از اجرای یک اثر نمایشی عبور کردیم

به گزارش دریافتی از سایت ایران تئاتر از روابط عمومی مجموعه تئاتر شهر، سامی صالحی ثابت عضو انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر درابتدای این جلسه گفت: گروه تئاتر دن کیشوت در تمام این سالها تمام تلاش خود را انجام داده که موضوع جستجو را فراموش نکند. ضمن اینکه در طول این سالها سعی کرده اولین منتقد خود نیز باشد و البته این نقد را به ما و تاریخی که در آن فعالیت می کنیم عرضه می کند.
وی ادامه داد : من نه به عنوان یک منتقد بلکه تلاش می کنم  در همین ابتدا به عنوان یک تماشاگر دو حکم را برای این نمایش صادر کنم .و از شما تماشاگران هم می خواهم که حکم صادر کنید. اولین حکمی که برای این اثر نمایشی صادر می کنم این است که محسن هیچ گاه به اجرا نمی رسد. دومین حکم  من هم براین مبناست که گروه تئاتر دن کیشوت به بن بست رسیده است. البته نمی خواهم گروه و شما تماشاگران این دو حکم من را تایید یا رد کنید اما این دیدگاه من برای اجرای نمایشی بود که این روزها شاهد اجرای آن در تالار چهارسو مجموعه تئاتر شهر هستیم.
این منتقد تئاتر در ادامه شاخصه‌های ساختاری نمایش بر اساس اپیزودهای اجرا شده را مورد بررسی قرار داد و گفت: اولین اپیزودی که در این نمایش مشاهده کردم اپیزود "ننه دلاور و فرزندانش" بود که به عنوان اولین تجربه گروه، فاصله نزدیکی با دوران جنگ دارد که در این اپیزود دو شاخصه وجود دارد . اول نگاه فرمالیستی است که کارگردان دارد و از جمله ویژگی‌های آثار برشت است و دومی شخصیت زنی است که نقش سرباز را بازی می کند.
وی با اشاره به اجرای اپیزود « شازده کوچولو » خاطر نشان کرد: استفاده از تکنیک تعزیه و مجالس شبیه خوانی، حذف جنسیت با تکیه بر فلسفه تعزیه از جمله مواردی بود که علی اصغر دشتی توانسته به خوبی آن را با نمایش مجلس شبیه خوانی شازده کوچولو منطبق کرده و اثر جذابی را به تماشاگر ارائه دهد.
دشتی در ادامه صحبت های صالحی ثابت هم گفت: آنچه در اجرای این قطعه نمایشی برای ما مهم بود استفاده از تکنیک مجالس شبیه خوانی بود که بیشتر مورد توجه بود؛ چرا که اگر به صورت کامل به محتوای تعزیه هم نگاهی داشتیم  نمی توانستیم اثر جدیدی را برمبنای مجالس شبیه خوانی به صحنه ببریم.
براساس این گزارش صالحی ثابت در ادامه به بررسی اپیزود «دن کیشوت» پرداخت و گفت: به نظر من اپیزود  «دن کیشوت» که در سال اجرای عمومی خود با استقبال قابل توجه مخاطبان هم همراه شد نسخه کامل شده دو گام قبلی گروه است و به اعتقاد من گروه با این اجرا توانست جسارت مخفی خود را علنی کند. البته سبک متفاوت بازی‌ها ، ارتباط با دنیای بیرون نمایش‌، ارجاع به پدیده جدیدی به نام دراماتورژی که در ایران هنوز تعریف درستی از آن نشده، نکته هایی بود که می توان در این اپیزود به آن اشاره کرد.
این عضو انجمن منتقدان و نویسندگان خانه تئاتر در ادامه به اجرای اپیزود «پینوکیو» اشاره کرد و به بیان ویژگی‌های اثر پرداخت و تصریح کرد: یکی از نکته‌هایی که می‌توان در اجرای این قطعه نمایشی چه در اجرای فعلی و چه در اجرای عمومی این اثر در تالار قشقایی مجموعه تئاتر شهر به آن اشاره کرد، « زیبا بودن جنس نفهمیدن» نمایش پینوکیو بود. نمایشی که در زمان اجرای عمومی خود با نظرات متفاوتی مواجه شد؛ چرا که بعضی‌ها متوجه نکات مطرح شده در نمایش شدند و بعضی ها هم متوجه هیچ نکته ای نشدند.
