چیزی وجود ندارد که از تماشاگر مخفی کنیم

جلسه مطبوعاتی نمایش”سه خواهر” به کارگردانی محمودرضا رحیمی با حضور کارگردان و بازیگران نمایش و جمعی از خبرنگاران در سایت ایران تئاتر برگزار شد.
به گزارش سایت ایران تئاتر در ابتدای جلسه محمودرضا رحیمی در خصوص نمایش”سه خواهر” گفت:«نمایشنامه”سه خواهر” این قابلیت را دارد که با گونه‌های مختلف و با هنرمندان متفاوت اجرا شود. ما سال گذشته نیز این نمایش را در هفته چخوف اجرا کردیم اما اجرای امسال ما به کلی تغییر پیدا کرده ولی از عناصر زیادی از اجرای سال گذشته بهره گرفته‌ایم.»
کارگردان نمایش”سه خواهر” در خصوص مجسمه‌هایی که در تئاتر سه خواهر وجود دارد اظهار کرد:«ایده وجود مجسمه‌ها در صحنه از من بود اما ایده فراگیر آن از رامین اعتمادی بود چرا که چیدمان و انتخاب مجسمه‌ها به عهده وی بود.»
اعتمادی در این رابطه گفت:«در کارهای گذشته من، از مجسمه بیشتر به عنوان دکور استفاده می‌شد در حالی که در این نمایش چنین نیست، چرا که پرفورمنس اتفاقی است که اجازه می‌دهد هر کدام از عناصر خط سیر مشخصی را طی کند و نمایش”سه خواهر” نیز در حقیقت پرفورمنس است. در این نمایش ایده استفاده از مجسمه جدید بود و به عنوان دکور محسوب نمی‌شد. البته باید بگویم که در این نمایش خط سیر را کارگردان تعیین کرد و برای اجرای آن دست من باز بود و من می‌توانستم نظرات خود را ارائه دهم. در حقیقت این برای بار اول بود که شخصیت‌ها حذف می‌شدند و تماشاگر نمی‌دانست که مجسمه‌ها جزء بازیگران هستند. اصولاً برداشت من این است که هر کدام از این بازیگران این نمایش درون خود می‌پیچند و مجسمه‌ها این حس را انتقال می‌دهند البته جا انداختن این مطلب سخت بود که محمودرضا رحیمی آن را به خوبی انجام داد و این چیزی بود که ما در این نمایش نیاز داشتیم.»
محمودرضا رحیمی در خصوص حضور عکس‌ها و پلان‌های موجود در نمایش گفت:«نکته‌ای که اعتمادی سریع از آن گذشت و به آن اشاره نکرد، مسئله زیبا بودن و جذابیت آن است که چیزی از تماشاگر نمی‌خواهد و همه چیز را به او ارائه می‌دهد. چیزی وجود ندارد که از تماشاگر مخفی کنیم و قرار نیست برای تماشاگر چیزی را جذاب کنیم. در این نوع اجرا ارزش‌ تماشاگر پایین نمی‌آید و این تعالی بخش بازیگر است چرا که امکانات محدود است.»
مصطفی طاری بازیگر نمایش”سه خواهر” در ادامه افزود:«دیدن عکس به خودی خود نوعی طراحی محسوب می‌شود و این امکان را فراهم می‌کند که تماشاگر با ورودش یک آگاهی کسب می‌کند.»
اعتمادی در ادامه این مطلب گفت:«بخش عظیمی از پرفورمنس اتفاقی است که در تئاتر می‌افتد و در لحظه رخ می‌دهد. این اتفاق اجازه می‌دهد که تماشاگر وارد شود و اتفاقات پیش بینی نشده به عنوان بخشی از پرفورمنس محسوب می‌شود. در حقیقت پرفورمنس بیشتر روی حرکات و تصاویر تاکید دارد تا جایی که درگیری اولیه تماشاگر نیز با تصاویر اتفاق می‌افتد.»
