گزارشی از نشست هنرمندان رادیو نمایش با اهالی تئاتر

به گزارش سایت ایران تئاتر، در ابتدای این نشست ایوب آقاخانی که اجرای این برنامه را برعهده داشت به تشریح دلایل برگزاری این مراسم و توقعات اهالی تئاتر از رادیو نمایش پرداخت.
ایرج راد سپس خطاب به اهالی رادیو نمایش گفت: شما برای کسانی که در جوانی با هنر نمایش رادیویی آشنایی پیدا کرده‌اند و شب‌ها داستان شب رادیو از طریق این رسانه را شنیده‌اند، اسطوره‌هایی هستید.
وی ادامه داد: رادیو یکی از مراکزی است که کارش حساس و تاثیرگذار است؛ چرا که بدون دکور، بدون گریم، لباس و حتی فضا و صحنه‌ خاص آنچه باید و شاید را تجسم می‌بخشید.
مدیرعامل خانه تئاتر بیان کرد: چندین سال حرف رادیو نمایش را شنیده‌ایم و همواره از این جهت که رادیو شاخه هنرهای نمایش و تئاتر را دارا باشد، خرسندیم. گرچه در تلویزیون این بی‌مهری را می‌بینیم که به تئاتر تلویزیونی بها داده نمی‌شود و این در حالی است که با وجود شبکه‌های گسترده تلویزیون می‌تواند در ایجاد اشتغال و کار برای هنرمندان، نقش داشته باشد.
راد اظهار کرد: رادیو با تلاش عزیزانی که از 10 سال پیش سعی کردند آن را راه‌اندازی کنند، کار خود را آغاز کرد.
وی درخصوص ویژگی‌های این رسانه تاکید کرد: رادیو می‌تواند در گسترش تئاتر، تاثیر بسزایی در جامعه داشته باشد؛ چرا که ما می‌دانیم در عرصه تئاتر صحنه‌ای گاه در حوزه اطلاع‌رسانی دچار فقر هستیم و بسیاری از مردم خبر ندارند که نمایش روی صحنه است و یا نمایش روی صحنه چه نمایشی است و حتی گاه ما در خانه تئاتر باید پی‌گیر باشیم و بدانیم چه آثار نمایشی به صحنه رفته است. بنابراین طبیعتاً رادیو می‌تواند یاری‌گر هنرمندانی که کارهای صحنه‌ای می‌کنند، بوده و مسبب آشنایی مردم با تئاتر و خصوصیات و توانمندی‌های تئاتر باشد. در حقیقت پایه‌هایی را می‌تواند بنا کند که مردم نگاهشان نسبت به تئاتر و چگونه دیدن آن متعارف شود.
راد ادامه داد: خیلی از مردم به تئاتر به عنوان وسیله خنده و تفریح نگاه می‌کنند، اما حقیقت این است که تئاتر یک کلاس درس خشک نیست، بلکه باید با تئاتر ارتباط برقرار کنیم و بسیاری از مفاهیم، موضوعات و آنچه که مربوط به  انسان و خواسته‌های اوست و باید و نبایدی‌ها را در رابطه با تئاتر ببینیم. این دیدن فقط یک موضوع ارزشی نیست، بلکه یک بعد دیگرش هنری بودن آن است.
وی خاطرنشان کرد: هنر می‌تواند همواره جذابیت‌های خاص خود را داشته باشد و همواره لذت‌بخش و لذت‌آفرین باشد. اکثر شما در کارهای صحنه‌ای نیز حضور داشتید و می‌دانید با برگزاری نشست‌های رادیویی، اجرای نمایش‌هایی که می‌تواند در رادیو این گستردگی را به وجود آورد و در جامعه که باعث برقراری ارتباط بهتر و تغییر در شیوه نگرش به تئاتر شود، چطور از طریق رادیو تاثیرگذار باشید.
راد در پایان عنوان کرد: امیدارم دست به دست هم رادیویی فراگیر داشته باشیم تا حداقل برای کسانی که علاقمند به مسائل فرهنگی هستند و جوانان و دیگر افرادی که تمایل دارند با بخش‌‌‌های دیگری از بدنه فرهنگ، تفکر و دانش سر و کار داشته باشند، راه‌گشا باشد.
سپس دهقان‌ نیری – رئیس مرکز هنرهای نمایش رادیو- لوح تقدیر رادیو نمایش را به ایرج راد تقدیم کرد.