وی ادامه داد: وام گرفتن از تمام سبک‌های بازیگری با استفاده از جسارت گروه، نشانه گذاری‌های منعقد شده توسط گروه برای تماشاگر و آغاز یک فکر جدید بعد از نمایش پینو کیو در مواجهه با تماشاگر نکات برجسته‌ای بود که می‌توان به آن اشاره کرد.
کارگردان نمایش «رونمایی از آثار گروه تئاتر دن کیشوت با رونمایی از محسن» سپس ادامه داد: من با نظرات آقای صالحی ثابت مبنی بر اینکه اثر ما را قطعه قطعه کردند و اینکه به تماشاگر می گویند که باید حکم صادر کنند، مخالفم . ما در این نمایش اثری را ارائه داده‌ایم که یک نمایش واحد است. ما نمایشی را اجرا کردیم  که بخش‌هایی از اجراهای قبلی بوده و من درباره اثری باید حرف بزنم که هم اکنون در تالار چهارسوی مجموعه تئاتر شهر به صحنه رفته است.
وی در پاسخ به سوال یکی از تماشاگران مبنی براستفاده از نشانه‌های دایره‌ای در طراحی بازی بازیگران و صحنه تصریح کرد: ریشه دایره‌ها در گام اول به دلیل علاقمندی گروه به تعزیه است و  ما در زمانی از این نشانه برای تغییرات زمانی و مکانی استفاده می کردیم اما زمانی که خانم احمدپور به عنوان دراماتورژ به گروه اضافه شد، وجود دایره‌ها به یک کارکرد فضایی تبدیل شد و در عین حال در ساختار قصه نیز قرار گرفت.
نسیم احمدپور طراح و دراماتورژ نمایش هم گفت: ما عمدی برای دایره بودن صحنه و نوع اجرای نمایش نداریم. فقط بر این تصور بودیم که می‌توان روی این طراحی دایره‌ای شکل کار کرد. البته اگر دقت کرده باشید می‌بینید که این نوع طراحی در هر اجرا شکل گسترده‌تری به خود می‌گیرد.
صالحی ثابت در بخش دیگر این نشست به اپیزودهای «ملا نصرالدین» و«شهرزاد» نیز اشاره کرده و خاطر نشان کرد: تحقق فکر کردن تمام و کمال به تماشاگر و او را وارد اجرا کردن موفقیت بزرگی بود که گروه تئاتر دن کیشوت در اجرای عمومی این نمایش به آن دست پیدا کرد و ما در این اجرا شاهد به صحنه رفتن قطعاتی از آن بودیم.
وی افزود: در اپیزود «شهرزاد» هم ما شاهد گسترش ایده و اجرای ملانصرالدین بودیم که گروه در آن زمان تلاش داشت در یک شکل کاملا ویژه اجرا کند، به طوری که نمایش از ساعت 12 شب آغاز و تا طلوع آفتاب ادامه پیدا می‌کرد که اگر اجرا می شد ما شاهد یکی از جالب توجه ترین آثار نمایشی این سالها به لحاظ ایده پردازی بودیم و متاسفم که به ثمر نرسید.
این منتقد تئاتر به عنوان « محسن » هم اشاره کرد و گفت: وقتی به نام محسن در این نمایش برخورد می کنیم  با محسنی مواجه می شویم که تاکنون بارها در مورد او از زبان آدم ها حرف و ابراز عقیده شنیده ایم و وقتی به خود می آییم می بینیم همین محسن قالب تن ما شده است.
صالحی ثابت  ادامه داد: من در ابتدای این جلسه حکمی را صادر کردم مبنی براینکه « محسن اجرا نخواهد شد.»  حال می خواهم در مورد این حکم به این مساله اشاره کنم که آیا محسن در ادامه ایده هایی چون گالیور و شهرزاد است؟ آیا همین اجرایی که ما شاهد آن بودیم محسن بود؟ اگر اینها نیست چطور می توانیم در آینده اجرایی بهتر از محسن داشته باشیم؟ البته به نظر من اگر همین اجرا را مبنای رونمایی از محسن قرار دهیم  می‌تواند بهترین اجرا باشد.
