گزارشی از نظرات هنرمندان درباره اجرای نمایش‌ها در ماه مبارک رمضان
ماه مبارک رمضان، ماه مهمانی خدا با تمام خیر و برکاتی که به همراه داشت به پایان رسید. در این میان هنرمندان عرصه تئاتر نظرات متفاوتی درخصوص کیفیت، مضمون، نوع اجرا و... در ماه رمضان ارائه دادند.
به گزارش سایت ایران تئاتر، امیر دژاکام در این باره می‌گوید: نمایش‌هایی که در ماه مبارک رمضان به صحنه می روند باید شاد و مفرح باشند تا در این ماه مردم به سمت تئاتر آمده و به تماشای نمایش‌های شاد بنشینند اما در شب های قدر اجرای این نمایش‌ها باید متوقف شود.
شهرام کرمی نیز با امیر دژاکام هم عقیده است و اعتقاد دارد ماه رمضان ماه شادی است؛ بنابراین در این ایام باید از برنامه‌های نمایشی شاد و کمدی‌های مفر ح و نمایش‌های خانوادگی بهره گرفت.
در کل در این ایام باید از آثار نمایشی با کیفیت که از موضوع جالب و خانوادگی برخوردار است، استفاده شود و دلیلی ندارد که آثار و فعالیت های فرهنگی در ماه رمضان تعطیل شود.
اصغر خلیلی هم دراین باره معتقد است با پرداختن به نمایش‌های طنزآمیز و کمیک می‌توان در این ماه مخاطبان را برای دیدن نمایش‌ها به سالن‌ها کشاند. حمیدرضا نعیمی هم موافق اجرای نمایش‌های کمدی در این ماه است.
در این میان رسول نجفیان درباره مضمون نمایش‌ها بر ماه مبارک رمضان نظر متفاوتی دارد و می‌گوید: تئاتر هنری است متعهد که بالندگی خودش را دارد؛ بنابراین حتی در پیچیده‌ترین شکل، می‌تواند مضامین را با ماه رمضان مربوط کند.
به اعتقاد مریم کاظمی مسائل عبادی و شرعی در این ماه بر روی روال عادی و طبیعی زندگی تاثیر می‌گذارد اما در جریان نمایش‌ها تاثیرگذار نخواهد بود، چرا که به عقیده وی این نظر که باید در این ماه خوراک فکری متفاوت باشد، صحیح نیست.
با توجه به گفته مریم کاظمی می توان اینگونه برداشت کرد که خلق آثار مناسبتی تنها برای کسانی می‌تواند خوب باشد که فقط بخواهند آثار دینی و مناسبتی تولید کنند. برای مثال فعالیت تلویزیون در ماه مبارک رمضان از این دسته است چرا که بعد از افطار با برنامه‌های طنز و... سعی می‌کند برای مردم اوقات فرح بخشی را به وجود بیاورد.
در این میان باید به این نکته توجه داشت که در ماه مبارک رمضان و همچنین دیگر ماه های سال مضمون نمایش‌ها باید به گونه‌ای باشد که سطح سلیقه تماشاگر پایین نیاید و باید آثاری که هنرمندان به صحنه می‌برند علاوه بر اینکه مخاطب عام را در نظر داشته باشد به ارتقاء سطح فکری تماشاگر نیز توجه کند.
طبق گفته فرهنگ در این ماه باید روند انتخاب آثار متناسب با موضوع همین ماه باشد و باید از ابتدای سال برنامه‌ریزی کرد که نوع نمایش ها به تناسب این ماه اجرا شوند تا بتوانند جذب تماشاگر کنند.
اما داوود رشیدی نظری مقابل با محمود فرهنگ دارد. به اعتقاد وی مضمون و نحوه اجرای نمایش‌ها در ماه مبارک رمضان باید مانند دیگر ماه‌های سال بوده و کارها همچنان روند طبیعی خود را طی کنند.
اتابک نادری هم دیگر هنرمندی است که معتقد است باید از سوژه‌های مفرح و یا حداقل از سوژه‌های اخلاقی در قالب کمدی استفاده کرد؛ چرا که مردم نیاز به تجدید قوا دارند و همچنین ماه رمضان هم ماه جشن و ضیافت است.