در ادامه نیز ثریا قاسمی روی صحنه تالار بتهوون حاضر شد و در سخنانی گفت: رادیو عشق اول من است. در سال 1339 یا 1340 که کار خود را با رادیو آغاز کردم با خواهرم که چند ماه از من بزرگ‌تر است همراه شدم و همیشه کار رادیویی را دوست داشتم و چون در این میان علاقه و دوست داشتن وجود داشت، همیشه زحمت کشیدم تا شایسته این کار باشم.
وی بیان کرد: در حال حاضر که عشق اولم در حال وسعت پیدا کردن است، بسیار  خوشحال هستم؛ چرا که هر قدر به دوستان رادیویی رسیدگی شود باز هم کم است. از آنجایی که کار رادیویی نه برای شهرت و نه برای درآمد است؛ بنابراین افرادی سال‌ها  است که در رادیو کار می‌کنند و یا علاقمندان و جوانان دیگری سال‌های گذشته به این گروه ملحق شده‌اند و در کنار ما به رشد رسیده‌اند و این موضوع باعث خرسندی ما است.
قاسمی ادامه داد: سالهاست که از تئاتر دور افتاده‌ام. گرچه تله تئاترهای خود را هنوز دارم و از خبرهای تئاتر تا حدودی اطلاع دارم، اما این دور افتادن به دلیل این است که در دو کار آخری که در سال 68 اجرا شد برخورد نامناسبی دیدم و در نهایت ترجیح دادم از اجرای عمومی نمایش "در مصر برف نمی‌بارد" انصراف بدهم.
قاسمی تصریح کرد: از کسانی که با رنج و مرارت و ایثار چراغ سالن‌های نمایش را روشن نگه داشته‌اند تشکر می‌کنم؛ چرا که دورادور می‌دانم با چه مشکلات بزرگی دست و پنجه نرم می‌کنند. وقتی اطلاع پیدا می‌کنم که تئاتری به صحنه رفته هم خوشحال می‌شوم و هم غمگین. خوشحالی‌ام از اجرای یک اثر نمایشی جدید است و ناراحتی‌ام به خاطر مشکلاتی است که  هنرمندان با آن روبرو هستند.
وی افزود: تمام این تلاش‌ها برای ما ارزشمند است و البته یک درس، به ما می‌آموزد این که چقدر انسان می‌تواند کوشا باشد و در چه شرایطی می‌تواند کار کند.
قاسمی در پایان ضمن تشکر از هنرمندان رادیو نمایش به آنان توصیه کرد: امیدوارم همیشه انضباط در کارهای خود داشته باشید و با  توجه بیشتر مدیران، این هنر را زنده نگه دارید.
در ادامه خسرو فرخ زاری لوح یادبودی از سوی رادیو نمایش به ثریا قاسمی اهدا کرد. سپس داریوش مؤدبیان – مدیر انتشارات قاب، کارگردان و نمایش‌نامه‌نویس – اظهار کرد: دلیل حضور من در این مراسم به خاطر دل‌بستگی است که به رادیو نمایش دارم. من و شما با رادیو از نخستین سال‌های کودکی آشنایی داریم. اما اینک این دل بستگی به رادیو نمایش مربوط می‌شود.
وی افزود: در حقیقت این رادیو نمایش است که ما را به دل بستن به خود دعوت کرده است. رادیو باید بپذیرد که در این دوران نابسامان اتحاد ملی، ابتدا اوست که باید اعتماد ما را بر انگیزاند تا به دل بستگی به این حرفه شریف پاسخ مناسب دهیم.
مودبیان خطاب به اهالی رادیو نمایش عنوان کرد: در آغاز باید بپذیریم نخستین قدم برای رسیدن به تعامل، تحمل یکدیگر است. رادیو نمایش در عرصه‌هایی از نگارش تا اجرا، تبلیغ، اطلاع‌رسانی و آگاهی، نقدپذیری تماشاگران می‌تواند به خوبی عمل کند و  در این فعالیت، هم خود سود ببرد و هم منفعتی به دیگران رساند. در مرحله دوم رادیو نمایش و کارمندان آن باید بدانند عمر جلب مخاطب عام به پایان رسیده و اینک تلویزیون جولانگاه عوام شده است. در حال حاضر سه دهه است که رادیو اختصاصی شده و رویکرد فرهنگی به سرگرمی، برتر شمرده می‌شود.
وی تاکید کرد: رادیو نمایش رادیویی است در خدمت نمایش که با برخورداری از ابزار فرهنگ‌سازی و نمایش، عرصه‌ها و گونه‌های مختلفی دارد. رادیو نمایش باید صاحب پژوهشکده و انتشارات مستقل شود. همچنین باید شورای تخصصی نمایش را به وجود آورده و نسل‌ نویی پرورش دهد و با مرمت گذشتگان از تجربیات این افراد استفاده کند.
