یادداشتی درباره نشانه‌ها در تئاتر بومی استان بوشهر
خداداد رضایی (کارشناسی ارشد ادبیات نمایشی): مردمان شهر کهن بوشهر از قدیم تاکنون اعتقاد بر باورهایی بودند که به نوعی با زندگی آنان ارتباط داشته، این باورها از دل آئین ها و و رسم و رسومات محلی و نیایش های مذهبی بیرون آمده مانند: مراسم عزاداری، ازدواج ، مراسم زار، طلب باران، مراسم خاکسپاری و تماس با نیروهای ماوراء الطبیعه مانند: جن، بوسلمه، غولک، کرزنگرو که بعضی از این آئین‌ها تا به امروز اجراء و مورد توجه مردم قرار گرفته است.
از طرفی با وجود موقعیت خاص استان بوشهر در کنار خلیج فارس و همجواری با کشورهای عرب نشین و همچنین داد و ستد تجاری بوشهری‌ها با دیگر ملل جهان، خصوصاٌ کشورهای آفریقایی نشانه‌هایی در آئین‌ها و نمایش‌های این استان یافت می‌شود که بی‌گمان تحت تاثیر آن ملتها بوده است.
از میان این مراسم آئینی، کمتر آئینی را می‌توان یافت که ساختار نمایشی نداشته و به نوعی در در نمایش‌های محلی استان اثر نداشته باشد.
کار بر روی دریا، صید و صیادی با آن حرکات موزون و آوازهای دسته جمعی نوعی از نمایش‌های زیبایی است که بدون شک نشاًت گرفته از آئین است .
از دیگر نشانه های بومی جنوب خصوصا در نمایش، موسیقی محلی همراه با حرکات موزون است که با استفاده از سازهای ضربی مانند تنبک و دمام و سازهای بادی مانند نی همبان و نی جفتی و کلام شیرین محلی با قصه‌های جذاب از صید بر روی دریا ، تجاوز انگلیسی ها به بوشهر ، اختلافات قومی و محلی و افسانه های جنوبی حکایت دارد.
نمادها در تئاتر محلی بوشهر
در تئاتر بوشهر نماهای زیادی وجود دارد که آن نشانه‌ها تصاویر ذهنی را تداعی می کند و این خود یک نوع ارتباط است که بین تماشاگر و صحنه نمایش با بازیگرانش خصوصا داستان نمایش برقرار می‌کند مانند استفاده از محیط و پارچه های آبی رنگ که دریا را تداعی می‌کند، البته در تئاتر محلی بوشهر نمادها بیشتر چند معنایی هستند. مثلا استفاده از دمام می‌تواند هم در جشن و پایکوبی‌ها، هم در عزاداری‌ها و حتی در اعلام خبر به اهالی همانند جارچی‌ها استفاده شود که ما این نوع را بیشتر در شب‌های ماه رمضان به عنوان "دم دم سحری" مشاهده می‌کنیم. البته این چند معنایی بودن در تئاتر محلی در نهایت به معنی واحدی در تئاتر می رسد تا تماشاگر را وارد ماجرای داستان کند.
نظام هرمنوتیکی در تئاتر محلی بوشهر
تقریباٌ در تئاتر محلی بوشهر نشانه‌ها نهایی و کاملا مشروط نیستند و این نشانه‌ها نمی‌توانند قراردادی یا اجتماعی باشند زیرا ثابت نیستند و تک معنایی نبودن یک نظام هرمنوتیکی هستند که تماشاگر را آزادتر می‌گذارد تا درباره آن بیاندیشد. برای مثال در اکثر نمایش‌های محلی بوشهر ما تور ماهیگیری را مشاهده می‌کنیم و تماشاگر نخست با دیدن این تور ماهیگیری در صحنه نمایش احساس صید می‌کند، در صورتی که همین تور در ادامه داستان نمایش گاهی تبدیل به تور اسارت آدمیان یا واضح تر زندان آنان می‌شود.
نشانه‌های طبیعی و مصنوعی
نمایش‌های محلی بوشهر بیشتر تحت تاثیر نشانه‌های طبیعی هستند تا مصنوعی. گرچه تا حدودی نشانه‌های مصنوعی هم در بعضی مواقع دیده می‌شود، ولی نشانه‌های طبیعی که بر پایه دال و مدلول استوار است بیشتر دیده می‌شود مانند عوامل طبیعی، بادهای موسومی که بیشترین خطر را برای ملوانان و جاشوهای کشتی این دیار به همراه دارد.
روابط مکانی و زمانی
در تئاتر بومی استان شاید کمتر ارتباط مکانی و زمانی را بین تماشاگر و صحنه نمایش بتوان حس کرد. گستردگی دریا و دیگر مکان‌های قردادادی در نمایش‌های محلی را نمی‌توان فقط در صحنه نمایش خلاصه نمود. تماشاگر ناخداآگاه وارد ماجرا و صحنه نمایش می‌شود، زیرا این تماشاگر امواج و عظمت دریای جنوب را از نزدیک دیده و حس کرده بنابراین خط فرضی را می شکند و وارد جریان می شود و گاهی با حرکات و ریتم های موسیقی که به نوعی در رگ و خون آنها جاری است جسم او به حرکت در می‌آید. همانند مراسم زار که با نواختن نی همبان و دمام، جسم مرد بیمار بعد از لحضاتی به لرزه و حرکت در می آید تا عصب‌های بیماری به حرکت در آیند و بهبودی حاصل شود.