با آرش دادگر، کارگردان آژاکس و داستان‌های کارور

زیبا باقری:. آژاکس و داستان‌های کارور به نویسندگی حمیدرضا نعیمی و کارگردانی آرش دادگر نمایش‌هایی هستند که در بخش مرور بیست‌وسومین جشنواره تئاتر فجر شرکت کرده‌اند . در نمایش آژاکس به جنگ معروف تروا پرداخته می‌شود و داستان‌های کارور نیز سه اپیزود از آثار ریموند کارور را به نمایش می‌گذارد.آرش دادگر فارغ التحصیل رشته بازیگری و فوق لیسانس کارگردانی با نمایشنامه‌های آژاکس و داستان‌های کارور در سال1377 مسئولیت گروهی به نام”پاد” را داشته و در آن فعالیت می‌کرد. ولی از زمانی که به صورت مشترک با حمیدرضا نعیمی نمایشنامه آژاکس را شروع کرد با گروه”شایا” نیز همکاری کرده است. در سال 1380 گروه ”پاد” منحل شده و او رسماً کار خود را با گروه ”شایا” آغاز ‌کرد. گروه ”شایا” از سال 1374 تشکیل شده که در آن زمان حمیدرضا نعیمی و شهرام کرمی هسته مرکزی آن را تشکیل می‌دادند و از جمله فعالیت‌های این گروه می‌توان به نمایش‌های گمسار، خانه کاغذی، وعده‌گاه نهنگ‌ها، شهر آدم شهر حیوان، زمانی برای گفتن، دختری با شنل ارغوانی، من وهزار تو، آرامش در حضور دیگران، خاکستری، آژاکس و داستانهای کارور اشاره کرد.
آرش دادگر درباره علت اینکه همیشه معتقد به یک گروه ثابت بوده و کارهایش را با همان گروه پیش می‌برد، می‌گوید:«گروه ”شایا” از چندین بازیگر، دو نویسنده و سه کارگردان تشکیل شده و قرار نیست همه گروه‌ از یک شیوه پیروی کنند و در یک مسیر قدم بردارند، بلکه هر کس آزادانه این کار را انجام می‌دهد. در واقع هر شخص در شاخه مربوط به خود عمل کرده، می‌تواند با شخص دیگری ارتباط و همکاری داشته و در عین حال همه به همدیگر کمک می‌کنند.
وی درباره همکاری خود با حمیدرضا نعیمی می‌گوید:«‌ما تجربه اینکار را در نمایش آرامش در حضور دیگران داشته‌ایم که اتفاقاً خیلی هم دلپذیر بود. حمیدرضا نعیمی نویسنده داستا‌ن‌های کارور بود و تصمیم گرفتیم که اپیزودها را به طور مستقل کارگردانی کنیم، دو اپیزود من باشم و دو اپیزود حمیدرضا نعیمی و کاری هم به کارگردانی همدیگر نداشته باشیم ولی جلوتر که رفتیم متوجه شدیم اصلاً امکان پذیر نیست که از هم مستقل باشیم و نتیجه گرفتیم با هم کار را انجام دهیم چون مسلماً در پیشرفت و بهبود کار هم تاثیر داشت. در واقع هدف از کارگردانی مشترک شاید به این علت بود که من و حمید نعیمی به مدت چهارسال است که با هم همکاری داریم و به نوعی سلائق، مشترکات و کدهای همدیگر را پیدا کرده و هر کدام سعی می‌کنیم از دیگری استفاده بهینه و مثبت داشته باشیم. نمایش داستانهای کارور برگرفته از داستانهای ریموند کارور آمریکایی است. این نمایش شامل سه اپیزود است که هر اپیزود داستان مستقلی دارد.
اپیزود اول خانه چف نام دارد. ”وس” از زن سابق خود ”ادنا” درخواست می‌کند تا دوباره در خانه‌ای که از دوست الکی او اجاره کرده زندگی کند.
در اپیزود دوم”وقتی از عشق حرف می‌زنیم” از چه حرف می‌زنیم که در آن را‌برت، مرد کور از آلاسکا آمده تا چند روز مهمان زن و شوهری شود اما مرد از حضور مرد کور در خانه‌اش راضی نیست.
در اپیزود سوم این همه آب و آنقدر نزدیک به خانه که سه مرد برای تفریح به خارج از شهر می‌روند و در کنار رودخانه با جسد برهنه دختری روبرو می‌شوند.
سعید داخ، بهناز نازی، کامبیز امینی، یعقوب صباحی، مهران امام بخش و حمیدرضا نعیمی بازیگران این نمایش هستند و مدیر صحنه، منشی و عکاس، محسن حسین قلی‌پور. دستیار، مجید تفرشی. طراح لباس، حمیدرضا نعیمی. طراح صحنه، آرش دادگر. طراح پوستر و بروشور، میترا بنایی. از دیگر عوامل این کار را تشکیل می‌دهند.
آرش دادگر درباره نمایشنامه آژاکس می‌گوید:«قصه درباره یونان باستان و جنگ ده ساله یونان با تروا بر سر فرار هلن از یونان به تروا است و پس از اینکه طرح پیشنهادی صلح با تروا از سوی آگا‌ممنون رد می‌شود، آژاکس تصمیم می‌گیرد فرماندهان یونان را بکشد و با کودتا قدرت را تصاحب کند.
