رشد و توسعه تئاتر نیازمند گسترش سفره اعتبارت

زهرا شایان‌فر:گرچه مدت زیادی از حضور حسین پارسایی به عنوان مدیر بر اداره کل هنرهای نمایشی نمی‌گذرد ولی او فردی آشنا به موانع و مشکلات در این عرصه است. حضور یک‌ساله او به عنوان مدیر مجموعه تئاتر شهر باعث شده او چشم‌اندازهای بسیاری برای فعالیت در عرصه مدیریت تئاتر کشور داشته باشد. در گفت‌و‌گوی زیر گرچه پارسایی بیشتر بر بیان کلیات تاکید کرده ولی به نظر می‌رسد بتوان از فحوای کلامش اولویت‌های او را در این حوزه دریافت.
اولویت شما در مدیریت اداره کل هنرهای نمایشی چیست؟
با تنظیم سند توسعه تئاتر چشم انداز همه ما سازمان تئاتر کشور است تا پذیرای علاقه‌مندان فراوان حوزه تئاتر باشیم. امروز تئاتر کشور و امکانات آن شایسته حضور هنرمندان آن نیست اگر یک ارزیابی نسبی داشته باشید متوجه خواهید شد که از بیست‌سال پیش تا به امروز امکانات جدیدی به ویژه تالارهای نمایشی به حوزه تئاتر افزوده نشده و در ارتباط با اعتبارات هم ارتقایی در بودجه تئاتر کشور صورت نگرفته است. بنابراین اگر قرار باشد توسعه‌ای در جهت اعتلای تئاتر کشور صورت گیرد، باید سفره اعتبارات تئاتر علاوه بر رشد و تعالی که برای آن در نظر گرفته می‌شود گسترش پیدا کند. این چشم‌انداز همه ما است تا رفته رفته موانع و مشکلات مرتفع شوند.
از موانع و مشکلات صحبت کردید. مهمترین مشکل اداره کل هنرهای نمایشی چیست؟
نبود وفاق، همدلی و همراهی. بیایید مثل گذشته همه با هم باشیم.
این پاسخ خیلی کلی است.
حقیقت را می‌گویم. اگر اداره کل هنرهای نمایشی را مرجع و مرکزی برای حمایت از آفرینشگران تئاتر کشور تلقی کرده و آن را سازمانی بدانیم که قرار است بهترین و مطلوب‌ترین سرویس را به مردم و هنرمندان بدهد جز با وفاق و همدلی و همراهی و حضور صاحب‌نظران در این عرصه اتفاقی نخواهد افتاد. من معتقدم که در وهله اول باید به خودم ببالم که نماینده جمع فاخری از هنرمندان تئاتر کشور هستم و عهده‌دار این مسئولیت شده‌ام. دیگر اینکه به عنوان یک هنرمند شهرستانی خودم را یک زخمی این کار می‌دانم و چون از نزدیک دستی بر آتش داشته‌ام امیدوارم بتوانم با استفاده از نظرات، رهنمودها و تبادل نظر و تعاملی که بین حوزه مدیریتی و هنرمندان تئاتر کشور است شرایطی را فراهم کنیم که این مدیریت، همان اندازه که برای من ایجاد مسئولیت می‌کند برای فرد فرد هنرمندان تئاتر کشور نیز مسئولیت به وجود آورد. این وفاق سرمایه معنوی تئاتر کشور خواهد شد. من امیدوارم با تجربیاتی که در تئاترشهر و تعاملی که با خانواده تئاتر داشته‌ام این ارتباط گسترش پیدا کند و دستمایه یک حرکت جدید و تاثیرگذار در تئاتر کشور باشد.
