایش‌هایی که در هر سه بخش به موضوع ایثار و شهادت پرداخته باشند جوایزی را در نظر گرفته و حتی امکان دارد این آثار را خریداری کند.»
وی خاطر نشان کرد:«امیدواریم با حضور آقای مسافرآستانه با تئاتر دفاع مقدس هم چنین ارتباط‌هایی برقرار شود.»
غریب‌پور نیز در این زمینه با ذکر یک مثال گفت:«در سفر آخری که به کرواسی داشتم در حاشیه اجلاس، یک جشنواره هم برگزاری می‌شد که شب‌ها برای دیدن برنامه‌های جشنواره می‌رفتیم. یک جوان 21 ساله که راهنمای من بود گفت:«من از شش ماهگی عضو این جشنواره بوده‌ام و در حال حاضر یکی از اعضاء برگزاری جشنواره هستم و توضیح داد که این جشنواره 50 ساله است و علی‌رغم مشکلات اقتصادی و جنگ و ... ما جشنواره را متوقف نکردیم. چون اعتقاد داشتیم این جشنواره متعلق به ماست به همین خاطر وقتی الان برای جذب اسپانسر می‌رویم با مشکلی بر نمی‌خوریم.»
وی خاطر نشان کرد:« با در کنار هم قرار گرفتن این سه جشنواره راحت‌تر می‌توانیم اسپانسر جذب کنیم که در صورت برگزاری مستقل این جشنواره‌ها این جذب اسپانسر امکان پذیر نیست. اگر این جشنواره‌ها همزمان باشند مشارکت مردم هم بیشتر خواهد بود.»
وی تصریح کرد:«جشن ملی تئاتر فجر بایستی با حمایت همه نهادها صورت بگیرد، میراث فرهنگی باید به صورت فعال حضور داشته باشد و جشنواره را به یک جاذبه توریستی تبدیل کند. شهرداری باید کمک کند و هر کسی از دیدگاه خود در برگزاری جشنواره حضور پیدا کند.»
وی افزود:« صدا و سیما و روزنامه‌ها باید کمک کنند تا این جشن به یک واقعه ملی تبدیل شود. اگر همه حضور پیدا کنند هزینه‌های برگزاری جشنواره پایین می‌آید.»
در ادامه اشاره شد که لیستی تهیه شده از 29 تن از فعالان نمایش‌های آئینی و سنتی که به احتمال زیاد در این بخش از جشنواره آثاری از آن‌ها حضور خواهد داشت.
همچنین بهروز غریب‌پور نیز به لحاظ موضوعی اولویت جشنواره عروسکی را پرداختن به افسانه‌های ایرانی و کارهای شرقی دانست تا از این راه این گنجینه مورد استفاده قرار بگیرد.
مسافرآستانه نیز درباره حضور شهرستانی‌ها در جشنواره گفت:«کارهای شهرستان‌ها هم از طریق اجرای عمومی در شهرستان‌ها انتخاب می‌شوند و به این صورت نیست که هر کاری در جشنواره استانی انتخاب شد در جشنواره حضور داشته باشد.»
غریب‌پور در پایان افزود:«تا زمانی که همکاری بین بخشی وجود نداشته باشد تمامی بار مسئولیت فقط روی دوش مرکز هنرهای نمایشی خواهد بود. ما در جشنواره هفتم از سالن‌های فرهنگسراها استفاده کردیم. در تهران امکاناتی هست که می‌شود از آن‌ها بهره‌برداری کرد. چرا باید همه چیز را در تئاترشهر اجرا کنیم اگر کسی از شرق تهران برای دیدن تئاتر به تئاترشهر آمده، کلی هزینه‌های شهری ایجاد کرده است، هزینه‌هایی مثل سوخت، ترافیک و... حالا اگر شهرداری‌ها کمک کنند ما می‌توانیم تئاتر را به مردم نزدیک کنیم.