گزارشی درباره سهم اندک خانواده تئاتر از سبد استخدامی دولت
تئاتر با زیر مجموعه های خود می تواند در عرصه تولید فرهنگی حضوری موثر داشته باشد. به علاوه برخی از زیرشاخه های این هنر از قبیل ساخت وساز دکور در زمینه دکوراسیون داخلی و ساخت عروسک در زمینه تولید عروسک برای عرضه در بازارهای داخلی و خارجی موضوع قابل توجهی در زمینه ایجاد اشتغال درعرصه هنرهای نمایشی محسوب می شود.

سعید محبی: جذب نیروی گسترده و مفصل دولت در سال جاری،استخدام دو تا سه هزار نفر در هر استان در مشاغل مختلف، تبدیل وضعیت نیروهای متقاضی انتقال از مراکز استان ها به شهرستانها، اشتغال بیشتراز ۶/۱ میلیون نفر درسال گذشته. اینها عناوین مختلفی بودند که در ابتدای سال جاری تیتر مهم روزنامه ها، مجلات و سایت های سراسر کشور شدند.
در این میان تلاش برای مشخص شدن سهم خانواده تئاتر به نتیجه نرسید؛ چرا که در بین تمامی مشاغل، هنر نمایش وضعیت مشخص و درستی در سهم گسترده خانواده دولت ندارد.
شغل در تعریف لغوی خود به مجموعه فعالیت های یک شخص برای تامین معاش و برآوردن نیازهای مادی اطلاق می شود. آنچه در این تعریف، مهم به نظر می رسد انجام فعالیت اقتصادی و کسب درآمد برای تامین مخارج زندگی است. در میان شغل های پذیرفته شده در وزارت کار ، تعاون و امور اجتماعی که متولی انجام امور مربوط به اشتغال در بدنه دولت است، هنرهای نمایشی و مهارت های تعریف شده در زیر مجموعه آن، در دسته شغل های فرهنگی و هنری تقسیم بندی می شود. در این میان، شغل های مربوط به تولید تئاتر از سالها پیش و با تصویب مجلس شورای اسلامی به پست های ستاره دار تبدیل شده به این معنی که با بازنشته شدن شخصی که پست سازمانی در اختیار اوست، آن پست احیا نشده و از بین می رود. البته این وضعیت در خصوص پست های نظارت و ارزشیابی هنر نمایش اتفاق نیفتاده؛ چرا که اصولا وظیفه نظارتی دولت به هیچ عنوان قابل انتقال یا حذف نیست. دلیل اصلی چنین تصمیمی در دولت، کوچک کردن بدنه حجیمی است که از سالهای گذشته به علت رشد غیر متعارف به موجودی عجیب و بی شکل تبدیل شده، بطوری که اکنون از انجام کوچکترین امور خود نیز عاجز است. برای همین منظور در برنامه های چهارم و پنجم توسعه و همچنین سند چشم انداز بیست ساله، هدف گذاری دولت به سمت کوچک شدن بدنه خود پیش می رود. در صورت انجام کامل چنین اقدامی، فعالیت بخش خصوصی و تعاونی رشد کرده و مردم به صورت فعال در عرصه های مختلف تولید کشور حضور خواهند داشت. چراکه تنها با کاهش تصدی گری امور و تقویت روحیه سیاست گذاری و نظارت است که دولت، عملکرد بهتر و موفق تری نسبت به گذشته پیدا خواهد کرد.
قاسم خسروی مدیر کل امور اداری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره نوع و تعداد استخدام های مربوط به این وزارتخانه می گوید: اخبار مربوط به استخدام در بدنه دولت درقالب برنامه پنجم توسعه و استخدام هایی با اولویت استان ها وشهرستان ها انجام می گیرد. طبق قانون، این استخدام ها در مشاغل حاکمیتی که شامل کلیه شغل های تخصصی است، اتفاق می افتد. در خصوص مشاغل غیرحاکمیتی که به مشاغل عمومی معروف است، نیازی در بدنه وزارت ارشاد احساس نمی شود. اما در خصوص مشاغل حاکمیتی، معاونت توسعه ریاست جمهوری، تعدادی سهمیه استخدامی اعلام کرده که تعیین نوع شغل و یا منطقه خدمت آن برعهده دستگاه مربوطه است. مجوزهای استخدامی اعلام شده به طور یقین تخصصی وکارشناسی است که نوع مشاغل به نیاز دستگاه های اجرایی ارتباط دارد.