سوال بعدی من به تعامل شما با خانه تئاتر بازمی‌گردد، شما به طرح سازمان تئاتر اشاره کردید و آقای ایرج راد مدیرعامل خانه تئاتر نیز طرح سازمان ملی تئاتر را عنوان کرده‌اند، می‌خواستم بدانم در تعامل با خانه تئاتر چه برنامه‌هایی دارید؟
حوزه تئاتر در این سال‌ها به دلایل مختلف آسیب پذیر شده است. مدیریت تئاتر در این دوره‌ها به دلایل مختلف با فراز و نشیب‌هایی روبرو شده که امروز بیش از گذشته احتیاج به اعتمادسازی دارد. فکر می‌کنم با توجه به حضور افرادی چون ایرج راد و هیئت مدیره محترم خانه تئاتر و مشاوره‌هایی که می‌توان از اهل فن در این صنف گرفت دستاورد خوبی برای این دوره وجود داشته باشد. من همیشه سعی کرده‌ام از نظرات و رهنمودهای اصحاب تئاتر برای تعالی این هنر بهره بگیرم و با توجه به بضاعت موجود آن را مورد استفاده قرار دهم چرا که یکی از پشتوانه‌های مدیریتی هر فرد خانواده حرفه‌ای او تلقی می‌شود. شاید یکی از دلایلی که به خودم جرأت دادم با همه مشکلات حوزه تئاتر، این مسئولیت را بپذیرم، همراهی خانواده تئاتر با من است. این اشتیاق را آنان در من بوجود آوردند و امروز هم من بیش از آن که مفتخر به مدیریت این مجموعه باشم افتخار می‌کنم که عضوی کوچک از خانواده تئاتر هستم. این سرمایه معنوی است که هر مدیری می‌تواند از آن بهره ببرد. این‌ها نقطه مشترکی است که ایده‌آل ما در حوزه تئاتر محسوب می‌شود و فرد فرد هنرمندان برای تعالی تئاتر کشور، سهیم هستند. بنابراین دستاورد و تجربیات دوره‌های پیشین به اضافه رهنمودهایی که در اختیار من قرار می‌گیرد، گنجینه‌ای خواهد شد که انشاءالله بتوانیم، مشکلات این حوزه را رفته رفته مرتفع کنیم. همه ما باید سعی می‌کنیم با طرح و ایده‌های تازه از هنرمندان سلب آرامش نکنیم و فضایی را فراهم کنیم که امنیت روحی و روانی برای هنرمندان تئاتر کشور رقم بخورد. به امید آینده‌ای روشن.
تا چه حد رسیدن به سازمان تئاتر یا سازمان ملی تئاتر را عملی می‌دانید؟
تئاتری‌ها به هر چیز که خواسته‌اند، رسیده‌اند، این ثابت شده است. امروز مدیریت تئاتر جدا از بدنه تئاتر کشور نیست. فکر می‌کنم اگر بتوانیم به عنوان متولی و هنرمند، هم صدایی داشته باشیم این امر محقق خواهد شد.
یکی از اتفاقاتی که تقریباً بلافاصله با آغاز مدیریت شما رخ داد، حذف جشنواره آیینی سنتی و عروسکی از برنامه جشن بزرگ تئاتر فجر بود. در واقع یکی از برنامه‌های کلی مدیریت قبلی تحت عنوان جشن ملی تئاتر فجر به یک باره متوقف شد. دلیل این حذف چه بود؟
اگر زمانی که طرح و ایده جشن ملی تئاتر فجر شکل گرفت، ستادهای اجرایی و عوامل دست اندرکار به طور جدی فعالیت خود را ادامه می‌دادند شاهد تصمیم گیری جدیدی نبودیم. فکر اولیه این کار ابتدای سال 84 مطرح شد و خود من هم از مدافعان این کار بودم و در چندین مصاحبه این همزمانی را به فال نیک گرفتم. رفته رفته با تغییر دولت زمزمه‌هایی درباره تغییر مدیریت تئاتر کشور شنیده شد. آقای بهروز غریب‌پور دبیر جشنواره تئاتر عروسکی، استعفا دادند و رفته رفته گروه‌های عروسکی مضمحل شدند. جشنواره تئاتر آیینی و سنتی در یک بلاتکلیفی به سر می‌برد و تمام فرصت‌هایی که می‌توانست به برگزاری این جشن ملی کمک کند از دست رفت و این امر همه را نگران و معترض کرد. در آخرین نشستی که با مسئولان هر دو جشنواره داشتم خود متولیان و هنرمندان هر دو جشنواره به دلیل فرصت‌های از دست رفته و عدم تخصیص اعتبار برای برگزاری این دو جشنواره و احساس نگرانی از همزمانی آن و کمبود امکانات از من خواستند این دو جشنواره به زمان‌های دیگری موکول شود. من صرفاً به نظر هنرمندان احترام گذاشته‌ام و سعی کردم نظر این دوستان را که درست و کارشناسی نیز بود مورد توجه قرار دهم چرا که جامعه تئاتر نگران کیفیت برگزاری هر دو جشنواره است و همزمانی و تقارن آن با ایام محرم قابل تأمل است، بنابراین گفتم که اگر چنان چه شما تمایل دارید سعی می‌کنیم هر دو جشنواره را در جایگاه شایسته خودش برگزار کنیم. من بابت تلاش‌های انجام شده از همه هنرمندان و دست‌اندرکاران تشکر می‌کنم. تا هر دو جشنواره در شرایط مطلوب‌تری انجام شود..
