گزارشی از تمرین نمایش”خرس و خواستگاری” به کارگردانی محمدحسن معجونی

علی روشن:
گروه تئاتر لیو به سرپرستی و کارگردانی محمدحسن معجونی روزهای آخر تمرین دو نمایش”خرس” و ”خواستگاری” را می‌گذرانند. دو نمایش”خرس و خواستگاری” نوشته آنتوان چخوف از نمایشنامه‌های برجسته این نویسنده فقید است. قرار است این دو نمایش در روز سه شنبه 8/9/84 در تالار سایه به روی صحنه برود. این کار قبلاً در جشنواره کلاسیک مسکو شرکت کرده و در آینده نیز در جشنواره فجر و جشنواره‌های دیگر شرکت خواهد کرد. معجونی در مقام بازیگر در هفته پیش در نمایش”در میان ابرها” در مجموعه تئاترشهر روی صحنه حضور داشت.
معجونی که دارای لیسانس بازیگری است فعالیت هنری‌اش را از سال 71 به صورت حرفه‌ای آغاز کرده و در تئاترهای زیادی بازی کرده است. این نمایش ششمین کارِِ کارگردانی وی است. ”در مضار توتون”، ”مثل خون برای استیک”، ”شهرهای نامرئی” و.... از دیگر کارهای معجونی در مقام کارگردانی است. نمایش”خرس و خواستگاری” ابتدا برای جشنواره چخوف و هفته چخوف آماده شده بود. این نمایش به صورت پراکنده تمرین شده و در مجموع حدوداً 15 جلسه تمرین داشته است که 9 جلسه از آن برای یکی از کارها”خواستگاری” و 6 جلسه دیگر برای کار دیگر”خرس” اختصاص داده شده. مدت تمرین هر جلسه 3 الی 4 ساعت بوده و در سالن‌های مختلفی از جمله تالار سایه و خانه هنرمندان این تمرین‌ها برگزار شده است.
بازیگران مهمان
لیلی رشیدی و سینا رازانی، دو بازیگر مهمانی هستند که با دعوت کارگردان به این گروه پیوسته‌اند و در مدت کمی بسیار خوش درخشیده‌اند. لیلی رشیدی که به جای شبنم فرشاد‌جو به این گروه ملحق شده در مدت 4 جلسه بسیار پرانرژی ظاهر شده و کاملاً با کار هماهنگ شده است. شبنم فرشادجو نیز که به علت سانحه‌ای دچار آسیب‌دیدگی شده، فعلاً در حال استراحت به سر می‌برد ولی در آینده اگر بهبود یابد، به گروه اضافه خواهد شد و کار خود را از سر خواهد گرفت. سینا رازانی قبلاً در کارهای مختلفی از کارگردانان به نامی چون محمد رحمانیان، مهدی هاشمی و غیره حضور داشته و با کفایتی که از خود نشان داده است برای این نمایش نیز دعوت به همکاری شده است. وی که دارای لیسانس بازیگری از دانشگاه آزاد اسلامی است در خصوص علت حضورش می‌گوید:«یکی از دلایل حضور در این پروسه، این است که نمایشنامه اثر چخوف بوده و من شخصاً به کارهای چخوف علاقه‌مند هستم. دلیل دیگر این که کارگردان این کار، با سابقه‌اش در زمینه نمایشنامه‌های چخوف، ثابت کرده که چخوف را به خوبی می‌شناسد و از پس این گونه کارها برمی‌آید.»
وی که در نمایش”خواستگاری” نقش ایوان واسیلیویچ را بازی می‌کند، اظهار می‌دارد:«در کارهای مختلفی که انجام می‌دهم، سعی می‌کنم ببینیم کارگردان از من چه می‌خواهد و سپس با مطالعه متن و شناخت از نقش، تلاشم بر این است که ببینم خود متن و شرایط اجرا چه چیزی را حکم می‌کند. در نهایت پیشنهادهایی را اضافه می‌کنم که یا قبول می‌شود یا رد می‌کنند. ولی در این کار خود حسن معجونی اکثر پیشنهادات را می‌دهد و به آن پیشنهادها من یک سری مسائل اضافه می‌کنم و با دقت نظر و همفکری به نتیجه دلخواه می‌رسیم. ایوان و اسیلیویچ به واسطه این که طنزش یک طنز موقعیت است، سعی شده تا این موقعیت را در ارتباط با افراد دور و بر و تعاملش با دیگران به وجود بیاورد. در صورتی که خودش بسیار آدم جدی است. من هم به نوبه خود سعی کرده‌ام که کاملاً جدی باشم و طنز ما به سمت و سوی لودگی نرود. بعضی اوقات حتی کارگردان به من اشاره می‌کند این جا دارد به لودگی نزدیک می‌شود اما سریعاً من آن را تصحیح می‌کنم و به حالت جدی خودم برمی‌گردم.»
از دیگر کارهای سینا رازانی می‌توان به نمایش”یک نوکر و دو ارباب” به کارگردانی حمید پورآذی، ”مرغ دریایی”، ”آواز قو”، ”الو تریا” و غیره اشاره کرد.
موضوع نمایش
دو نمایش”خرس و خواستگاری” که هر دو از آثار آنتوان چخوف هستند مانند دیگر آثار این نویسنده بزرگ درون مایه‌هایی طنز و اجتماعی دارند. در نمایش”خواستگاری” که سینا رازانی، لیلی رشیدی و سعید چنگیزیان بازی می‌کنند، داستان بر سر یک مرتع که بین زمین‌های دو شخصیت داستان قرار دارد، شکل می‌گیرد. در ابتدا هر دو شخصیت اصرار دارند آن مرتع متعلق به آن‌هاست و هر کدام ساز خودش را می‌زند. این درگیری ادامه پیدا می‌کند تا این که ایوان و اسیلیویچ با دلخوری محل را ترک می‌کند. زمانی که دخترک می‌فهمد او عاشق وی بوده و قبلاً او را از پدرش خواستگاری کرده از خیر مرتع گذشته و آن را به پسر می‌بخشد که در نهایت با هم ازدواج می‌کنند.
