گزارش ”رضا آشفته” از آیین پایانی سوگواره مهر
رضا آشفته: آمده بودند تا آیین پایانی سوگواره مهر را برگزار کنند، و از هنرمندان فعال و پویا در این سوگواره تقدیر شود. در این مراسم آیینی به پاس وفاداران حسینی، هنرمندان به نام کشورمان نیز حضور یافته بودند تا قدردان بخشی از فعالیت‌های معنوی و مذهبی هنرمندان استان تهران باشند.
داوود رشیدی، اسماعیل خلج، محمود عزیزی، مریم معترف، امین تارخ، امین زندگانی، و عزت‌الله رمضانی‌فر به نمایندگی از هنرمندان در اهدای تقدیر و یادبودها به صحنه پا نهادند. از میان مسوولان نیز می‌توان به دکتر حمید شاهآبادی معاون هنری وزارت ارشاد، محمد دشت‌گلی سرپرست مرکز هنرهای نمایشی، قاضی‌‌زاده مدیر کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان تهران و علی‌پناه معاون هنری و سینمایی استان تهران اشاره کرد.
علیرضا غفاری مجری مراسم بود و با حس و حال خاصی به روایت بخشی از واقعه کربلا در سال 61 هجری پرداخت تا بتواند بخشی از غرور مذهبی شیعیان را یادآور شود. این سوگواره نیز به همین مناسبت در بخش‌های مختلف تعزیه، نقالی و پرده‌خوانی، نمایش خیابانی و صحنه‌ای شکل گرفته بود.
جلوه معنوی
حمید شاهآبادی معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی از هنرمندان حاضر در سوگواره مهر و هنرمندان نامی کشور که برای قدردانی از آنان پاپیش نهاده بودند، تشکر و قدردانی کرد.
او در ادامه به ارتباط هنر تئاتر و مخاطب پرداخت که به شکل دو سویه و زنده شکل می‌گیرد و این موضوع را وجه تمایز و ویژگی بارز هنر تئاتر دانست.
وی در ادامه به آیین‌ها و هنرهای نمایشی سنتی کشورمان اشاره کرد که اگر در دسترس نبودند ما دچار گسست با سنت و گذشته خود می‌شدیم.
شاهآبادی در این مراسم تاکید کرد که اگر تئاتر با مفاهیم، آیین‌ها و سنت ما یکی شود، آن وقت ما شاهد تعامل مردم با هنر معنوی خواهیم بود، و آن‌گاه تئاتر رنگ و بوی تازه و جلوه دو چندانی پیدا خواهد کرد. معاون هنری وزارت ارشاد احیای سنت‌های نمایشی و آیین‌های ایرانی را یک اقدام ملی دانست و گفت: «این گونه‌های نمایشی را می‌توانیم دستمایه معرفی و شناساندن فرهنگ و تمدن خود قرار دهیم. با این نوع ادبیات، فضا و ظرفیت بهتر می‌توانیم با جهان سخن بگوییم و به همین خاطر نباید نمایش‌های سنتی و آیینی خود را به فراموشی بسپاریم.»
وی با اشاره به همذات‌پنداری مردم در شهرها و روستاها با تعزیه گفت: «در لحظه اجرای تعزیه‌گویی همه در عاشورا و کربلای حسینی و از نزدیک شاهد شهادت و رشادت امام خود هستند.»
شاهآبادی در پایان تاکید کرد که با داشتن چنین عقیده و پشتوانه‌ای و برقراری هنرهایی مانند تعزیه، پرده‌خوانی و نقالی می‌توانیم از تقلیدهای کورکورانه که با هویت ما سرناسازگاری دارد، فاصله بگیریم.
تقدیرها و تجلیل‌ها
مرشد ولی‌الله ترابی پیشکسوت نقالی، محسن میرزا علی در بخش پرده‌خوانی، رمضان فرخ‌رو معین‌البکا، قوام‌الدین قاسمی پیشکسوت تعزیه، مدیر کانون فرهنگی قدس و مدیر کانون فرهنگی سلمان فارسی، در این مراسم مورد تقدیر و تجلیل قرار گرفتند.
