گزارشی از نشست رسانه‌ای نمایش ”چتر باز”
نشست رسانه‌ای نمایش "چتر باز"با حضور مهدی صباغی ـ کارگردان نمایش ـ و عباس جمشیدی بازیگر در سالن کنفرانس مجموعه تئاتر شهر برگزار شد.
به گزارش سایت ایران تئاتر، در ابتدای این نشست مهدی صباغی در خصوص مراحل آغازین تولید این اثر ارائه کرد و گفت: «آشنایی من با رویا افشار ـ نویسنده نمایش چتر باز ـ به نمایش بلوط‌های تلخ برمی‌گردد.»
وی ادامه داد: «بخشی از نمایش "چتر باز" مختص به اجراهای رادیویی بود که رویا افشار برای اجرای محیطی و اختصاصاً نمایش در سالن انتظار چهارسو آن را بازنویسی کرد. داستان این اثر حکایت چتربازی است که در ادبیات عامه معنای خاصی دارد. این فرد وارد سالن چهارسو می‌شود و حضور تماشاگر را به چالش می‌کشد.»
صباغی تأکید کرد: «با اعلام خبر اجرای نمایش در دی‌ماه از سوی مجموعه تئاتر شهر، بازیگران اثر انتخاب شده و تمرینات آغاز شد.»
این کارگردان با اشاره به اولین تجربه کارگردانی‌اش اظهار کرد: «در اجرای عمومی و حرفه‌ای، نمایش "چتر باز" اولین تجربه کارگردانی‌ام محسوب می‌شود.»
در ادامه عباس جمشیدی درخصوص نمایش چتر باز و اجرای تئاتر محیطی گفت: «تئاتر محیطی نمایشی است که با تماشاگر در ارتباط است و به عقیده من مخاطب را مورد چالش قرار می‌دهد و او را وارد بازی می‌کند و مخاطبان را وارد می‌کند به بازیگران نمایش کمک کنند.»
وی خاطرنشان کرد: «از آنجایی که اولین تجربه بازیگری من در سال 1376 با اجرای یک نمایش خیابانی بوده بنابراین با نوع برقراری ارتباط با تماشاگر و نگاه او آشنا هستم. این موضوع یعنی برقراری ارتباط در بحث تئاتر محیطی تأثیرگذار است و تنها تفاوت این دو گونه نمایش این است که در اجرای تئاتر محیطی تماشاگر بلیط خریده و وارد سالن نمایش شده و با نمایشی روبروست که شاید با آن آشنایی ندارد که این مسئله برقراری ارتباط را سخت‌تر می‌کند.»
جمشیدی عنوان کرد: «در بازی در یک اثر محیطی من به عنوان بازیگر باید به مسائلی اشراف داشته باشم از جمله این که به مخاطب توهین نشود و کاری مورد قبول او ارائه کنم.»
بازیگر نمایش چترباز عنوان کرد: «به عقیده من متنی که بر اساس تئاتر محیطی اجرا شود، باید موقعیت‌های زیادی داشته باشد تا تماشاگر را به چالش بکشد.»
وی افزود: «فکر می‌کنم در چند اثری که به عنوان تئاتر محیطی به اجرا درآمده‌اند، هیچ یک آنچنان که باید تئاتر محیطی نبوده‌اند و این در حقیقت موج نویی است که در تئاتر امروز در حال رخ دادن است.»
جمشیدی تصریح کرد: «دیگر آثار محیطی که تاکنون به نمایش درآمده‌اند از نظر نوشتن و ساختار نمایشی، اتفاق اولیه تئاتر محیطی را که باید تماشاگر را به چالش بکشد و با مخاطب ارتباط برقرار کند را نداشته‌اند.»
سپس صباغی به خصوصیاتی که در رابطه با تئاتر محیطی در نمایش چتر باز وجود دارد اشاره کرد و یادآور شد: «تئاتر محیطی در اروپا زیر مجموعه تئاتر پست مدرن قرار می‌گیرد اما برخی معتقدند موقعیت و زمینه نمایش آثار هنری در شاخه پست مدرن هنور فرا نرسیده و شاید اگر بخواهیم و تلاش کنیم، می‌توانیم به آن شکل اروپایی نزدیک شویم.»