استخدام دو یا سه هزار شغل درهراستان که چندی قبل روی خروجی سایت ها قرار گرفت، به تصدی و اشغال پست های خالی در بدنه دولت مربوط است. درحال حاضر فضایی ایجاد شده تا نیروها تغییر وضعیت داده و از نظر استخدامی وارد مرحله باثبات تری شوند. دراین بخش، نیروهای شاغل در بدنه دولت به دو شکل تغییر وضعیت می دهند: وضعیت اول تبدیل نیروهای تحصیل کرده شرکتی به قراردادی دولت و دوم نیروهای قراردادی هر وزارتخانه به پیمانی و رسمی. خسروی همچنین درخصوص وضعیت حاکم بر استخدام ها و سهمیه اختصاص یافته به وزارت ارشاد معتقد است: متاسفانه ازگذشته تا حال هماهنگی مناسبی بین سهمیه اختصاص یافته و پست های بلاتصدی وجود ندارد. در مشاغل حاکمیتی، استخدام به تعداد خروجی ها صورت می گیرد اما در مشاغل غیرحاکمیتی به ازای بازنشستگی هرسه نفر، یک نفر استخدام می شود. برای همین، سقف پست ها هیچگاه پوشیده نمی شود. در مراکز استان ها سهمیه های اعلام شده با سقف پست های بلاتصدی یکی است در حالی که درستاد این اتفاق نمی افتد. استخدام نیروهای تخصصی از چندی قبل به استان ها تفویض اختیار شده و جابجایی پست ها و برگزاری آزمون های استخدامی برعهده استانداری ها است.
اما سهم خانواده تئاتر از استخدام دو یا سه هزار شغل که در هر استان قرار است اتفاق بیافتد، چه مقدار است؟ استانهای کشور تا چه اندازه نیازمند استخدام کارشناسان هنر نمایش هستند؟ آمار موجود درکشور چه مقدار نیاز به هنرمند تئاتر را نشان می دهد؟ در یک نگاه کلی نیاز به هنرمندان و مشاغل نمایشی در هر استان درمقایسه با دیگر نیازهای جامعه ازقبیل آموزش نباید رقم بزرگی باشد. نیاز جامعه انسانی به معلم و دبیر به طور مسلم از نیاز همان جامعه به هنرمند تئاتر بسیار بیشتر است. هرچند جذب کارشناسان هنر نمایش در هر استان باعث تقویت بدنه کارشناسی و تخصصی دولت می شود، اما درانجام حجم عظیم تولید نمایش تاثیری ندارد. مدیرکل امور اداری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درخصوص استخدام در بخش هنرهای نمایشی درکشور می گوید: معاونت امور هنری که به عنوان ستاد مرکزی معروف است، وظیفه تشخیص پست ها و جذب نیرو را برعهده دارد. به طور معمول درمراکز استانها و شهرستانها کارشناسان عام مثل کارشناس امور هنری که به تمام زمینه های هنری اشراف دارند، مشغول فعالیت هستند و در نتیجه کارشناس تخصصی مانند کارشناس تئاتر کمتر داریم. درخصوص جذب نیرو در پست های نمایشی، استخدام با تاخیر صورت می گیرد البته این تاخیر درباره همه پست های هنری دیگر از قبیل موسیقی و نقاشی هم صورت می گیرد. در نهایت مشکلاتی که در خصوص استخدام هنرمندان تئاتر وجود دارد را از طرق دیگر مانند جذب به وسیله انتقال و مامور کردن از دستگاه های دیگر دولتی تامین می کنیم.
کاهش تصدی گری دولت نافی وظیفه نظارت وخدمت رسانی دولت نیست. اجرای امور باید به دست مردم بیفتد. درزمینه تئاتر هم، تولید می بایست توسط هنرمندان و فعالان هنر نمایش انجام شود. برای همین دولت کلیه پست های تولید تئاتر در تشکیلات خود را ستاره دار کرده تا به روند مردمی کردن تولید تئاتر کمک کند. آقای خسروی ضمن عنوان مطالب بالا در خصوص حذف پست های تولید تئاتر از بدنه دولت معتقد است: ستاره دار شدن پست های اداره تئاتر به معنی حذف تولید تئاتر در بدنه دولت است. تولید نمایش می بایست در بخش دولتی وخصوصی انجام گیرد.اجرا و تولید نمایش طبق سیاست های دولت برعهده موسسات، انجمن ها وگروه های تولید تئاتر قرار گرفته اما نظارت و برنامه ریزی همچنان برعهده دولت است. البته این موضوع درتمامی بخش های هنری از قبیل موسیقی، هنرهای تجسمی و سینما هم اتفاق افتاده است. با این حساب مشاغل تولید تئاتر از اداره دولتی حذف شده اما نظارت، برنامه ریزی و سیاست گذاری آن در بدنه دولت باقی مانده است.
