”وحید لک”: تقسیم یک لذت بزرگ با قدمی کوچک
بعضاً یکی از عللی که اقلام و کالاهای فرهنگی در کشور ما کمتر در سبد نیازهای افراد قرار می‌گیرد، قیمت نسبتاً بالای آنها قلمداد می‌شود که بر حسب نیازهای معیشتی افراد از الویت چندانی برخوردار نیستند. بنابراین طبیعی است محصولاتی که جوابگوی نیازهای اولیه انسانی هستند، توجه و تکاپوی بیشتری را متوجه خود کنند.
ریشه‌شناسی این رفتارها نیازمند بررسی دقیق جامعه است. جامعه‌ای که در طی 32 سال گذشته بسیاری از استاندارد‌ها و معیارهای رفاهی و آسایشی خود را ارتقاء داده، به طوری که در برهه‌هایی از زمان، افراد در رقابتی نفسگیر به دنبال پیشی گرفتن از هم در مسائل مادی بودند، چطور حاضر نیست برای التیام روح و روان خود هزینه‌ای بپردازد؟! در این یاداشت قصد نداریم به این سوال که پاسخ به آن اصلاً و ابداً کار ساده‌ای نیست، جواب دهیم. چنین پژوهشی بر عهده جامعه شناسان و کارشناسان فرهنگی است. ما از زاویه‌ای دیگر نقش روش‌ها و سیستم‌های تشویقی در ترغیب مردم برای حضور در یک کنش فرهنگی و هنری مانند تئاتر دیدن را بررسی خواهیم کرد.
تخفیف برای استفاده از محصولات فرهنگی یکی از مهم‌ترین مشوق‌های فرهنگی است. اثبات این ادعا کار چندان دشواری نیست. بهترین نمونه این مدعا در نمایشگاه کتاب تهران رخ عیان می‌کند. بسیاری از افرادی که در طول سال کمتر حاضر به خرید کتاب و یا سایر محصولات فرهنگی هستند، در نمایشگاه کتاب با طیب خاطر و با رضایت تمام از فرصت تخفیف‌های 10 روزه نمایشگاه کتاب نهایت استفاده را می‌برند و عناوینی گوناگونی را برای مطالعه در طول سال تهیه می‌کنند. همین وضعیت در مورد تئاتر نیز صادق است. بسیاری از افراد که همواره از قیمت‌های بالای بلیط‌های تئاتر گله دارند، در صورتی که تخفیفی کوچک به این بلیط‌ها تعلق بگیرد، تردیدی در استفاده از این فرصت به خود راه نمی‌دهند. تخفیف‌های دانشجویی تئاتر که چند سالی است جای خود را به خوبی در میان قشر تئاتربین باز کرده، شاهد خوبی بر این مدعاست.
بسیاری از دانشجویان با استفاده از همین تخفیف‌ها برنامه منظم و تقریباً مداومی برای استفاده از برنامه‌های تماشاخانه‌ها دارند. حال اگر بتوان ساز و کاری برای گسترش این شکل از ترغیب مردم برای به تئاتر رفتن بنا نهاد، بدون اینکه کسی یا مجموعه‌ای متضرر شود، مسلماً تعداد تماشاگران تعداد بیش از پیش افزایش خواهد یافت.
در همین جشنواره تئاتر فجر امسال برای دانشجویانی که برای مشارکت در برنامه‌های جشنواره اعلام آمادگی کرده بودند، تسهیلات ویژه‌ای در نظر گرفته شد. همین سیاست‌های تشویقی تأثیر شگرفی در میزان استقبال و افزایش تمایل مردم و جوانان برای حضور در سالن‌های تئاتر دارد. تخفیف بلیط تئاتر چشمپوشی از درصد ناچیزی سود مالی و در عوض چشم گشودن به رشد فزاینده فرهنگ در جامعه است.
اگر بتوان در تئاترهای مختص کودکان و نوجوانان مثلاً تئاترهای عروسکی با فراغ بال بیشتری در این زمینه اقدام کرد، یک پایه ریزی مستحکم فرهنگی از اوان کودکی شروع می‌شود. برای مثال اگر بتوان سانس‌های ویژه‌ای را به اجرای رایگان برای مدارس اختصاص داد، بسیاری از مدارس از این تصمیم استقبال می‌کنند و به این ترتیب میان کودک و هنر نمایش یک وابستگی و رابطه‌ای ایجاد می‌شود. اگر فردی از کودکی در محافل هنری مانند فضای تئاتر قرار بگیرد، دیگر به سختی می‌توان او را از چنین مکان‌هایی دور کرد. این یک امتیاز بزرگ فرهنگی است که بسیاری از خطرات و آسیب‌های اجتماعی را نیز کاهش می‌دهد.
در راستای چنین نگرشی است که برخی از تماشاخانه‌ها دو روز در هفته را با تخفیف از میهمانان خود پذیرایی می‌کند. این تقسیم عادلانه و مهرورزانه لذتی است که از تماشای یک تئاتر نصیب انسان می‌شود. امید است همگان در این ضیافت هنری شرکت کنند.