طرحهای کمیته بین‌الملل در کنگره بزرگ تئاتر کشور
برای سفرهای خارج از این به بعد باید گروهها خودشان با مراکز تئاتری خارج از کشور ارتباط بگیرند و پس از آن که دعوت‌نامه برایشان ارسال شد، می‌توانند اقدامات سفر را انجام دهند. تصمیم برای این اتفاق از سال ۸۴ گرفته شده است .
در بعدازظهر اولین روز کنگره بزرگ تئاتر کشور، کمیته بین‌الملل که یکی از کمیته‌های حاضر در این کنگره بود به اتفاق تعدادی از نماینده‌ها و مسئولان انجمن‌های نمایش شهرستانها، اردشیر صالح‌پور، دبیر کنگره و محمد اطبایی، مسئول بخش بین‌الملل اداره کل هنرهای نمایشی برگزار شد.
در ابتدای این نشست محمد اطبایی گزارشی از تغییرات و برنامه‌های یک سال اخیر داد. اطبایی در ابتدا گفت:«ما در برنامه‌های جدیدمان تصمیم داریم امکانات به عدالت تقسیم شود و صرفاً امکانات منحصر به آدم‌هایی آشنایی نشود که کارشان از قبل مورد تایید مرکز هنرهای نمایشی بوده، ما بعد از جشنواره فجر طی چند مصاحبه اعلام کردیم که مرکز دیگر به صورت مستقل برای اعزام گروههای تئاتری به خارج اقدام نمی‌کند. همچنین اطبایی در ادامه گفت:«برای سفرهای خارج از این به بعد باید گروهها خودشان با مراکز تئاتری خارج از کشور ارتباط بگیرند و پس از آن که دعوت‌نامه برایشان ارسال شد، می‌توانند اقدامات سفر را انجام دهند. تصمیم برای این اتفاق از سال 84 گرفته شده است.»
اطبایی در این باره گفت:«بسیاری از گروهها هم تا به حال از این طریق، یعنی با دریافت دعوت‌نامه و ارتباط گیری شخصی با مسئولان جشنواره‌های خارجی، اقدامات سفر خود را مهیا کرده‌اند.»
اطبایی پس از ذکر این مطلب آماری از سفرهای خارجی از سال 78 تا به حال داد. البته در ابتدا تاکید کرد:«اطلاعات خیلی دقیق از حضور کارهای ایرانی در خارج از کشور به دلایل متفاوت نداریم که البته لزومی به ذکر دلایل نیست.»
اطبایی به این شکل آمارها را ارائه داد:«در سال 1378، چهار حضور بین‌المللی در چهار کشور و با حمایت کامل مرکز داشته‌ایم. در سال 1379، 17 حضور بین‌المللی در 6 کشور خارجی با حمایت کامل مرکز انجام گرفته در سال 80، هیچ سفری به خارج نداشته‌ایم. در سال 81، 6 حضور بین‌المللی به 3 کشور با حمایت کامل مرکز و در سال 82، 8 حضور بین‌المللی به 5 کشور و دوباره با حمایت کامل مرکز وجود داشته. در سال 1383، اما این تعداد بسیار افزایش می‌یابد، حضورهای بین‌المللی به 21 حضور در 13 کشور می‌رسد که از این تعداد 19 حضورش با حمایت مرکز بوده است و 8 حضور با دعوت‌نامه مستقیم و با تقبل تمام هزینه‌ها از سوی جشنواره‌های خارجی دعوت کننده انجام گرفته است. و اما از ابتدای سال 84 تا پایان دی ماه 65 حضور بین‌المللی داشته‌ایم که از این تعداد 45 حضور با دعوت مستقیم و ارتباط‌گیری‌های مستقل با گروههای تئاتری انجام گرفته است بدون این که از مرکز هیچ کمک مالی گرفته شود. فقط 20 حضور بین‌المللی از این تعداد با حمایت مرکز انجام گرفته است که از این 20 نمایش، 5 نمایش متعلق به شهرستانها بوده است.»
اطبایی تاکید کرد:« از این پس سفرهای خارجی یا به حمایت ما صورت می‌گیرد و یا به وسیله ارتباط‌های مستقل و مستقیم گروهها با جشنواره‌های خارجی انجام می‌گیرد که شکل دوم در دوره جدید برایمان در اولویت است.»
اطبایی در ادامه در پاسخ به سئوال مهدی لزیزی، مسئول انجمن نمایش تبریز درباره تعیین هزینه سفر 20 کشور به اروپا گفت:«حدود 280 هزار دلار صرف سفر 20 کشور شده است که متاسفانه هنوز نتوانستیم بودجه ارزی‌مان را بگیریم و تا به حال به شیوه قرضی بوده یا از جیب خود گروهها خرج شده است.»