با توجه به گفته‌های هنرمندان می‌توان به این نکته نیز اشاره کرد که در سالیان گذشته این گونه تصور می‌‌شد که ماه رمضان ماه غم انگیزی است، اما با گذشت زمان این تصور تغییر کرد. بنابراین در این ماه حتی می‌توان از کمدی ترین آثار استفاده کرد و دیگر نیازی به استفاده از آثار مناسبتی نیست.
هادی مرزبان درباره مضمون نمایش‌ها در این ماه اظهار خرسندی می‌کند و می‌گوید: خوشبختانه در کشور ما گونه‌های مختلفی از نمایش وجود دارد که مناسب برای اجرا در هر ایام و زمانی است.
لازم به یادآوری است که مریم سعادت هم بر روی تنوع آثار تاکید دارد و معتقد است نباید تنها به اجرای نمایش‌های مناسبتی بسنده کرد چرا که تمرکز بیش از حد روی این موضوع‌ها تنوع آثار را از بین می‌برد.
در پایان این موضوع با توجه به نظرات مختلفی که از سوی هنرمندان ارائه شد می توان به این نتیجه رسید که باید از نمایش‌هایی با مضمون شاد، مفرح و کمدی در این ماه استفاده کرد.
رکود مخاطب در ماه مبارک رمضان
طبق تجربه‌هایی که در سالیان اخیر بدست آمده است و طبق نظر بسیاری از هنرمندان معمولا در ماه مبارک رمضان رکود تماشاگر به وجود می‌آید.
به گزارش سایت ایران تئاتر، در این میان مسعود دلخواه، اصغر خلیلی، حمیدرضا نعیمی، محمدحسین ناصربخت، مریم سعادت، اتابک نادری از جمله هنرمندانی هستند که بر خلاف نظر محمود فرهنگ، مریم کاظمی، داود رشیدی با این نظر که در ماه رمضان رکود مخاطب وجود دارد موافق هستند و معتقدند که مخاطبان کمتری در این ایام به سالن‌های نمایش می آیند.
شاید یکی از دلایل رکود مخاطب در این ایام به علت تداخل اجرای نمایش‌ها با ساعت افطار و پخش مجموعه‌های تلویزیونی باشد.
رکود مخاطب در این ماه تا حدودی بستگی به کیفیت آثار دارد و در صورتی که یک نمایش فاخر و با ارزش به مخاطب ارائه شود در ماه مبارک رمضان شاهد رکود نیستیم.
محمود فرهنگ که با این نظریه موافق است دراین باره اظهار می کند: نمایش "اذان صبح" که در سال‌های اخیر در سالن‌های بزرگ روی صحنه رفت به دلیل کیفیتی که داشت هیچ‌گاه با رکود تماشاگر و عدم استقبال از سوی مخاطبان روبرو نشد.»
البته در ایام ماه رمضان علاوه بر کیفیت آثار، ساعت اجرای نمایش‌ها نیز در مراجعه مردم به سالن‌های نمایشی تاثیر دارد، به گفته مریم کاظمی با پیش رفتن جامعه به سوی رفاه‌طلبی و سرگرمی‌سازی، اجرای بیشتر آثار نمایشی از ساعت 18 آغاز می‌شوند که این امر نتایج خوبی در جهت رفع رکود به دنبال داشته است.
البته در این میان هنرمندانی نیز هستند که رکود مخاطب در ایام ماه مبارک رمضان را قبول ندارند، از جمله این افراد داود رشیدی است که، می‌گوید: نمایش "آقای اشمیت کیه؟" که هم اکنون در تماشاخانه ایرانشهر به صحنه رفته از نظر تعداد تماشاگر در ماه رمضان تفاوتی با ماه گذشته نداشته است.
اگر از زاویه دیگری به این موضوع نگاه کنیم به این نتیجه می رسیم که آثاری که قرار است در این ماه به صحنه بروند ، باید مخاطب‌شناسی شوند که برای قبل از افطار مناسب هستند یا پس از افطار. این آثار باید به گونه‌ای زمان بندی شوند که مردم بتوانند به راحتی افطار کنند.
راهکارهایی برای رفع رکود مخاطب
شاید اگر برنامه‌ریزی درستی انجام دهیم و بتوانیم از فضاها و سالن‌های نمایشی به بهترین شکل ممکن استفاده کنیم بتوانیم این ماه را به پرمخاطب‌ترین ماه سال تبدیل کنیم. انجام امور تبلیغاتی و اطلاع رسانی صحیح پیش از آغاز ماه مبارک رمضان و پرداختن به نمایش‌های کمیک در این ایام می‌تواند مردم را به تماشای آثار ترغیب کند.