این کارگردان و نمایشنامه‌نویس تئاتر تشریح کرد: تخیل دوستان تئاتری، تخیل بی حد و مرزی در رادیو است و هر چیزی در نمایش رادیویی امکان‌پذیر است و این مساله برای مجری رادیو یک مزیت محسوب می‌شود. رادیو نمایش با هزینه اندک تولید به دور از محدودیت‌های عملی و علمی سایر رسانه‌ها می‌تواند خود را برهاند. همچنین کوتاه بودن زمان تولید به ما اجازه می‌دهد در رادیو جایی دست و پا کنیم؛ چرا که رادیو مکانی برای آزمون و خطاست.
در ادامه این برنامه جواد پیشگر لوح یادبودی را به داریوش مودبیان تقدیم کرد.
سپس قطب‌الدین صادقی روی صحنه حاضر شد و  اظهار کرد: با وجود اینکه تاکنون تنها چند نمایش را کارگردانی کرده‌ام، ولی این شانس را داشتم که از کودکی تحت تاثیر رادیو باشم.
وی افزود: خوشحالم که کاری که رادیو انجام داده و انجام می‌دهد را تا به حال تلویزیون نتوانسته به مرحله اجرا برساند. رادیو توانسته بسیاری از عرصه‌ها را در نوردد و به یمن تکنولوژی به اقصا نقاط کشور برسد. رادیو با بار فرهنگی توانایی این فعالیت را داشته است.
صادقی تاکید کرد: وقتی یک تکنولوژی مدرن درست عمل می‌کند ارزش‌های فکری و فرهنگی را به تمام اقصا نقاط کشور می‌برد. من از توسعه امروز رادیو خوشحالم؛ چراکه نهادی بزرگ شده که می‌تواند کارهای اساسی انجام دهد.
این کارگردان تئاتر یادآور شد: رادیو نمایش دو عملکرد بزرگ دارد: اولی معرفی و دومی تولید است. رادیو در حوزه معرفی می‌تواند نقش مکمل داشته باشد و در راستای تولید و نقد آثاری که در حال اجرا است، قادر است فرهنگ نمایشی را به دورترین نقاط ببرد. حوزه تولید اساسی‌ترین کار آن است و اولین کاری که باید بکند این است که از تکرار بپرهیزد. توجه داشته باشید هر رسانه ویژگی منحصر به فردی برای خود دارد که با دیگر رسانه‌ها قابل انطباق نیست.
وی افزود: در زمینه تولید مهم‌ترین چیزی که بر عهده رادیو است، تولید تئاتر براساس آثار بزرگ، آموزنده و تاثیر گذار است که باید از باب شکل‌ و محتوای دراماتیک مورد توجه قرار گیرد. ما هرچه واژه‌های بیشتری را بشناسیم قدرت تفکر وسیع‌تری خواهیم داشت. توسعه زبان یکی از وظایف اساسی رادیو است؛ بنابراین از این نظر یکی از کارهای رادیو کار براساس اشکال نمایشی است که از نظر شکل و محتوا ارزشمند هستند.
صادقی خاطرنشان کرد: تعریف من از رادیو این است که رادیو نه تبلیغ و نه سرگرمی است، بلکه عملکردش نشر فرهنگ است و نه نشر تبلیغات با چیزهای سرگرم کننده. همچنین وظیفه رادیو بازگویی داستان نیست بلکه توسعه زبان و واژه‌سازی است و ما باید برای تخیل مضامین‌مان کار کنیم. توجه داشته باشید که عنصر تخیل یا در اثر ارتباط با طبیعت و یا آثار فرهنگی بزرگ به وجود می‌آید. بدین ترتیب رادیو می‌تواند در حد خود به این گسترش دامن بزند.
در پایان قطب‌الدین صادقی با دریافت لوح یادبود از سوی صدرالدین شجره مورد تقدیر قرار گرفت.
در ادامه این مراسم داود رشیدی به عنوان سخنران بعدی روی صحنه دعوت شد و این هنرمند در صحبت‌های خود عنوان کرد: حد متوسط گوش دادن من به رادیو حدوداً چیزی بین 5 تا 6 دقیقه در روزاست و من کم رادیو گوش می‌دهم.
وی یادآور شد: افتخار می‌کنم که ارتباط من با رادیو از طریق اولین گوینده زن رادیو مرحومه طوسی حائری است که دختر دایی من نیز بود. همچنین من اولین کسی بودم که در یکی از برنامه‌های رادیو گفتم اینجا رادیو نمایش و من داوود رشیدی هستم.
سپس این – هنرمند پیشکسوت با دریافت لوح یادبود از سوی صوفی – معاونت صدای سازمان صدا و سیما – مورد تقدیر قرار گرفت.