برنامه شما درباره جشنواره تئاتر فجر چیست؟
قرار است براساس اطلاعیه‌ای که جشنواره بیست‌وچهارم فجر صادر کرد و به اطلاع هنرمندان محترم رسید و با توجه به حذف بخش رقابتی و رویکرد جدی به اجرای عمومی، گزینش‌ها صورت گیرد. امور بین‌الملل پیگیر کارهای محوله است و نتیجه نهایی انتخاب آثار از طریق دبیرخانه تئاتر فجر و با مدیریت آقای حسین مسافرآستانه اعلام شود.
جشنواره‌های تئاتر استانی در حال برگزاری است، سایر حوزه‌ها نیز براساس فراخوان انجام خواهد شد بنابراین دبیرخانه تئاتر فجر هم همچون گذشته فعالیت خود را ادامه می‌دهد و با توجه به این که تمام توش و توان اداره کل هنرهای نمایشی به برگزاری این جشنواره معطوف شده انشاءالله جشنواره خوبی خواهیم داشت.
یکی از قسمت‌هایی که در فراخوان جشنواره اعلام شده بود پذیرفتن طرح بود. اعلام شده بود که هنرمندان طرح‌های خود را به شورای نظارت و ارزشیابی ارائه بدهند تا پس از تایید اجرای عمومی داشته باشند. چند طرح پذیرفته شده‌اند و آیا این کارها به اجرای عموم می‌رسند؟ آیا مجال این را دارند تا 23 دی ماه آماده شوند؟
در اطلاعیه جشنواره تئاتر فجر همه چیز به وضوح اشاره شده است. ارائه طرح را به کارهای تجربی ارتباط داده‌اند. ما دو سیکل بیشتر نداریم، نمایش‌هایی که از اجرای عمومی به فجر می‌رسند که پیش از این تئاترشهر در یک فراخوان از بین 220 تقاضا این کار را انجام داد و نمایش‌هایی که به عنوان سفارش تلقی می‌شوند و قرار است که تولید شده و در سال 85 اجرای عمومی ‌شوند. بنابراین گروه‌های شاخص‌ تئاتر کشور به عنوان آثار موفق به جشنواره تئاتر فجر راه پیدا خواهند کرد.
یعنی کارهایی که از سوی مرکز سفارش داده شده‌اند و در حال تولید هستند در سال 84 اجرای عمومی نخواهند شد؟
خیر. تقویم اجرای نمایش‌های تهران تا پایان سال 84 مکتوب شده است. تا پایان دی ماه اجرای عمومی آثار ادامه دارد سپس جشنواره تئاتر فجر و بعد همایش سراسری آیین‌های عاشورایی است و برگزیدگان آیین‌های عاشورایی در ماه‌های محرم و صفر اجرای عمومی خواهند داشت.
