یادداشت ”شهرام کرمی” درباره ”نمایش تشریفات بیگناهی” نوشته رونالد ریبمن و کارگردانی ”امیرحسین حریری”

قدرت و جاه طلبی و تمایل انسان برای گریز و یا ستیز در کسب آن، یک اندیشه متداول در اکثر درام‌های دنیا بوده است. بسیاری از شاهکارهای بزرگ ادبیات نمایشی جهان چون آنتیگون، ادیپ شهریار، لیرشاه، مکبث و یا کالیگولا در نقد قدرت و یا میل به جاه‌طلبی و غرور شکل گرفته‌اند.
"تشریفات بیگناهی" نمایشنامهای در نقد قدرت دربار و پادشاه انگلستان است. داستان شاه انگلستان که میخواهد صلح را در سرزمین خود داشته باشد. اما تلاش او باعث میشود که قدرت خود را نابود کند. در صحنه سوم از پرده پنجم نمایشنامه لیرشاه نوشته ویلیام شکسپیر کردلیا خطاب به لیر میگوید: «ما نخستین مردمی نیستیم که با داشتن نیکوترین نیات به بدترین روزها دچار شدهایم.» سرانجام شخصیت پادشاه در نمایشنامه "تشریفات بیگناهی" بازتاب این دیالوگ شاعرانه در نقد قدرت است. شاه میخواهد در سیاست و اشخاص اطراف خود تغییر ایجاد کند؛ اما در حلقه قدرتی که خود ساخته گرفتار شده و محکوم به فنا میشود.
یکی از ویژگیهای نمایشنامه "تشریفات بی گناهی" این است که بدون اینکه بخواهد تفسیری از قدرت و چگونگی آن داشته باشد، شخصیتهای اثر را در موقعیتی قرار میدهد که ناچار به واکنش و تصمیم درباره یکدیگر میشوند. شاه در موقعیتی قرار میگیرد که درباره اتفاقاتی که پیش میآید قدرت تغییر ندارد. سرانجام در تلاش شاه برای ایجاد صلح، قدرت او نابود میشود. در پایان تنها چیزی که به شاه برای تغییر، آرامش میدهد اعتقاد و ایمان است که قدرت را برای او بی معنی میکند. نمایشنامه با ساختار و پرداخت ساده نگاه جدیدی به قدرت و شخصیت شاه دارد. مهمترین تمایز این اثر با آثاری از این گونه اهمیت و نگاه نویسنده به ایمان و اعتقاد است. اشخاص نمایش با ویژگی خاص خود که برای یک حکومت نیاز است، معرفی شدهاند و رفتار و اندیشه آنها در راستای تجمل قدرت نیست. در تراژدی کلاسیک شخصیتهای صاحب قدرت دارای نفوذ و جاه طلبی هستند و لحظات واقعی آنها خارج از دایره شخصیت معرفی شده آنها نیست. اما در نمایشنامه "تشریفات بی گناهی" شاه و دیگران سعی دارند فارغ از جایگاه اجتماعی خود رفتار کنند و شخصیت آنها تصنعی و اشرافی نیست.
امیرحسین حریری در اجرای نمایش تشریفات بیگناهی سعی دارد با اجرایی ساده و روان موقعیتهای نمایش را باورپذیر شکل دهد. بازیگران طوری هدایت شدهاند که میتوان آنها را به عنوان اشخاص نمایش پذیرفت. بازیهای یکدست بازیگران یکی از ویژگیهای خوب نمایش است. در بین گروه بازیگران محمود فتح الهی و طوفان مهردادیان و وحید نفر و آیدا صادقی در خلق لحظات و موقعیتهای نمایش بسیار موفق هستند.
یکی از ویژگیهای خاص نمایش طراحی صحنه و لباس است که امیر زاغری با استفاده از طراحی المانی و موجز به خوبی توانسته به خلق فضای نمایش کمک کند. توجه به جزئیات در شکل کلی نمایش به خوبی در کار طراح نمایش جلوه دارد. در حدی که حتی قطعات کوچک ماکت کشتی و یا صندوقی که دختر همراه خود دارد با ظرافت کار شده است. شکل و اجزاء دکور در هر صحنه تغییر میکند و تصاویر زیبایی در نمایش شکل گرفته است. تنها نکتهای که در کلیت نمایش باعث شده که ارتباط مخاطب با اثر دچار مشکل شود، سالن اجرا است. با توجه به نوع بازیها و فضای نمایش، سالن بزرگ و طراحی نور به کار لطمه میزند و در برخی صحنهها ریتم نمایش کند میشود. یکی از نکاتی که در طراحی و اجرای یک نمایش اهمیت دارد توجه به تناسب طرح و اجرا است و انتخاب یک سالن کوچک میتوانست بسیار به ارتباط مخاطب کمک کند. میتوان امیدوار بود در اجرای عمومی، گروه نمایش به این نکته توجه کند.