گفت و گوی سایت ایران تئاتر با ”قادر آشنا” مدیر کل هنرهای نمایشی

نمی دانیم با آمدن شما که مدت کوتاهی هم از آن نمی گذرد شما چقدر در جریان برگزاری جشنواره بین المللی تئاتر عروسکی تهران- مبارک قرار گرفته اید و چه نظری نسبت به آن دارید؟

اجازه بدهید در ابتدا به عنوان مقدمه درباره جشنواره ها و اینکه محاسن جشنواره ها در چیست و اگر نباشد آیا سودی دارد یا خیر؟ صحبت کنم.  من چون از سال 76 جشنواره های متعددی را تجربه کرده ام، دیده ام و مسوولیت داشته ام، به این نظر رسیده ام که جشنواره اگر آن چیزی که تجربه کرده ام داشته باشد وجودش ضروری و لازم است. در غیر این صورت یک نوع سرگرمی است و شاید باعث از بین رفتن امکانات بشود. جشنواره به نظرم باید محل و ماوایی باشد برای دیدن آثار و تجارب برتر. باید کارهای خوب و برتر ازگونه های نمایشی در آن باشد. علی القاعده وقتی قرار است که برگزار بشود، استفاده از تجارب دیگران، استفاده از دانش و تکنیک دیگران و آدم-های توان مند در آن یک اصل اساسی است. این جشنواره یک کارگاه آموزشی و در حدی است که آدم ها بتوانند در آن همه چیز را رصد بکنند. این  از باب نگاه تخصصی است، چون یک کارگردان، یک نویسنده، یک بازیگر و دیگر عوامل بی نیاز از آموختن علم و فرا گرفتن تجربه دیگران نیستند. اساسن این طور نیست که کسی بگوید من بی نیاز از فراگیری هر گونه علمی هستم. 

بنابراین برای مردم به عنوان مخاطبان هنر و برای ترویج این هنر باید به گونه ای جشنواره ها جذابیت داشته باشد. یک ولع و تشنگی ای باید وجود داشته باشد که هر آن، مردم مترصد باشند که فلان جشنواره چه زمان برگزار می شود. خواه جشنواره کودک و نوجوان باشد، فجر، دفاع مقدس، تک و .... اگر ما به این مرحله رسیده باشیم مشخص است که این جشنواره کارکرد خودش را دارد. اگر فقط هنرمندان باشند، پنجاه درصد آن چیزی که مخاطب مردمی است ندارد و فقط مخاطبان تخصصی خودش را دربرگرفته است. در مرحله دوم آیا هنرمندان و مردم می آیند با هزینه شخصی خودشان کارها را ببینند؟ اگر دیدید چنین ولعی هست باز هم می شود گفت که اتفاق خوبی است چون مردم وقت و هزینه می کنند تا از دورترین نقاط کشور برای دنبال کردن یک رویداد ملی یا بین المللی دیدن کنند. اگر این طور نبود من بعد از این را اتلاف وقت می دانم و دیگر بنا نیست ما مدیران به دلیل ارائه بیلان کار، جشنواره برگزار کنند. اگر دلیل ادامه یک جشنواره این است که چون برای مثال 20 دوره برگزار شده پس باید دور بیست و یکمش هم برگزار بشود، دلیل موجهی نیست؛ مگر آن که این دوره باید بهتر برگزار بشود. علی القاعده وقتی ما رو به جلو می رویم باید جشنواره تفاوت پیدا کند و هر بار بهتر از گذشته باشد. 

برای زنده یاد جواد ذوالفقاری در تبریز بزرگداشتی گرفته شد و در تهران هم یادمانش برگزار شد. همچنین تجلیل از هنگامه مفید از پیشکسوتان تئاتر کودک و عروسکی، ‌ایرج محمدی از اساتید رشته نمایش عروسکی و عروسک‌ساز، حسن لوئیان از پیشکسوتان خیمه ‌شب ‌بازی اصفهان، رضا جعفری از پیشکسوتان هنر عروسکی نائین در اختتامیه جشنواره برگزار خواهد شد. 