وی در بخش دیگری از صحبت‌های خود تصریح کرد: در جایی هم به این نکته اشاره کردم گروه تئاتر دن کیشوت به بن بست رسیده است. من این حکم را صادر کردم چرا که بر این باورم وقتی گروه نمایش دغدغه تماشاگر دارد، چرا به اجرای نمایش خود در تالارهای رسمی تئاتر بسنده می کند. به اعتقاد من شاید وقت آن رسیده که گروه فضاهای جدیدی را تجربه کند. به همین جهت است که به عنوان یک تماشاگر این حکم را صادر کردم دن کیشوت از این منظر به بن بست رسیده و وقت آن رسیده که فضاهای جدیدی را تجربه کند. از سویی دیگر تمامی این اپیزودها که هرکدام در یک پروسه زمانی اجرای عمومی داشتند گروه را به مرحله‌ای رسانده که باید مسیر تازه ای را ترسیم کند و شاید « محسن » اولین قدم در این راه باشد.
نسیم احمد پور در ادامه گفت: بین محسن و هر کاراکتری که تا به امروز توسط گروه تئاتر دن کیشوت خلق شده هیچ شباهتی وجود ندارد. محسن در اینجا صرفا یک مفهوم و یک اسم است. ضمن اینکه گروه تئاتر دن کیشوت تلاش کرد. ضمن توجه به کاراکترهای موجود در ادبیات کلاسیک و حتی نگاه به شخصیت‌هایی چون گاندی به خلق یک شخصیت جدید نیز دست پیدا کند، اما هنوز نتوانسته‌ایم به این موضوع دست یابیم.
وی خاطر نشان کرد: ما فکر کردیم این نمایش می تواند بستر یک تجربه جدید برای خلق این کاراکتر باشد. پس آمدیم و با طراحی این اثر نمایش ظرفی را ساختیم که بعد تصمیم بگیریم در این ظرف باید چه کاری را انجام بدهیم و براین باوریم برای تحقق چنین رویکردی اجرای چنین نمایشی ضرورت فراوانی داشت.
اصغر دشتی هم در تایید صحبتهای احمد پور  با بیان اینکه گروه تئاتر دن کیشوت همواره به دنبال فرضیات اجرایی است، تاکید کرد: با این دیدگاه آنچه برای ما دارای اهمیت فراوانی است عبور کامل از اجرای یک اثر نمایشی است چرا که معتقدیم با عبور کامل از یک اجراست که می توانیم پیش فرض های خود را عملی کرده و برپایه این پیش فرض ها به اجرای بعدی  خود فکر کنیم.
کارگردان نمایش « رپرتواری از آثار گروه تئاتر دن کیشوت با رونمایی از محسن » تصریح کرد:  گروه تئاتر دن کیشوت در این سالها نشان داده که هیچ گاه دنبال تولید صرف نبوده . ما همواره تلاش کردیم تجربه ها را در امتداد تجربه قبلی خود قرار دهیم و اگر هم در بعضی موارد وقفه طولانی در فعالیت های ما رخ داده به خاطر این بوده که موفق به اجرای عمومی نشدیم . بنابراین وقتی نتوانیم  از اجرایی به صورت کامل عبور کنیم هیچ گاه به وارد شدن در گام بعدی هم فکر نخواهیم کرد.
وی ادامه داد: این اجرا بهانه ای شده که بعد از این تصمیم بگیریم که چه کاری می خواهیم انجام دهیم و شاید به تصمیم دیگری رسیدیم . به هر حال باید دید از اجرای اکنون چه مسیری را باید طی کنیم .اجرای نمایش     «رپرتواری از آثار گروه تئاتر دن کیشوت با رونمایی از محسن»  جمع بندی 10 ساله از فعالیت‌های گروه ماست و شاید این اجرا فصل تازه‌ای با رویکردی تازه از گروه تئاتر دن کیشوت باشد.
فریبا کامران یکی از بازیگران نمایش هم در این نشست تاکید کرد: به نظر من این شرایط آینده است که اجراهای بعدی ما را رقم می زند، بنابراین افق دید گروه و تجربیات گذشته در کنار هم است که آینده گروه تئاتر دن کیشوت را رقم می زند.
گفتنی است این جلسه با پرسش و پاسخ تماشاگران از گروه نمایش ادامه یافت.