صوفی به عنوان آخرین سخنران این مراسم روی صحنه حاضر شد و گفت: از دوران فرهنگی هنری با خیلی از شما از 30 ‌سال پیش که در مرکز هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مشغول به کار بودم، ارتباط کاری داشتم.
وی ادامه داد: امروز یکی از روزهای زیبا و باشکوه است و من امیدوارم لیاقت بهره بردن از تجربیات پیشکسوتان را داشته باشم.
مدیر صدا تصریح کرد: کشوری ماندگار است که در جهت توسعه اقتصادی، صنعتی و عمرانی تلاش داشته باشد و بی‌نیاز از درخواست کمک از دیگر جاها خود به شکوفایی برسد. زیرساخت توسعه اقتصادی، صنعتی و عمرانی در گرو توسعه و رونق فرهنگی است. در حال حاضر توسعه رسانه‌ای یکی از شاخه‌های مهم توسعه فرهنگی است و در بین مجموعه فعالیت‌های رسانه تولید نمایش، قصه، بازگویی و پخش نمایش از بهترین، تاثیرگذارترین و جذاب‌ترین گونه‌های رسانه‌ای است. خوشحالیم که در کشوری زندگی می‌کنیم که دارای نمایش آئینی و بومی است و توانسته نمایش‌های مدرن و کلاسیک را از جای دیگری بگیرد و بومی کند. کشور ما در هر یک از این حوزه‌ها ده‌ها سال تولیدات منحصر به فرد داشته و این زمینه باعث شد دست‌اندرکاران رسانه به صرافت بیفتند تا تولیدات نمایش افزایش پیدا کند و تولیداتی هم مختص نمایش رادیویی ایجاد شود.
وی افزود: حدود6 ماه پیش علی‌رغم همه شناخت من از بضاعت و توان هنر نمایش، به لحاظ متن، نیروی انسانی و جشنواره‌ها تعداد آثار نمایشی که در شهرهای مختلف تولید می‌شود و با گذشت حدود 70 سال از اولین اجرای نمایش رادیویی، دغدغه داشتیم که آیا می‌توانیم رادیویی مستقل داشته باشیم و آیا بضاعت متن و نیروی انسانی به قدری هست که یک رادیو راه‌اندازی کنیم؛ چرا که تداوم کار و بهره‌برداری مطلوب، سخت‌تر از راه‌اندازی یک کار است. اما حال که بیش از 6 ماه از راه‌اندازی رادیو نمایش می‌گذرد، چند اتفاق مهم شکل گرفته که از جمله آن افزایش میزان ساعات تولید و پخش آثار نمایشی است.
صوفی بیان کرد: تولیدات رادیو نمایش در حال حاضر چندین برابر شده و نیروهای جوان، مستعد و خلاق در کنار پیشکسوتان و اساتید، شناسایی شده و جذب شدند و به شکوفایی رسیدند.
وی ادامه داد: در ماه‌های آغازین راه‌اندازی رادیو نمایش، براساس نظرسنجی، این رادیو سه درصد مخاطب داشته البته در اینجا یادآور می‌شوم که مخاطبان رادیو نمایش، شنوندگان فرهیخته هستند. براساس نظرسنجی مستمر هرچه میزان سواد مخاطب بیشتر شود گرایش افراد به رادیو بیشتر خواهد شد؛ بنابراین طیف وسیعی از مخاطبان از عناصر باسواد و بالای جامعه هستند و با این فرض رادیو نمایش 3 درصد از مردم جزء نخبگان جامعه بودند.
صوفی تاکید کرد: براساس تلاش صورت گرفته از سوی مسوولان و زحمات شبانه‌روزی هنرمندان، در آخرین نظرسنجی مخاطبان رادیو نمایش به 12 درصد افزایش پیدا کردند و این بدین معناست که اعتماد عمومی بالایی به رادیو نمایش به وجود ‌آمده و اذهان تشنه آماده شنیدن است و علاقمندان توانسته‌اند با این رادیو ارتباط برقرار کنند که این امر باعث خوشحالی و خرسندی من است.
در پایان مراسم نمایش "بن‌بست هنرمند پلاک 8" با همکاری هنرمندان رادیویی برای علاقمندان اجرا شد.
گفتنی است، ایرج راد، داوود رشیدی، محمد ساربان، ایوب آقاخانی، اسماعیل خلج، فریدون محرابی، سعدی افشار، محمد یعقوبی،  رحمت امینی، اتابک نادری، محمدامیر یارمحمدی از جمله هنرمندانی بودند که در این مراسم حضور داشتند.