[:sotitr1:]اما سهم خانواده تئاتر از سبد استخدامی دولت چه مقدار است؟ عدالت حکم می کند توزیع فرصت های شغلی و استخدامی به طور مطلوب در سراسر کشور انجام شود. نیاز جامعه به استفاده از محصولات فرهنگی بخصوص هنر نمایش امری اجتناب ناپذیر است. آمارها نشان دهنده وضعیت مطلوب استفاده مردمی از این هنر نیست. عدم وجود جریان مستمر تولید تئاتر درکشور باعث عدم تربیت افراد جامعه به استفاده از این کالای فرهنگی، هنری شده است. تقویت کارشناسی بدنه دولت در این زمینه می تواند به کیفیت تولید تئاتر درکشور کمک کند. برای این منظور دولت باید زیر ساخت های لازم در زمینه تولید نمایش را تقویت کند تا بستر تولید تئاتر حرفه ای درکشور بوجود آید. آقای خسروی درخصوص سهم خانواده تئاتر و اشتغال آنها در بدنه دولت می گوید: از تعداد دو یا سه هزار استخدامی که قرار است توسط دولت درهر استان صورت گیرد، به طور مشخص آماری درخصوص و مشاغل نمایشی در دست نیست. با توجه به نیاز، استانها می توانند آمار این بخش را افزایش داده یا کم کنند. تا جذب صورت نگیرد، ارائه آمار دقیق در این خصوص امکان پذیر نخواهد بود. اکثر استان ها در پست های بلاتصدی خود مجوز لازم برای جذب نیرو را گرفته اند. در بدنه اداری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی هم آمادگی ارتقای کیفی پست های سازمانی درتمام سطوح به خصوص مشاغل نمایشی وجود دارد.
تئاتر با زیر مجموعه های خود می تواند در عرصه تولید فرهنگی حضوری موثر داشته باشد. به علاوه برخی از زیرشاخه های این هنر از قبیل ساخت وساز دکور در زمینه دکوراسیون داخلی و ساخت عروسک در زمینه تولید عروسک برای عرضه در بازارهای داخلی و خارجی موضوع قابل توجهی در زمینه ایجاد اشتغال درعرصه هنرهای نمایشی محسوب می شود.
مدیر کل امور اداری در زمینه ظرفیت های دیده نشده هنر نمایش معتقد است: حقیقت امر این است که هنر نمایش تمام ظرفیت های خود را شکوفا نکرده از این رو جنبه ها و زوایای بسیاری از این هنر برای جامعه ناشناخته مانده است. این مهم درصورتی امکان پذیر خواهد بود که زیرساخت های نمایش از جمله تامین سالن اجرا و حمایت تعریف شده از تئاتر و اختصاص یارانه مناسب توسط دولت به خوبی انجام پذیرد. برای این منظور تئاتر باید در دسترس باشد. به این معنی که اجرای نمایش تنها منحصر به چند سالن در بخش های مرکزی شهر نباشد ودرتمام نقاط، مکان های مناسب برای اجرای تئاتر وجود داشته باشد. از طرف دیگر بیننده تئاتر از همان کودکی می بایست به دیدن تئاتر عادت کند. آموزش مسائل مختلف در عرصه زندگی توسط هنرنمایش میتواند زمینه های تربیت تماشاگر حرفه ای تئاتر را بوجود آورد. برای این منظور مشارکت دیگر نهادها و وزارتخانه ها مانند آموزش و پرورش الزامی است.
به هرحال آنچه مسلم است اینکه مطالبات خانواده تئاتر از فرصت های شغلی و عدالت استخدامی دولت در روزگاری که تمامی حرف و مشاغل غیرفرهنگی جایگاه خاصی دارند، می بایست شفاف و روشن باشد. دولت با استخدام کارشناسان زبده هنر نمایشی ارتقای بدنه کارشناسی وهنرمندان هم با تولید مستمر برنامه های مناسب و استاندارد نمایشی به ارتقای هرچه بهتر و بیشتر این هنر کمک می کنند.