متن خوب در عرصه تئاتر کودک و نوجوان کم داریم

به گزارش دریافتی سایت ایران تئاتر، در این جلسه، که با حضور جمعی از خبرنگاران و علاقه‌مندان تئاتر برگزار شد، «مریم آشوری» (دستیار کارگردان و بازیگر)،«مریم سلطانیان»(مترجم نمایشنامه)،«رضا نعمتیان» و «مسعود جوادیان»(بازیگران) حضور داشتند.
«رینارد روباهه» به زمان و مکان خاصی منحصر نیست
در آغاز نشست «مریم سلطانیان» که نمایشنامه را ترجمه کرده، رشته کلام را به دست گرفت و گفت:«موقعی که داشتم «رینارد روباهه» را ترجمه می‌کردم،تصورم این بود که این نمایش قابلیت‌های زیادی دارد، یعنی باید فراتر از سطح کودک به آن نگاه شود. شخصیت‌پردازی‌های آن فوق‌العاده دقیق، شسته رفته، پر از جزییات و خیلی انسانی است. تا جایی که تماشاگر احساس می‌کند با مجموعه‌ای از آدم‌ها سر و کار دارد که هر کدام از آنها، نماد یک آدم با خصوصیت و نقاط ضعفشان هستند. ویژگی دیگر متن این‌که نویسنده تمایزی بین شخصیت‌ها نگذاشته، یعنی شخصیت منفی و مثبت نداریم. حتی شخصیت اصلی، به رغم کارهای خبیثانه‌ای که می‌کند و بدجنسی‌هایی که دارد، نمی‌دانیم قهرمان است یا ضدقهرمان اما تماشاگر دوست دارد او همچنان به کارهایش ادامه دهد. چون او در واقع از حماقت‌های دیگران استفاده می‌کند. به نظرم این یک ویژگی خاص و استثنایی در نمایشنامه کودک و نوجوان است.»
همچنین سلطانیان درباره انگیزه‌ای که باعث شده این متن را ترجمه کند، توضیح داد:«ما یک گروه بودیم که می‌خواستیم مجموعه‌ای از نمایشنامه‌های کودک و نوجوان را ترجمه کنیم، چون در این زمینه خیلی کار نشده بود و متن خوب،خیلی محدود است. می‌خواستیم با این ترجمه‌ها، خون تازه‌ای در جریان نمایشنامه کودک و نوجوان دمیده شود.نمایشنامه‌هایی که در این مجموعه‌ها ترجمه کردیم،همه از کارهای پراجرا بودند و طرفداران زیادی داشتند. همه جای دنیا هم اجرا شده‌اند.»
سلطانیان درباره ویژگی‌های نمایشنامه «رینارد روباهه» افزود:«در این نمایش، نویسنده قضاوت را بر عهده تماشاگر گذاشته تا هر کسی در ذهن خودش ببیند ماجرا چه بوده. در واقع می‌خواسته با ذهن مخاطب بازی می‌شود. این متن پیچیدگی زیادی دارد و آن سادگی نمایش کودک را اصلاً ندارد. به نظرم ساختار این نمایشنامه، مثل ساختار یک جامعه انسانی است. شما فکر نمی‌کنید اینجا جنگل است، بلکه می‌تواند جامعه مدرن امروزه باشد و هر کدام از این آدم‌ها، جایگاه و کاری داشته باشند. در واقع شخصیت‌های حیوانی خیلی کارکرد سمبلیک دارند و هر کدام، نماینده یک شخصیت انسانی‌اند. مثلاً رینارد روباهه مثل یک انسان زرنگ است.»
مترجم نمایشنامه «رینارد روباهه» سخنان خود را در مورد این نمایشنامه چنین جمع‌بندی کرد:«این نمایش به زمان و مکان خاصی منحصر نیست و نمی‌توان شخصیت‌ها را به جای خاصی مرتبط کرد. خصلت‌های طمع، غرور، خودخواهی و... در وجود آدم‌های همه جا هست.»