سروش کریمی، بازیگر نقش سروان سولیونی در خصوص شیوه اجرایی پرفورمنس گفت:«در پرفورمنس‌هایی که در دنیا اجرا می‌شود، مسئله حذف نشدنی توضیحاتی است که در بروشور می‌آورند و این اتفاقی است که در گروه نیوشا از نمایش”پاتوز” رخ داده و تاکنون نیز ادامه یافته است. به نظر من نکته جالب این نمایش این جاست که تماشاگر دچار یک پارادوکس می‌شود و در ابتدای نمایش احساس می‌کند که رَکب خورده چرا که قبلاً داستان نمایش”سه خواهر” را می‌داند.»
مصطفی طاری بازیگر نقش چبوتیکین در خصوص این مطلب اظهار کرد:«نظر من این است که چرا باید تماشاگر را وادار نکنیم تا به مجهولات فکر کند و اجازه دهیم سریع از آن بگذرد چرا که تماشاگر باید متفکر باشد و پس از تماشای نمایش درگیر نمایش شود که البته به فکر واداشتن تماشاگر برای کارگردان یک موفقیت محسوب می‌شود.»
رحیمی در پاسخ به این که چه ضرورتی وجود داشته که داستان نمایش را از آخر آغاز کردید، گفت:«ما با کلمات روبرو بودیم کلمات همواره برای ساخت تصاویر دست و پاگیر هستند و حقیقت این است که آن جا که سخن آغاز می‌شود شخصیت‌‌ها در تاری از مکالمات خودشان خود را محبوس می‌کنند و ما باید آن را منهدم کنیم. البته ما چیزی را از بین نمی‌بریم، تنها در آن دست می‌بریم. الزاماً هنر وسیله انتقال مفاهیم نیست در این جا ما وقایع را گوناگون می‌کنیم و جای آن‌ها را تغییر می‌دهیم.»
رحیمی در خصوص طراحی صحنه و گویش امروزی که برای نمایش سه خواهر به کار رفته تصریح کرد:«ما در رابطه با تئاتر دچار سوءتفاهماتی هستیم. حضور عناصر امروزی باید وجود داشته باشد تا این نمایش شکل بگیرد. به اعتقاد من نشان دادن آثار چخوف به شکل کلاسیک چندان برای ما مناسب نیست بسا که اشتباهاتی در تئاتر ما رخ داده که از آن میان می‌توانیم به دکلاماسیون اشاره کنیم که به اشتباه وارد تئاتر ما شده است. این کار متعلق به مردم امروز است و چنان چه ما به صورت صد سال قبل اثر را ارائه دهیم در حقیقت نعل وارونه زده‌ایم.»
مصطفی طاری با اشاره به مسئولیت هنرمند در قبال مردم گفت:«استنباط من این است که رحیمی احساس کرده ”سه خواهر” با مسائل امروزی ما نزدیک است بسا که آثار چخوف همیشه با موضوعات روز ما نزدیک است و حرفش تازه است.»
در خاتمه جلسه عبدالرضا کشاورز طراح میمودرام نمایش”سه خواهر” در خصوص وجود این بخش در نمایش اظهار کرد:«این کار از چهار صحنه تشکیل شده بود و ما در شیوه انتخابی‌مان سبک میمودرام را انتخاب کردیم چرا که این نمایش دارای داستان است و این چیزی است که لازمه میمودرام است.»
وی در مورد شیوه طراحی میمودرام در این نمایش تصریح کرد:«اصولاً‌ تصویر زودتر از صدا به ذهن می‌رسد، به همین دلیل طراحی را به گونه‌ای تدارک دیدم که ساده فهم‌تر باشد چرا که این کار از چند بخش نمایشی تشکیل شده است. نکته مهمی که باید ذکر کنم در مورد آزادی است که به طور صددرصد در طراحی میمودرام نمایش داشته‌ام. هر چند از مشاوره محمودرضا رحیمی استفاده کرده‌ام اما با آزادی عملی که ایشان به من داده بودند، توانستم هر آن چه که در ذهن داشتم را ارائه دهم.»
گفتنی است یکشنبه 24 مهر ماه گروه نمایش”سه خواهر” پس از پایان اجرا با گروه پرفورمنس دکتر ضیایی نشستی تحت عنوان”رویارویی دو گروه پرفورمنس“ برگزار خواهد کرد.
محوریت بحث این جلسه میرایی لحظات در پرفورمنس و چگونگی ثبت لحظه در ذهن تماشاگر خواهد بود.