در جشنواره امسال به نظرتان چه کارهای با اهمیتی اجرا می شود؟ 

آقای غریب پور اپرای حافظ را می آورد که من از پشت صحنه اش بازدید کردم وکار بسیار فاخری است. رسول نجفیان هم نمایشش را در نیاوران اجرا می کند. ما در خراسان جنوبی جشنواره تئاتر عروسکی را برگزارمی کنیم حتا اجرای خارجی و ورک شاپ هم برایشان گذاشته ایم. در این استان علاوه بر بیرجند، در سایر شهرستان هایشان نیز جشنواره در حال برگزاری است که این اتفاق خوبی است. در ده-چشمه در استان چهارمحال بختیاری، یک ورک شاپ برای ساخت عروسک انجام می گیرد. ما مایل بودیم که در دو استان فارس و آذربایجان غربی هم این اتفاق بیفتد، ولی به دلایلی انجام نگرفت؛ اما در تبریز ورک شاپ برگزار کرده ایم و استادانی را به آنجا فرستاده ایم. امیدواریم در زمان برگزاری جشنواره های ملی و بین المللی استان هایی که داوطلب هستند و می توانند جشنواره را برگزارکنند بتوانند از این هنر بهره مند بشوند. ما واقعن هر چه بیشتر بتوانیم این هنرها را به سمت مردم و استان های کشور ببریم هم تبلیغ آن هنر است هم تبلیغ هنر برای مردم است و هم شعار هنر برای مردم را محقق کرده ایم. 

جشنواره تئاتر عروسکی همواره با استقبال عمومی مواجه شده و در دوره های قبلی این آمار پیشرفت حضور مردم وجود دارد. اما در مقابل تئاتر عروسکی فقط یک تالار تخصصی داردکه آن هم تالار فردوسی است که آقای غریب پور در آنجا نمایش عروسکی ماریونت را اجرا می کند. آیا مرکز هنرهای نمایشی درصدد است که تالار تخصصی نمایش عروسکی در تهران و شهرهای دیگر راه اندازی کند؟

ما در ارتباط با فضای اختصاصی هنر نمایش، مشکل جدی داریم. درسطح کشور سالن زیاد داریم؛ اما سالن اختصاصی کم داریم. بنابراین به نظر می رسد که باید فکری برای همه اینها کرد. در استان ها سالن بیشتری هست و حتا به نسبت جمعیت، از شهر تهران سالن بیشتر داریم اما آیا سالن ها تخصصی است؟ مثلن ما سالن تخصصی موسیقی داریم؟ برای تئاتر صحنه ای سالن اختصاصی داریم؟ یا چند سالن مثل تالار مولوی و حافظ داریم که بتوانیم هر  طور که می خواهیم دکور بچینیم. کارگردان دستش باز باشد تا اجرای دلخواهش را دربیاورد. البته در دولت آقای دکتر احمدی نژاد در ساخت و ساز مجتمع فرهنگی و هنری خیز شتابانی برداشته شده که من در دو استان این مورد را تجربه کرده ام. اما مساله ای که هست اینکه بازهم این سالنها چند منظوره اند. فرماندار وقتی می خواهد بودجه بگذارد می خواهد دو سالن بزند که در آن همه اتفاقات فرهنگی و هنری انجام بگیرد. اولویت دیگر فقط نمایش نیست؛ اما ما باید به سمت سالن های تخصصی برویم. الان طرح راه اندازی تئاترشهر را مطرح کرده و آیین نامه اش را هم ابلاغ کرده ایم. می خواهیم تئاترشهری در مراکز استانها با تمام مختصات لازم برای اجرای نمایش داشته باشیم. چون الان در موقعیت ساخت و ساز نیستیم، داریم امکانات موجود را بازسازی می کنیم. یک سالن که صد یا صد و پنجاه صندلی دارد و دو تا پلاتو هم در کنارش هست. نور و سن آن را هم مشخص کرده ایم؛ حالا هر استانی اعلام آمادگی بکند به آن استان مبلغ قابل توجهی کمک خواهیم کرد. با چنین کارهای تدریجی و تشویقی باید برویم به سمت سالن های اختصاصی و از فضاهای موجود نهایت استفاده را ببریم. تلاش می کنیم که برای انواع گونه های نمایشی سالن اختصاصی اش را بسازیم و همه باید تلاش بکنند تا این اتفاق بیفتد. 

این امر نیاز به بررسی دارد. باید ببینیم که چرا این جشنواره از سالیانه به دو سالانه تبدیل شده است. برعکس چه نیازی هست که به روال قبلی اش برگردد. دلایل الان را هم باید شنید که چه عواملی این خیر و صلاح را ایجاد می کند که جشنواره سالیانه برگزار بشود. این موضوع قطعا قابل بررسی است.