نویسنده این کار حمیدرضا نعیمی است. بازیگران، سعید داخ، کامبیز امینی، مهناز نازی، انوشیروان فاطمی، حمیدرضا نعیمی و آرش دادگر، دستیار کارگردان، مجید تفرشی و مرضیه برزی، مدیر صحنه و عکاس، محسن حسین قلی‌پور، طراح صحنه و لباس، آرش دادگر، طراح پوستر و بروشور، میترا بنایی از دیگر عوامل این نمایش هستند.
وی اضافه کرد:« گروه شایا برنامه‌ها و اهدافی را هم دنبال می‌کند ولی متاسفانه هنوز به دلیل شرایط نامشخص، گروه‌های تئاتری در ایران نمی‌توانند با همدیگر یعنی داخل گروه اهداف خود را اجرا کنند آرش دادگر ‌افزود:« هر روز ریاست بخش‌های مختلف در حال تغییر و تحول و عوض شدن است و این مسئله باعث می‌شود شرایط و قوانین جدید‌تری به میان آید و پایه و اساس گروه‌های مختلف تئاتری متزلزل ‌شود. به عنوان مثال گروهها نمی‌دانند آیا امسال کاری برای اجرا دارند؟ آیا در جشنواره فجر پذیرفته می‌شوند؟ آیا در فهرست اجرای عموم قرار می‌گیرند؟ و همه اینها مسایلی است که باعث می‌شود فعالیت‌ گروهها کم شده و فاصله‌ها زیاد شود و مسلم است که بازیگر منتظر نمی‌ماند تا گروهی را که در آن فعالیت می‌کرده مشغول به کار شود، چون شاید زندگی خود را از این راه می‌گذارند پس با گروه دیگری بازی می‌کند.
آرش دادگر در ادامه می‌گوید:« اگر یک سیستم واحد برای تئاتر مملکت ما وجود داشته باشد که دایم تغییر نکند، سیاستهای شخصی پی‌ریزی نشود و موانع و فیلترهایی که در این راه وجود دارد برداشته شود، گروههای تئاتری خیلی راحت‌تر و منسجم‌تر می‌توانند گامهای مؤثری را در جهت اعتلا و پیشرفت کار خود برداشته و برنامه‌ریزی دقیق‌تری را برای فردا و سال‌های آینده داشته باشند.
اما در مورد نمایش‌های بخش مرور، آرش دادگر اعتقاد دارد درست‌ترین بخش جشنواره را این قسمت تشکیل می‌دهد و اضافه می‌کند:« وقتی ما برای جشنواره کار می‌کنیم دو ماه و نیم فرصت داریم تا کار را برای بازبینی بدهیم و تمام سرعت و عجله و انرژی خود را برای آن می‌گذاریم ولی نمایشی که بخواهد برای بازبینی آماده شود هیچوقت کامل نیست. بعد از آن باید با عجله به کار سروسامان داده، آن را جمع کرده و آماده کنیم تا بتواند قبول و وارد جشنواره شود و وقتی وارد جشنواره شد ما نزدیک به سه هفته برای دکور، لباس و تمرین مجدد نمایش وقت داریم. این نمایش دوبار اجرا می‌شود ولی هیچوقت پختگی یک اجرای سی‌ شب را که هم عوامل کار از کارگردان تا بازیگران و حتی خود متن شکل گرفته و تکمیل شده و هم تمام نقاط ضعف دیده و برطرف شده ندارد. اما در اجرای عمومی به راحتی به تمام نقاط ضعف پی‌برده و پختگی یک نمایش خوب دیده می‌شود و به همین خاطر وقتی نمایشی به بخش مرور راه پیدا می‌کند، دیگر یک نمایش تازه‌کار نیست که فقط برای دو شب آماده شده، بلکه حداقل بیست‌ اجرا را پشت سر گذاشته، نقاط ضعف خود را دریافته و به راحتی آنها را رفع و رجوع کرده است زمانی که ما خیلی سریع برای جشنواره کار می‌کنیم هیچوقت متوجه نمی‌شویم که چه نقاط ضعفی داریم و در اجرای عمومی و در برخورد با تماشاگر است که پی می‌بریم تا چه اندازه موفق بوده‌ایم.
آرش دادگر در ادامه می‌گوید:« ما زمانی که برای جشنواره اجرا داریم با استرس‌های زیادی از جمله اینکه آیا سالن اجرا خوب خواهد بود، نمایش به خوبی اجرا می‌شود، تماشاگر می‌پسندد و هزاران سوال دیگر که تازه می‌خواهیم با آنها برخورد کنیم، مواجه هستیم ولی کسی که اجرای عمومی داشته و در بخش مرور شرکت کرده تمام این نگرانی‌ها را پشت سرگذاشته است.
آرش دادگر معتقد است:« برای جشنواره باید متون مشخصی پذیرفته، در طی سال به اجرای عمومی بروند و سپس در یک فستیوال شرکت کنند. در این صورت است که همه نمایش‌ها پختگی یک اجرای خوب را دارند زیرا درباره آنها نقد و صحبت شده و به نتایج جدیدتری رسیده‌اند و وی اضافه می‌کند:«‌مهمترین مسئله‌ای که در جشنواره امسال اتفاق افتاد این بوده که مسابقه را برداشته و این باعث شده رقابت بدی که دوره‌های قبل وجود داشت از بین رفته و یا حداقل کمتر شود و در کل باید به جایی برسیم که جشنواره تئاتر منحصر به بخش مرور شود. لازم به ذکر است نمایش آژاکس در تاریخ سوم بهمن ماه ساعت 16 و به مدت 50 دقیقه و نمایش داستان‌های کارور در تاریخ چهارم بهمن‌ ماه ساعت16 و به مدت 45 دقیقه در تالار نو تئاتر شهر اجرا می‌شود.