یادداشت ”وحید لک” درباره آموزش تئاتر

شاید برخی از آن ها روش آکادمیک و تحصیل در دانشگاه را به عنوان بهترین راه آموزش یک فرد بیان کنند و شاید برخی دیگر از آن ها خاک صحنه خوردن و کار عملی و تجربه اندوزی بر روی صحنه تئاتر را بهترین روش آموزش یک علاقمند به تئاتر بدانند. هر دوی این روش ها نتایج خاص خود را خواهند داشت.
عموما کسانی که در دانشگاه های کشور به تحصیل می پردازند بیشتر با مطالب تئوریک سر و کار دارند و نظریات و تاریخچه های مختلف و متنوع را از بر هستند و تسلط بیشتری بر تعاریف آکادمیک و شرح و بسط چارچوبندی شده مفاهیم دارند. افرادی هم که هنر تئاتر را به طور عملی تجربه کرده اند و با درگیری مستقیم با این رشته راه خود را به سوی قلل رفیع افتخار هموار کرده اند، توانایی بیشتری در مباحث علمی و اجرایی دارند. آنچه که در هر دوی این روش ها مشترک است، نقطه آغازی است که برای هر یک از آن ها متصور است. راه تحصیل آکادمیک از دانشگاه و کنکور و طی سلسله مراتب تحصیلی می گذرد و کار عملی و تجربی تئاتر با صرف وقت و تحمل سختی های بسیار از صحنه ها و کارهای کوچک صحنه ای محقق می شود. اما باید این سوال را مطرح کرد اگر فردی که یکی از این دو راه را پیموده و حالا پس از سالیانی که عمر خود را در این وادی صرف کرده، احساس نیاز نماید که باید معلومات و دانسته های خود را به روز کند، با روش ها و متدهای روزآمد و جدید آشنا شود، ذهنیت تئوریک خود را انسجام بخشد، توانایی بیشتری در انجام کارهای عملی کسب کند، با شرایط تئاتر معاصر آشنا شود، با چالشی جدید مواجه شود و هزاران نیاز دیگر هنری خود را بر طرف سازد. چه باید کند؟ بهترین و مطمئن ترین راه پاسخ به این نیازها شرکت در کارگاه ها و ورک شاپ های تخصصی تئاتر است.
ورک شاپ ها و کارگاه های تئاتر معمولا در حاشیه فعالیت های جنبی یک جشنواره و یا توسط مراکز آموزشی، فرهنگی و هنری خاصی برگزار می شوند. در این ورک شاپ ها طی چند روز محدود در خصوص مسائل مختلف از بازیگری و طراحی صحنه گرفته تا کارگردانی و نمایشنامه نویسی به هنرجویان آموزش داده می شود. مهم ترین ویژگی این کارگاه ها مشارکت فعال هنرجو در حین فرآیند آموزش است. یعنی هنرجو به طور عملی می تواند نواقص و ضعف های خود را شناخته و نسبت به اصلاح آن ها اقدام نمایند. مزیت بارز و درخور توجه دیگر این ورک شاپ ها حضور اساتید کارآزموده و بنامی است که معمولا سالیان سال در حیطه تخصصی خود فعالیت کرده و بسیاری از مسائل و مشکلات هنرجویان را با پوست و گوش خود حس کرده اند و توانسته اند برای پیروزی برمشکلات و رفع کاستی ها، روش ها و دستورالعمل هایی را پیدا کنند. از این شرکت در یک کارگاه و یا ورک شاپ تخصصی تئاتر و حتی ورک شاپ های عمومی تلفیق از آموزش تئوریک و عملی است که در کوتاه ترین زمان ممکن بیشترین بازده را در پی خواهد داشت.
آموزش یکی از ستون های اصلی خیمه گسترده تئاتر است. نمی توان از شخصی که هیچ آموزشی ندیده و هیچ تجربه ای در زمینه هنرهای نمایشی ندارد انتظار معجزه داشت. اعتماد به چنین افرادی برای نهادهای سرمایه گذار، چه بخش خصوصی و چه بخش دولتی بسیار سخت و حقیقتا ناممکن است. ورک شاپ ها و کارگاه های مختلفی که به همت نهادهای و سازمان های مسئول تئاتر کشور برگزار می شوند، فرصت شایسته ای است برای کسانی که فکر می کنند هنوز می توانند بیاموزند و هنوز به آموختن نیاز دارند تا از ورای آموخته های خود دنیایی جدید برای مخاطبانشان بیافریند.