برنامه‌های رئیس جدید تئاترشهر چیست؟
من در حال حاضر به طور رسمی فردی را معرفی نکرده‌ام. البته گزینه‌های مختلفی را برای مدیریت تئاترشهر در نظر دارم که در چند روز آینده یک نفر معرفی خواهد شد. انشا‌ء‌الله بتوانم به خاطر تقویت، تولید و حمایت تئاتر تهران و به عنوان یک همکار نه یک مدیر همچون گذشته در کنار مجموعه تئاترشهر، حضور داشته باشم. انشاءالله با استفاده از نظرات اصحاب تئاتر و به منظور حمایت از بنیه تئاتر تهران همه مدیر جدید را همراهی خواهند کرد تا این مجموعه با نقص کمتری ادامه حیات بدهد.
آیا شورایی قرار است در تئاترشهر سیاست‌گذاری کند؟
ما رسماً شورایی نخواهیم داشت. مدیر مجموعه تئاترشهر باید شرایطی را فراهم کند که برای اداره هر چه بهتر امور در مجموعه تئاترشهر بتواند مشاوره بگیرد. من هم همین کار را کرده‌ام. با این که جمع ثابتی در شورای تئاترشهر حضور داشتند اما همواره سعی می‌کردم از دوستان دیگر هم نظر بخواهم و امیدوارم مدیری که معرفی می‌شود بتواند بیش از گذشته به هنرمندان تئاتر کشور خدمات ارائه دهد.
مطمئن باشید من برای هر حوزه‌ای دنبال شایسته‌ترین افراد هستم و به محض آن که به قطعیت برسم افراد را معرفی خواهم کرد. ضمن این که باید سعی کنم قبل از معرفی هر گزینه به مصالح تئاتر فکر کنم.
در وقایع یک ساله اخیر دو موضوع انجمن نمایش و انتشارات نمایش همواره محل بحث بوده‌اند. چه برنامه‌ای برای این دو بخش بزرگ از پیکره تئاتر دارید؟
پس از استعفای آقای فرهاد مهندس‌پور فرد دیگری معرفی خواهد شد. واحدهایی که به هر دلیلی بنیه اداری و اجرایی خود را از دست داده‌اند، ضمن ترسیم به شکل سابق به کار خود ادامه خواهند داد و واحدهایی که مسئول نداشته‌اند به زودی فعالیت خود را با معرفی مدیران جدید از سر خواهند گرفت.
لذا پس از معرفی افراد و انتصاب‌هایی که ظرف چند روز آینده انجام می‌شود امیدوارم همکاران و پرسنل محترم مرکز با انگیزه و علاقه کافی ادامه دهند. من معتقدم می‌بایست برای استمرار امور و بهینه شدن اداره کل هنرهای نمایشی از نیروهای متخصص و متعددی که در ا ین مجموعه حضور دارند بهره جست و نقاط ضعف و آسیب‌های سال‌های اخیر شناسایی و مرتفع شوند.
مورد دیگر کسر بودجه مرکز است که در آینده شما با آن دست به گریبان هستید، چه راه‌کارهایی برای رفع این مشکل دارید؟
من پا در جاده‌ای گذاشته‌ام که انتها ندارد، این میراث گران قدر(تئاتر) دست به دست گشته تا به من رسیده است. مسائل مالی هم که متاسفانه همواره گریبان گیر تئاتر بوده است. اشکال بنیادینی که برای مسائل مالی در تئاتر کشور وجود دارد مربوط به سهمی است که از اعتبارات فرهنگی برای تئاتر قائل هستند. من برای حل این مشکل چند راه‌کار را در دستور کار خود قرار داده‌ام، ابتدا این که ما بتوانیم با مسئولان امر در سازمان برنامه و بودجه و کمیسیون‌های فرهنگی مربوطه طرح موضوع کنیم تا مشکلات فعلی تئاتر را که اعظم آن اعتبارات است بر طرف شود ما باید ضمن گسترشی که برای اعتبارات تئاتر کشور در نظر داریم رفته رفته، جایگاه تشکیلاتی تئاتر را به گونه‌ای تعریف کنیم که خود به خود سهم اعتبارات مالی ما از بودجه فرهنگ کشور ارتقاء پیدا کند و احتیاج نباشد که ما هر از چندگاهی متوسل به حربه‌های کوتاه مدت شویم ما احتیاج به زمان داریم تا اعتمادسازی کنیم تا متولیان ارشد ایمان بیاورند که تئاتر به عنوان هنر مادر و نگین انگشتری عالم هنر و به عنوان یک هنر زنده و تاثیرگذار احتیاج به توجه بیشتر و جدی‌تر دارد. اگر این ارتباط برقرار شود، طبیعتاً مشکلاتی که امروز گربیان گیر تئاتر است رفته رفته برطرف می‌شود.