در نمایش دوم یعنی”خرس” باز هم داستان، قصه درگیری است. درگیری بین یک سرهنگ بازنشسته و بیوه یک بدهکار عیاش. چرا که سرهنگ بازنشسته در مدت‌های پیشین، پولی به آن مرحوم قرض داده و حال آمده و طلبش را می‌خواهد که در نهایت، این داستان نیز با امر خیر پایان می‌یابد. دو نمایش”خرس و خواستگاری” از جمله کارهایی است که به عقیده من هر کسی با آن‌ها به خوبی ارتباط برقرار می‌کند و از دیدن آن‌ها لذت می‌برد. در نمایش”خرس” سعید چنگیزیان، هنگامه قاضیانی و رضا بهبودی به ایفای نقش خواهند پرداخت که هر سه آن‌ها انصافاً بسیار خوب ظاهر شده‌اند.
نحوه تمرین
در سکوت سالن، چشم دوخته‌ام به کار گروه. هر یک از عوامل گروه مشغول کار خودش است و آن را به نحو احسن(تا جایی که شرایط اجازه می‌دهد!) انجام می‌دهد. بازیگران نمایش”خواستگاری” مشغول تمرین هستند. کارگردان نیز با دقت و وسواس خاصی به اجرای آن دو چشم دوخته و گهگاهی نمایش را قطع می‌کند و به آن‌ها تذکراتی می‌دهد. آن‌ها نیز گوش می‌کنند و دوباره مشغول می‌شوند اما این دفعه با توجه به نکاتی که از طرف کارگردان لحاظ شده کار می‌کند. در طول کار مدام شوخی و خنده ادامه دارد ولی به روند کار هیچ لطمه‌ای نمی‌زند زیرا خنده آ‌ن‌ها از اجرای طنزآلود خودشان است. پس از 1 بار اجرای کار اول، دوباره آن را تکرار می‌کنند تا نورپرداز نیز موقعیت نورها را یادداشت کند. پس از اتمام کار اول، اندکی استراحت می‌کنند و در این بین بعضی از بازیگران که برای استراحت به بیرون از سالن رفته‌اند با اندکی تاخیر برمی‌گردند و بلافاصله تمرین نمایش دوم آغاز می‌شود. تمرین نمایش دوم نیز مانند اولی ادامه دارد و فقط بعضی اوقات کارگردان آن را متوقف کرده و ذکر مطالبی دوباره کار به جریان می‌افتد. در این بین پرده‌ای که جزء دکور صحنه است هنوز درست کار نمی‌کند و به گفته کارگردان با وجود این که سه روز از نصب این پرده می‌گذرد هنوز درست نشده. بماند که وسایل اضافی گروه قبل هم هنوز از سالن خارج نشده و نظافت سالن هم هنوز انجام نشده. پس از اتمام کار دوم، یعنی نمایش”خرس”، تعدادی از بازیگران خداحافظی کرده و محل را ترک می‌کنند. اما بازیگران نمایش”خواستگاری” مانده‌اند تا باز هم تمرین کنند زیرا همان طور که گفته شد، این نمایش به زودی روی صحنه می‌رود و در روزهای پایانی تمرین یکی از بازیگرن اصلی دچار سانحه شده و بازیگر دیگری جای وی را گرفته است.
معجونی در خصوص نحوه تمرین و شیوه انتخاب بازیگر خاطر نشان کرد:«در تمرین، باید دست بازیگر را باز گذاشت تا بتواند از خلاقیتش استفاده کند و آن چه را که می‌خواهد بروز دهد. من هیچ وقت به بازیگر فشار نمی‌آورم، فقط راهنمایی می‌کنم. چون شیوه اجرایی ما یک اجرای فیزیکال است، تلاش کرده‌ایم تا از بازیگرانی استفاده کنیم که توانایی اجرای فیزیکال را داشته باشند و بتوانند از عهده آن بربیایند. اکثر عوامل گروه ثابت هستند و فقط لیلی رشیدی و سینا رازانی به جمع ما پیوستند که امیدواریم در‌ آینده آن‌ها نیز عضو ثابت گروه ما شوند.»
حسن معجونی که قبلاً از ترجمه‌های استپانیان استفاده کرده و رضایت خاطر داشته، این بار هم از ترجمه وی استفاده می‌کند و هیچ تغییری در متن نداده و می‌گوید:«ما در متن تغییری ایجاد نکرده‌ایم و فقط نسبت به حال و هوای اجرا اندک تغییرات جزئی داده‌ایم و یک روتوش جزئی کرده‌ایم. در حدی که دیالوگ‌ها به اندازه خود بازیگرها شود.»
در پایان وی با اظهار رضایت از کار تمامی عوامل گروه امیدوار است که اجرای موفقی داشته باشد.
عوامل:
عوامل این گروه عبارتند از کارگردان: محمدحسن معجونی، دستیار کارگردان: ندا شاهرخی، دستیار صحنه: سعیده امیرساعی، مدیران اجرا: تینوش نظم‌جو، علی‌اکبر علیزاد، طراح بروشور و پوستر: صالح تفریحی، عکاس: مریم محمدی و بازیگران: لیلی رشیدی، سینا رازانی، سعید چنگیزیان، رضا بهبودی، هنگامه قاضیانی و شبنم فرشادجو.