در بخش میدانی، "شاهد پیوند" کارگردان "من هنریک علم‌کش حسین(ع) هستم"، ابراهیم رهگذر کارگردان "خونابه"، سیاوش اکبری صفت کارگردان "انگشتر عقیق"، پروا نریمانی کارگردان "قیام"، مهدی سلطانی کارگردان "من شمر نیستم"، تقدیر شدند.
در بخش صحنه‌ای، بهنام علی‌بخش کارگردان "این عسل شهد گلی خونین است"، فرزانه کوثری کارگردان "از نینوا تا برزخ"، سعید بصیری کارگردان "شمعون و شهرزاد"، عرفان قوهستانی کارگردان "آن دست‌ها، آن مشک"، شهاب راحله کارگردان "ابابیل"، محمدرضا مختاری کارگردان "تملیخا" و نقال شهادت حضرت علی‌اکبر تقدیر شدند.
در بخش تعزیه، احمد عزیزی سرپرست گروه حضرت سیدالشهدا، محمد خلیلی سرپرست گروه قمربنی‌هاشم و گروه فتح و خیبر، عقیل صدقی سرپرست گروه محبان الحسین، احد صدقی سرپرست گروه هفتاد و دو تن تقدیر شدند.
خاطرات شنیدنی
اسماعیل خلج در این مراسم چند خاطره گفت که هر کدام شیرین و شنیدنی بود. یکی درباره شمرخوانی بود که در دهاتش به او هیچ‌گاه به خاطر دارا بودن این نقش در تعزیه همسر نداده‌اند. همچنین به دلیل آنکه خلج در چند فیلم نقش پدر شهید را بازی کرده است، برخی می‌پنداشته‌اند که او واقعن پدر شهید است. وقتی برای انجام فیلمبرداری به خمین می‌رود، نماینده شهر از او می‌خواهد در دیدار پدران شهید برای آنان سخنرانی کند. اما او می‌گوید که پدر شهید نیست و نماینده اصرار می‌کند پدران شهید چنین تصوری درباره‌اش دارند. خلج به دیدار پدران شهید می‌رود و با آنان بگو و بخند می‌کند برای این ماجرا و تصور قشنگ!
پدر محسن میرزا علی هم درباره تعزیه طفلان مسلم گفت که در امام‌زاده داود وقتی سر یکی از طفلان را می‌برد، هنوز سر طفل دوم را نبریده، عده‌ای با چوب و چماق دنبالش می‌کنند و او مجبور می‌شود، دو سه روز گرسنه و تشنه در کوه‌های امام‌زاده داود سرگردان بشود.
نکته‌ها
محسن میرزاعلی برای گرفتن جایزه‌اش درخواست کرد که حتمن پدرش هم بالای صحنه بیاید. او که خود را شاگرد و مرید پدرش می‌داند، برای قدردانی از زحمات او پیش پایش زانو زد و بر پای پدر بوسه زد. پدر میرزاعلی از استادان به نام تعزیه و پرده‌خوانی است. بنا بر اشاره پسر، پدرش هم‌اکنون سرطان حنجره دارد.
در این مراسم مرشد ولی‌الله ترابی به اجرای دو قطعه نقالی پرداخت که با تشویق و صلوات حضار مواجه شد. فضل و فتاح و جنگ خندق نقل‌‌های او بودند.
ترابی متولد 1315 در روستای ده‌اسبی آب یا همان سفیدآب تفرش است. ترابی در تعزیه، پرده‌خوانی و نقالی تجربه و توانایی خاص دارد. او علاوه بر نقالی در گردآوری طومار نقالی و روایت‌های شاهنامه نیز کتاب‌هایی را به چاپ رسانیده است.
احد صدقی از رباط کریم نیز بخشی از یک تعزیه تحت عنوان زره‌پوشی را اجرا کرد که از ظرافت و زیبایی خیره‌کننده‌ای برخوردار بود.
سوگواره مهر به همت اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی از 19 تا 25 دی‌ماه 90 در تالار محراب، کانون فرهنگی قدس، کانون فرهنگی سلمان فارسی، هنرستان موسیقی دختران، بوستان لاله، بوستان ملت و حسینیه تعزیه‌داران دو شهید برگزار شد.