نمایش‌های کمدی شرایط مناسب‌تری برای جذب مخاطب مهیا می‌کنند و به اعتقاد امیر دژاکام اندیشه ورزی تئاتر در رفع رکود مخاطب تاثیری ندارد بلکه باید مشکلات جامعه را درک و در نمایش‌ها مطرح کرد. تنها در این صورت است که اگر یک تئاتر بسیار غمگین هم در ماه رمضان به اجرا درآید باز سالن از انبوه جمعیت پر خواهد شد.
یثربی در خصوص ارائه راهکارهایی برای از بین بردن رکود تماشاگر در ماه مبارک رمضان می‌گوید: با آماده کردن دو کار سفارشی و با استفاده از هنرمندانی که مردم آنها را به عنوان چهره‌های شناخته شده می‌شناسند می‌توان نمایش‌هایی تولید کرد که مخاطب پسند است، همچنین برنامه‌ریزی در ساعات اجرای آثار باعث می‌شود نمایش‌ها با استقبال روبرو شوند.
آثار فرهنگی و هنری، با احترام به ویژگی‌های این ماه در جهت تقویت روحیه معنوی انسان تولید شوند تا در این ایام شاهد حضور مخاطبان بیشتری باشیم.
دقت بر روی زمان بندی اجرای نمایش‌ها را یکی از راهکارهایی می‌داند که در رفع رکود موثر است. وی می‌گوید: در ایران هم باید در کنار اجرای نمایش‌ها برنامه‌های متنوع دیگری را تدارک دید.
محمود فرهنگ که معتقد است ماه مبارک رمضان همچون دیگر ماه‌های سال است و در تمام نمایش‌ها رکود مخاطب وجود ندارد پیشنهاد داد: برای رفع رکود باید بر روی موضوع و قیمت بلیط‌‌ها تجدید نظر شود.
ساعت اجرای نمایش‌ها در ماه رمضان
زمان اجرای نمایش‌ها یکی از مهمترین مسائلی است که می‌تواند بر روی تعداد مخاطبان در ماه مبارک رمضان اثر گذار باشد، هنرمندان تئاتر در خصوص زمان اجرای نمایش در این ماه نظرات متفاوتی را ارائه کرده‌اند.
قطعا اگر بعد از افطار ساعت اجرای نمایش طولانی باشد تماشاگر خسته شده و از دیدن نمایش صرف نظر می‌کند بنابراین باید اجراهای طولانی مدت قبل از افطار به صحنه بروند و پیش از اذان مغرب به پایان برسند.
شهرام کرمی نیز در این خصوص می‌گوید: باید مناسبت‌ترین ساعت را که مقارن با زمان افطار نیست، برای اجرای نمایش انتخاب کرد؛ چرا که ساعت اجرا می‌تواند تاثیر زیادی بر روی تعداد مخاطبان بگذارد.
در کل ساعت اجرای نمایش در ماه رمضان امر مهمی است و باید توجه شود که ساعت اجرای نمایش نباید با ساعت افطار که همراه با ترافیک شهری است، مقارن شود و شاید طبق تجربه‌ها و گفته‌های بسیاری از هنرمندان بهترین زمان یک ساعت بعد از افطار باشد.
البته می توان در بین نمایش ها و هنگام افطار وقت استراحتی تعیین شود تا روزه داران بتوانند افطار کنند.
مریم کاظمی ساعت‌های آغازین شب و یا بعد از افطار مناسبت‌ترین زمان اجرای نمایش در ماه مبارک رمضان می‌داند.
رسول نجفیان که سابقه اجرا در ماه مبارک رمضان را دارد زمان اجرای نمایش را بر روی تعداد مخاطب اثر گذار می‌داند و می‌افزاید: ساعت 10 به بعد که مدتی هم از وقت افطار گذشته بهترین زمان برای اجرای آثار است.
هادی مرزبان هم با توجه به تجربه‌ای که در اجرای نمایش در ماه رمضان داشته است می‌گوید: تماشاگران از تئاترهای خوب که در ساعت مناسب اجرا می‌شوند استقبال می‌کنند بنابراین باید با توجه به زمان افطار بهترین ساعت را انتخاب کرد.