باز هم عرض می‌کنم ما احتیاج به زمان داریم. همدلی و همراهی پرسنل و هنرمندان باید بدرقه را همان باشد تا بتوانیم بدون تنش این مسیر را طی کنیم.
سیاست شما برای جذب اسپانسر چیست؟
شخصاًَ با جذب منابع مالی یا اسپانسر برای تقویت بنیه مالی تئاتر موافق هستم، به شرط آن که شأن فرهنگی تئاتر هم حفظ شود. من به عنوان یک هنرمند نه یک مدیر به خودم اجازه نمی‌دهم به هر قیمتی منابع مالی را جذب تئاتر کنم. اگر شأنیت فرهنگی تئاتر حفظ شود، اتفاق فرخنده‌ای است که حوزه‌های مختلف صنعتی، اقتصادی هزینه‌ای برای بخشی از فرهنگ و تئاتر کنند.
در مورد حضور ایران در جشنوار‌ه‌های خارجی بگویید آیا این حضور سیستماتیک خواهد شد و با یک برنامه مدون و مشخص صورت می‌گیرد؟
هر کدام از سئوال‌های شما را باید با کارشناسی و اطلاعات دقیق از وضعیت گذشته پاسخ داد. بزرگترین اتفاقی که در دوره گذشته برای حضور هنرمندان تئاتر ایران در مجامع بین‌المللی رخ داد، اتفاقاً همین شکستن انحصارهایی است که شما اشاره کردید. سال گذشته و در جشنواره تئاتر فجر گروه‌های نمایشی به طور مستقیم می‌توانستند با تمام مدیران تئاتر دنیا در تماس باشند.
تاکنون گروه‌های زیادی با حمایت اداره کل هنرهای نمایشی به خارج از کشور رفته‌اند. البته این به آن معنا نیست که ما هنوز به یک مکانیزم و سیستم مشخص برای این تعامل فرهنگی رسیده‌ایم. اما فکر می‌کنم بسترخوبی فراهم شده تا بتوانیم در این حوزه با توجه به معیارهایی که تا به امروز تجربه شده به معیارهای روشن و شفافی دست پیدا کنیم تا اگر چنانچه تصوری وجود دارد که اعزام به خارج در انحصار چند فرد یا گروه یا افراد خاص است، بشکند و این خدمات هم برای سایر هنرمندان، عمومی تلقی شود.
برنامه شما برای تئاتر شهرستان‌ها چیست؟ با توجه به این که بخشی عظیمی از نیروی تئاتر در شهرستان‌ها کاملاً دور از مجموعه تهران فعالیت می‌کنند، چه برنامه‌ای برای حضور این افراد در تئاتر به خصوص تئاتر حرفه‌ای دارید؟
برای تئاتر شهرستان‌ها برنامه‌های زیادی دارم. ابتدا باید از تهران دل بکنیم و به سراغ بچه‌ها در شهرستان‌ها برویم و در طول این بازدیدها نشست‌هایی را در خود شهرستان‌ها داشته باشیم. بخشی از ایده‌های من درگذشته تجربه شده است و بخشی نیز ممکن است تازگی داشته باشد. به هر صورت رسیدگی به تئاتر شهرستان در اولویت کار من است. قرار است که توجه جدی به آن شود. باید تعاملمان را بیشتر کنیم. ضرورت در سیاست‌های بلندمدت اداره کل هنرهای نمایشی، تئاتر شهرستان به بالندگی که از آن انتظار می‌رود برسد و جوهره صمیمی، مردمی و معنوی که فرهنگ بومی و منطقه‌ای تئاتر شهرستان را همواره در خود متجلی می‌کرده تقویت شود و با رشد بنیه تئاتر شهرستان یاد سال‌های دور بیافتیم که هفته تئاتر استان‌ها برگزار می‌شد و برگزیدگان تئاتر استان‌ها درتهران اجرا داشتند و شور و نشاط و همدلی بین هنرمندان تهران و شهرستان از نو شکل بگیرد.
