در ایران استفاده از فضای طبیعی در تئاتر مورد غفلت واقع شده است

در یازدهمین نشست تئاتر امروز، اجرای"هدیه مرموز" و تئاتر فیزیکال و زبان نو در اجرا، روز گذشته ۱۲ آذر با حضور یاسر خاسب نویسنده، بازیگر، طراح و کارگردان این اجرا، محمودرضا رحیمی استاد دانشگاه و امین عظیمی منتقد، مورد بررسی قرار گرفت.
به گزارش دریافتی سایت ایران تئاتر از روابط عمومی فرهنگسرای رسانه، در ابتدای این نشست، محمودرضا رحیمی، استاد دانشگاه، یکی از مهمترین مسائلی که باید در تئاتر فیزیکال مورد توجه قرار گیرد را "طبیعت" دانست و افزود: هنرمند برای رسیدن به " فن بدن" باید در طبیعت قرار بگیرد و از آن بهرهمند شود.
در ادامه یاسر خاسب کارگردان و بازیگر اجرای "هدیه مرموز" به شرح گذشته و چگونگی ورود خود به این عرصه پرداخت و گفت: من در محیطی روستایی و در خانوادهای که به نمایشهای آیینی میپرداختند، متولد شدم و از همین جهت در تمامی کارهای نمایشی خانواده حضور داشتم. در کنار آن به ورزش علاقهمند شدم و ژیمناستیک را به صورت حرفهای دنبال کردم.
وی ادامه داد: پس از کسب مهارت بدنی که در هنر بدن بسیار متاثر است، به دنبال هنرهای رزمی رفتم. در کنار این فعالیتها، وجود دوستان "کر و لال" بر کارم تاثیر فراوانی داشت. همچنین یک چوپان "ناشنوا" که علیرغم داشتن شرایط خاص با حیوانات به خوبی ارتباط برقرار میکرد، توجه من را به خود جلب کرد.
خاسب در کنار شرایط طبیعی و وجود فن بدن در ذات، تعلیم آکادمیک و دانشگاهی این رشته را نیز بسیار ضروری دانست.
کارگردان اجرای "گل" یکی از انگیزههای خود برای پیگیری این هنر را زندگی کارگران دانست و تصریح کرد: استقامتی که در کارگران بود، من را متوجه خود میکرد و برایم جای سوال داشت که چگونه با وجود خستگی فراوان همچنان به فعالیت ادامه میدهند. همچنین از حرکات حیوانات تاثیر فراوانی گرفتهام و در آثارم انسان و حیوان را از نظر فیزیکی به هم نزدیک میکنم.
یاسر خاسب درباره گروه "بدن دیوانه" توضیح داد: گروه ما، تمرینهای سالانه را در کارگاه آموزشی و در دل طبیعت دنبال میکند که به اجرا یا جشنواره خاصی محدود نمیشود. از طرف دیگر برای رسیدن به ایده اجرایی، موسیقی کمک کننده به کار ماست. همچنین مسائل و اتفاقات زندگی بر طرح ایدهها، موثر است.
وی افزود: برای هر نمایش، تمرینات سنگین و فشردهای را دنبال میکنیم. برخی مواقع نیز از حضور دوستان "کر و لال" در تمرینات کمک میگیریم و در مواردی نظرات آنها را اعمال میکنیم.
خاسب خاطرنشان کرد: در حال حاضر بیشتر بر مسأله "تولد و مرگ" متمرکز شدهام. از آنجا که همزمان با تولد من، پدرم از دنیا رفت، این موضوع در زندگی شخصیام بسیار ملموس بوده است. معتقدم همه چیز در دنیا، چرخهای گذرا دارد.
وی حمله به بخشی از احساسات مخاطب را از اهداف گروه نمایشیاش دانست و ادامه داد: در تلاش هستیم تا به تماشاگر اجازه غافل شدن از نمایش را ندهیم تا با تمام وجود و بدنش، به تماشای کار بنشیند. به نظر من اگر تماشاگر تنها لحظهای پس از نمایش به تفکر بپردازد، هدف ما محقق شده است.
خاسب ضمن اشاره به یک اجرا در کشور خارجی در کنار دریا و در دل طبیعت گفت: در ایران فضای طبیعی مشابه کشورهای دیگر وجود دارد؛ اما متاسفانه مورد غفلت واقع شده و نمیدانم که چرا نمایشهای فرم، در طبیعت اجرا نمیشوند.
در ادامه "محمودرضا رحیمی" به بررسی تئاتر فیزیکال پرداخت و گفت: فیزیک از دو فعالیت "کشاورزی" و حرکاتی برای برداشت محصول و "نیایش" وارد تئاتر شده است. این دو خواستگاهی هستند که جریان فیزیکی در تئاتر از آنها برخاسته است. با پیگیری و رصد در طول تاریخ به رسومات دیگری میرسیم که بر هنر نمایش تأثیرگذار بودهاند.
رحیمی افزود: به طور مثال نمایشهای "گلادیاتوری" در تمدن رم شکل گرفت؛ چرا که این تمدن، از ترس یونان و ایران چارهای جزء جنگاوری نداشت و به این صورت، این شیوه نمایشی به وجود آمد.
وی افزود: در ادامه همین روند، موج شدیدی از تئاتر فیزیکال در کشور آمریکا شکل گرفت، به گونهای که بدن را بیانکننده همه مسائل میدانستند.
این استاد دانشگاه یکی از مهمترین مسائلی که در تئاتر فیزیکال مورد توجه قرار میگیرد را "طبیعت" دانست و متذکر شد: هنرمند برای رسیدن به " فن بدن" باید در طبیعت قرار بگیرد و از آن بهرهمند شود.
محمودرضا رحیمی حرکت را زبان بدن دانست و گفت: حرکت، زندگی و خواسته بدن است که زبان اجتماعی و نیازهای مردم در آن قرار میگیرد. اساسا زبان بدن مختص داستانهای زیستی است، اما از آنجایی که صحبت فلسفی به میان میآید، قدرت "نطق" نیز وارد عمل میشود.
رحیمی درخصوص نحوه عملکرد "یاسر خاسب" تاکید کرد: در شرایط فعلی "خاسب" مباحثی را به تئاتر وارد میکند که پیش از این وجود نداشته است. در نتیجه شگفتیهایی به دنبال دارد؛ اما جریانش مجزا از خط کلی است. خوشبختانه "یاسر خاسب" در نمایشهای اخیر، از پوسته فانتزی بودن خارج شده و مردم را میبیند و آنها را به اثر خود اضافه میکند.
محمود رضا رحیمی همچنین در مورد اجرای "هدیه مرموز" اظهار داشت: "هدیه مرموز" تمرینی است که نشان میدهد هر یک از اعضای بدن میتواند شخصیت مستقلی داشته باشد و معتقدم یاسر خاسب این تمرین را به بهترین نحو ارائه کرده است.
این استاد و کارگردان تئاتر در پایان یادآور شد: اخیرا در برنامهها و نشریههای تئاتری، میشنوم که گفته میشود برای تئاتر باید تماشاگر تربیت کرد که بسیار تاسف برانگیز است؛ چرا که مخاطب خودش اثر را انتخاب میکند و هنرمند حکم آموزگار را ندارد که چیزی را به مردم تعلیم دهد.
در پایان این نشست از مهمانان تقدیر به عمل آمد.