در کل می توان اینگونه نتیجه گیری کرد که زمان مناسب اجرا در میزان استقبال تماشاگران موثر است و باید زمانی مناسب را برای اجرای نمایش با توجه به ساعت افطار تعیین کرد.
اجرای آثار نمایشی در سایر فضاها
یکی از دلایلی که باعث می‌شود تماشاگر کمتر به سالن نمایش بیاید، این است که تئاتر در سبد اقتصادی خانواده‌ها جایی ندارد و یا از جایگاه کمی برخوردار است، بنابراین اجرای آثار با کیفیت در محوطه تلنگری به مخاطب وارد می‌کند که با هنری به نام تئاتر آشنا شود. تولید کنندگان این آثار باید در نظر داشته باشند که اجرای آثار در پارک‌ها و بوستان‌ها باید به گونه‌ای باشد که باعث توقف مردم برای تماشای نمایش‌ها شود.
به گزارش سایت ایران تئاتر، در ماه مبارک رمضان که امسال مقارن با فصل تابستان است می‌توان قبل یا پس از افطار در سایر فضاها غیر از محوطه باز مجموعه تئاتر شهر مانند پارک‌ها، فرهنگسرا بوستان‌ها و ... نمایش اجرا کرد البته اگر آثار فاخر نمایشی هم در طول سال و هم در ماه رمضان در فضای باز اجرا شوند، روند ملموس‌تر شدن تئاتر در میان مردم سریع‌تر می‌شود.
حمید پورآذری در خصوص اجرای آثار در محوطه‌های باز می‌گوید: این طرح دارای دو جنبه مثبت و منفی است، مثبت از این جهت که تعدادی از مردم از قشرهای مختلف جامعه به صورت تصادفی به تماشای یک اثر می‌نشینند و شاید از این طریق عده‌ای با مقوله تئاتر آشنا شوند.
وی با اشاره به جنبه منفی این طرح می‌افزاید: «هم اکنون تعریف درستی از تئاتر خیابانی، تئاتر محیطی، تئاتر تجربی و حتی تئاتر صحنه‌ای وجود ندارد و در صورتی که اجرا در سایر فضاها به درستی انجام نشود باعث جا افتادن نوعی تعریف غلط در ذهن مخاطب و دانشجویان می‌شود.»
شهرام کرمی که اجرا در فضاهای باز را به عنوان یکی از روش‌های مهمی که در جذب مخاطب تاثیر دارد می‌شناسد معتقد است اجرای آثار در محوطه‌های باز از پتانسیل بالایی برخوردار است.
محمود فرهنگ در این باره می گوید: سال گذشته بیش از 15 نمایش به مدت یک ماه در ایام رمضان در فضای باز اجرا شدند و بیش از 60000 نفر از این نمایش‌ها دیدن کردند و تجربه اجراهای شبانه‌ای که چند سال پیش برنامه‌ریزی کرده بودیم نشان داد با توجه به ژانرهای مختلف نمایشی، مخاطبان زیادی جذب شدند.
به گزارش سایت ایران تئاتر، به اعتقاد داوود رشیدی، برای اجرای نمایش در سایر فضاها باید متولیان امر کمک کنند همچنین نمایش‌هایی که در فضای باز در این ماه به صحنه می‌روند بهتر است که درباره ائمه اطهار و مسائل مرتبط با ماه رمضان باشند، اما محمدحسین ناصربخت نظر متفاوتی نسبت به گفته داوود رشیدی ارائه می‌دهد و در این باره می‌گوید: باید در پارک‌ها و بوستان‌ها و سایر فضاهای باز نمایش‌های نقالی و نمایش‌های آئینی در این ماه بهره برد.
با وجود اینکه برخی از هنرمندان از جمله امیر دژاکام معتقدند که اجرا در سایر فضاها دارای ظرفیت‌های بی‌شماری از جمله بردن تئاتر به میان مردم است ، اما مریم کاظمی نظری خلاف دژاکام دارد و کیفیت آثار نمایشی در فضاهای باز را بسیار متفاوت با اجرا در سالن‌های نمایش می‌داند و معتقد است: این امر باعث ایجاد دوگانگی در هنرمندان می‌شود.