وی در ادامه به شش اصلی که شکنر برای تعریف و معرفی تئاتر محیطی ارائه کرده است اشاره کرد و افزود: «در ابتدا و انتهای نمایش محیطی، هیچ چیز مشخصی وجود ندارد. در نمایش محیطی به لحاظ محتوایی نقطه تمرکزی نداریم و کل محیط اجرای اثر به طور یکسان بین تماشاگر و بازیگر تقسیم می‌شوند و این از اصولی است که در اجرای تئاتر محیطی، شکنر به آن معتقد است.»
کارگردان نمایش "چتر باز" بیان کرد: «در مبحث تئاتر محیطی چند اجرایی که تا به امروز شاهد بوده‌ایم، مشخصه‌های خوبی داشته‌اند و حتی اگر به طور مطلق به شکل محیطی اجرا نشده‌اند، اما با استقبال خوبی روبرو بوده‌اند؛ چرا که با سابقه و ذهنیت ما ایرانی‌ها متناسب هستند.»
صباغی تشریح کرد: «مشخصه‌هایی در تئاتر ملی و تئاتر محیطی مشترک است که باعث تمرکر تماشاگر نیز می‌شود. یکی از مؤلفه‌های مهم این است که تماشاگر، بخشی از کار است و حتی در بعضی از این مجالس مردم نقش اشقیا و یا اولیا را برعهده دارند که این پیشینه باعث احساس نزدیکی تماشاگر می‌شود.»
وی ادامه داد: «در تئاتر ایران، تئاتر به شکل و شیوه برشت نزدیک است، یعنی تماشاگر مورد خطاب قرار می‌گیرد و این موضوع در تئاتر سنتی نیز وجود دارد. بنابراین بهتر است در اجرای تئاتر محیطی توجه کنیم که آیا اجرای نمایش باعث نزدیکی تماشاگر با اثر شده یا فقط یک نوع تئاتر در محیط بوده است.»
صباغی اظهار کرد: «فکر می‌کنم نسبت به دیگر آثار اجرایی، این گروه نمایشی تا حد بضاعت خود توانسته برای نزدیک شدن به تئاتر محیطی قدم بردارد و من امیدوارم دیگر گروه‌ها این قدم را تکمیل کنند تا تماشاگر با تئاتر محیطی آشنایی بیشتری پیدا کند؛ چرا که او در اجرای تئاتر محیطی حتی صندلی نیز نباید داشته باشد اما به دلیل اینکه با این نوع از اجرا آشنا نیست و ممکن است فکر کند گروه نمایشی برای حضور او اهمیتی قائل نشده است و آن را توهین تلقی نکند، تنها به گام‌های اولیه برای آشنایی تماشاگر با تئاتر محیطی بسنده کردیم.»
وی ضمن ابراز رضایت از اجرای نمایش "چتر باز" عنوان کرد: «با توجه به مشکلاتی که وجود دارد ما در تلاش هستیم تئاتر خودکفایی اجرا کنیم، اما برای بهبود، ادامه و پیشرفت در این حوزه نیاز است رسانه‌ها حمایت بیشتری داشته باشند. برای مثال برنامه مجله تئاتر باید برنامه‌ها و پروژه‌هایی را که با بودجه کم به مرحله اجرا می‌رسند را نیز پوشش دهد.»
همچنین صباغی در ادامه اعلام کرد: «آمار فروش بلیط نمایش "چتر باز" در نیمه اول جدول مجموعه تئاتر شهر قرار دارد.»