متن خوب کم داریم
سپس «مریم آشوری» که در این نمایش علاوه بر دستیاری کارگردان، نقش «تیکیلین»(کلاغ) را ایفا می‌کند، گفت:«متن نمایشنامه به خاطر شخصیت‌پردازی‌های خوبی که داشت، خیلی برایمان گیرا بود. ما در زمینه کودک، متن خوب کم داریم،گرچه این متن بیشتر مناسب نوجوانان است.»
یکی از حاضران در جلسه پرسید:«آیا دوست نداشتید متن را برای مخاطب ایرانی آداپته و برای مثال در قالب داستان‌های «کلیله و دمنه» اجرا کنید؟» که بازیگر نقش «تیکیلین» پاسخ داد:«به هیچ وجه نخواستیم این کار را بکنیم. اولین متنی که ما کار کردیم با نام «الاغ خوش‌خیال»(نوشته انوش معظمی)،از همین کلیله و دمنه خودمان بود. آن کار خیلی موفق بود ولی آقای آتشانی دوست داشت یک پله بالاتر برود و یک کار جدیدتر ارائه بدهد. ایشان دوست داشتند ببینند مخاطب چه ارتباطی با متن خارجی می‌گیرد. حتی موسیقی‌های کار از اول کلاسیک بود. حتی  شعر برای کار نگذاشتیم و چون برای بعضی از لحظه‌ها، خودشان موسیقی ساختند، روی آن آوا گذاشت. بچه‌های ایرانی گوششان به موسیقی کلاسیک آشنا نیست، ولی ما از اول تمرین‌ها موسیقی کلاسیک گوش دادیم،حتی با آن نرمش می‌کردیم.تا آنجا که این دوگانگی برای کارگردان پیش آمده بود که «نکند چون ما عادت کرده‌ایم به این‌که کلاسیک گوش بدهیم،نمی‌توانیم موسیقی ایرانی بگذاریم روی کار؟». البته یک آهنگساز دیگر آمد و قطعاتی ساخت که اصلاً به دل ما ننشست. بنابراین آقای آتشانی روی همان موسیقی‌های کلاسیک،آوا گفت که از حالت کلاسیک خارج شود تا به دل بچه‌های ایرانی بنشیند.»
«اپینارد» را شخصیت فرضی دیدم
«رضا نعمتیان» که در این نمایش نقش «اپینارد»(جوجه‌تیغی) را ایفا می‌کند، درباره نقش خود چنین توضیح داد:«من تا به حال در هیچ تئاتری نقش جوجه‌تیغی را بازی نکرده بودم. معمولاً بازی در نقش یکسری کاراکترهای حیوانی راحت‌تر است. مثل گربه،که بارها همه در کارتون‌ها و اطرافمان دیده‌ایم. برخلاف نظر آقای آتشانی،من شخصیت «اپینارد» را خیلی فرز دیده بودم؛ با این‌که خیلی سن و سالش بالاست، چون جوجه‌تیغی را از خانواده موش‌ها می‌دانم و موش‌ها موجودات فرزی هستند .سعی کردم این نکات را در نظر بگیرم.شخصیت‌هایی که گرایشات منفی دارند، بیشتر دیده می‌شوند. من سعی کردم خودخواهی و منفعت‌طلبی اپینارد را در بازی‌ام بیاورم. او خیلی مصلحت‌اندیش و فرصت‌طلب است.»
نشست نقد و بررسی نمایش «رینارد روباهه»، چهارشنبه 28تیرماه در فرهنگسرای «سرو» برگزار شد. این نمایش تا 13 مردادماه، هر روز غیر از شنبه‌ها در تالار هنر اجرا داشته و سه‌شنبه سوم مردادماه نیز اجرای ویژه هنرمندان و خبرنگاران خواهد داشت.