آیا برای شکل دهی به روابط عمومی تالارها فکری کرده‌اید؟
این را به مدیریت مجموعه روابط عمومی می‌سپارم. پذیرای طرح، ایده و هر نوع ابتکار عمل هستم. اگر واقعاً فرض را بر این بگذاریم که ارتباط روابط عمومی اداره کل هنرهای نمایشی با روابط عمومی تالارها می‌تواند موجب ارتقاء ارتباطات و اطلاع‌رسانی در این حوزه شود امری پسندیده است. در حال حاضر بیشتر خودم را موظف به شنیدن طرح‌ها وایده‌های مدیران حوزه‌ها و بخش‌های مختلف کرده‌ام و امیدوار هستم در این حوزه‌ هم با ابتکار عملی که در دوستان سراغ دارم اتفاق تازه‌تری رخ دهد.
یعنی به سیستم یکپارچه روابط عمومی اعتقاد دارید؟
بله. اعتقاد من یک نظام هماهنگ و یکپارچه است و باید کم کم سرنخ‌های از دست رفته‌ای را که مربوط به بدنه اداری و مالی اداره کل هنرهای نمایشی است به عنوان نقطه هماهنگ کننده بدانیم و از این طریق بتوانیم ارتباط برقرار کنیم و اجتماع ما بتواند از یک سیاست بهره‌مند شود. ما در هیچ حوزه‌ای نباید نگاه سلیقه‌ای داشته باشیم.
گفتید نقد را می‌پذیرید، چه وسیله‌ای را برای این نقد پذیری در مدیریت در نظر گرفته‌اید؟
ارتباط. اگر ارتباط ما با پرسنل و هنرمندان برقرار باشد و امکان گفت‌و‌گو بین متولی و هنرمند و پرسنل برقرار باشد در طول این ارتباط و گفت‌وگوها ضمن این که نقاط عاطفی و احساسی ما به هم گره می‌خورد و برای حل هر مشکلی به کمک هم می‌آییم، تمام معایب ما مثل آینه در یکدیگر منعکس می‌شود این روحیه نقد پذیری باعث می‌شود که ما از هر گونه خطایی که تئاتر را آسیب پذیر می‌کند، بری باشیم. برای همین عرض کرده‌ام و می‌کنم که من همه پرسنل محترم و هنرمندان و دست اندرکاران تئاتر کشور را دعوت به همکاری، همدلی و همیاری می‌کنم تا بتوانیم با توجه به پتانسیل عظیم و معنوی که تئاتر کشور دارد و با تکیه بر این همدلی و وفاق حرکت کنیم. در غیر این صورت همچنان آسیب پذیر خواهیم بود و کاری از پیش نمی‌بریم.
دوره مدیریتتان در تئاترشهر را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
هر مدیری نقاط ضعف و قوت دارد. حتماً انتقاداتی بر من در مجموعه تئاترشهر وارد است که البته بیشتر به روزهای آغازین مربوط می‌شود، یکی از انتقادهایی که بر ابتدای کار من در تئاترشهر وارد است این است که آن تعاملی که مورد نظر ما بود بین دوستان، هنرمندان و خبرنگاران برقرار نشد که رفته رفته این نقص برطرف شد. این موضوع نیز دستمایه مدیریت جدید من در اداره کل هنرهای نمایشی است. امروز با خودم عهد کرده‌ام که هیچ گاه در اتاقم به روی مراجعان بسته نباشد.