کارگردان نمایش چتر باز در پاسخ به سوال خبرنگاران مبنی بر اینکه آیا عنصر خنده برای برقراری ارتباط با تماشاگر دارای اولویت ویژه‌ای در این نمایش است، تأکید کرد: «نمایش محیطی قدم‌های اولیه را برمی‌دارد و از آنجا که بودجه‌ای ندارد، گروه اجرایی در پی ایجاد جذابیت‌های بیشتری در اثر هستند که لزوماً خنده جزء مؤلفه‌های آن نیست. عنصر اصلی نمایش محیطی بازیگر است، مهارت بازیگر نمایش کمدی فراتر از بازیگر کمدی نمایش صحنه‌ای است چرا که باید بتواند در فضایی که دارای حمایت صحنه‌ای از جمله نور، دکور، گریم نیست آنقدر مهارت از خود نشان دهند که تماشاگری که به لحاظ استقرار شرایط خوبی ندارد را جذب کند و در جذب تماشاگر استفاده از مؤلفه‌هایی غیر از خنده بسیار بهتر است، اما به دلیل اینکه در حال حاضر گام‌های اولیه تئاتر محیطی را پشت سر می‌گذاریم، بهره‌گیری از این عنصر ایرادی ندارد و مناسب است.»
صباغی بیان کرد: «در اجرای اینگونه از نمایش‌ها دوست دارم اثر از جذابیت‌های هنرمندانه برخوردار باشد و ماهیت اثر تماشاگر را به خود جذب کند.»
سپس جمشیدی در این خصوص گفت: «اینکه نمایش باعث خنده تماشاگر شود از نظر من نه بد است و نه خوب. در شهر بزرگ تهران که مردم با دغدغه‌های زیادی دست و پنجه نرم می‌کنند وقتی کسی از فضای مشکلات شهری خارج می‌شود و به دیدن نمایش می‌آید اگر بتوانی در رابطه با تئاتر محیطی او را غافلگیر کنی، کارت را به خوبی انجام داده‌ای.»
وی افزود: «در تئاتر محیطی تماشاگر باید در چند جای مختلف غافلگیر شود و خود را در صحنه ببینید.
ما در اجرای یک اثر محیطی به تماشاگر تلنگری وارد کردیم و او را خنداندیم تا مخاطب را به فکر بیندازیم.»
وی تأکید کرد: «نمایش در فضایی اجرا می شود که مختص به این اثر است و ما در این نقش موقعیتی را نداریم که مخاطب را وارد صحنه کنیم و به عنوان بازیگر از او کمک بگیریم و این امر باعث می شود از چیزهایی استفاده کنیم که باعث لذت او شود.»
جمشیدی در پایان صحبت های خود افزود: «تئاتر محیطی باید به شکلی باشد که تماشاگر دچار چالش شود و با ناهنجاری ها ارتباط برقرار کند و تلاش کند آن را تصحیح کرده و به هنجار تبدیل کند.»
سپس کارگردان نمایش چترباز تشریح کرد: «خیلی از کارها تئاتر در محیط محسوب می شوند و نه تئاتر محیطی؛ بنابراین می توانند در هرجایی به اجرا درآیند. به عقیده من کامل ترین تجربیات در حوزه تئاتر محیطی مربوط به آثار "حمید پورآذری" است چرا که تماشاگر، بازیگر اثر می شود و در نهایت سرنوشت کار را رقم می زند.
صباغی با اشاره به مقاله ای که رضا آشفته در تشریح و معرفی تئاتر محیطی نوشته است، عنوان کرد: «متن نمایش چترباز ویژگی ها و قابلیت‌هایی دارد که بر اساس آن، گروه اجرایی با استفاده از امکانات موجود به تئاتر محیطی نزدیک شوند و من امیدوارم پس از این، کارهای بهتر و با مؤلفه‌های واضح تری در این شکل از نمایش ببینیم.»
وی همچنین در پایان تأکید کرد: «تئاتر محیطی نهال نوپایی است که نیاز به مراقبت و حمایت بیشتری دارد که اگر این امر حادث شود در آینده کارهای بهتری خواهیم دید. البته با بضاعتی که سراغ دارم آثاری تولید می‌شوند که در کشورهای خارجی به اجرا در می آیند.»