فرشید ابراهیمیان همچنین در میانه بحث درباره سئوال یکی از مهمانان درباره این که چرا هنر تئاتر هیچ وقت به مانند ورزش برایش هزینه نشده است، گفت:«من اغلب نمایش‌های پس از انقلاب که در خارج از ایران به اجرا رفته را دیده‌ام. شخصاً به دریافتی رسیدم که انتخاب کارها به مناسبات خاصی برمی‌گردد، مناسبات عجیب و غریب و مشخص که در تمام دنیا البته این مناسبات وجود دارد و اصلاً نمی‌توان تئاتر را با ورزش مقایسه کرد. در هیچ کجای دنیا این مقایسه معنا ندارد.
اما سئوال من این است که چرا در سالهای اخیر سفرهای خارجی فقط محدود به چند گروه تئاتری شده است؟ مثلاً من گروهی را می‌شناسم که بیش از 17 سفر در این چند سال اخیر داشته است! چرا باید یک نفر با خانواده‌اش 17 بار به خارج سفر کند اما بقیه هنرمندان و شهرستانیها از این بابت محروم باشند !
اطبایی در پاسخ این حرف گفت: ”من مصر هستم که راجع به سیاست‌های یکساله صحبت کنم، سیاست جدید تئاتر در پی رفع این گونه ابهامات است. تا آنجا که متوجه شدم نظرتان درباره سفرهای آتیلا پسیانی بوده، حالا ایشان اگر موفق بوده‌اند که ما نباید از موفقیت‌شان ناراحت بشویم! اما پیرو سیاست‌های جدید باید بگویم، از تیرماه سال گذشته تا به حال حتی یکی از سفرهای ایشان با حمایت مالی مرکز صورت نگرفته است.
البته بیش از پسیانی، امیررضا کوهستانی در سالهای اخیر سفر داشته است که سفرهای وی همه بدون حمایت مرکز و به شکل مستقل انجام گرفته است.
خودشان نمایش‌ها را دیده‌اند
اردشیر صالح‌پور، دبیر کنگره تئاتر هم در این‌باره گفت:«یکسال است که مرکز هیچ حمایتی از این کارگردانها به عمل نیاورده است. اتفاقاً خیلی از کارهای که جشنواره‌های خارجی انتخاب کرده اند مد نظر مرکز نبوده است، خودشان نمایش‌ها را دیده‌اند و با کارگردانها ارتباط گرفته‌اند و مخارج سفر را هم خوشان پرداخت کرده‌اند. پارسال در جشنواره فجر 40 مدیر اروپایی به جشنواره آمدند یادم است ما جدول برنامه‌ها را به آنها می‌دادیم تا خودشان به انتخاب شخصی به تماشای نمایش‌ها بروند.»
صالح‌پور تاکید کرد:«به نظرم باید شهرستانها به کیفیت کارهایشان فکر کنند، اگر کاری خوب باشد، حتماً به چشم می‌آید.»
اطبایی در پایان این بحث گفت:«هر تئاتری که از ایران برای اجرا به خارج از کشور می‌رود از لحاظ قانونی باید از سوی وزارت ارشاد حمایت شود. اما پسیانی و یا کارگردانهای دیگر که در این سالها سفرهای بسیاری داشتند با وجود آنکه می‌توانستند از حق قانونی خود استفاده کنند، با هزینه خود به جشنواره‌های خارجی رفتند. پس باید بگویم خدا پدرتان را بیامرزد.
در ادامه یکی از مهمانان گفت: آیا فقط همین تعدادی که ذکر کردید، خواهان سفر به خارج از کشور بودند؟ آیا متقاضیانی نبودند که به دلیل عدم امکانات از سفر محروم شوند؟
اطبایی در این باره گفت: حتما تعداد بیشتری از 65 حضور بوده است اما ما به دلیل تنگناهای مالی نتوانستیم گروههای دیگر را حمایت کنیم. مثلاً یادم است یک گروه دانشجویی که متشکل از 11 نفر بودند درخواست سفر به کانادا را داشتند اما شما فکرش را بکنید، خرج سفر هر نفر حدود یک میلیون و اندی می‌شود، ما واقعاً نمی‌توانستیم این هزینه‌ها را متقبل شویم. ما متاسفانه مشکل بودجه داریم.
وی همچنین درباره خدمات دیگر بخش بین‌الملل در معرفی تئاترهای ایرانی به جهان گفت:«ما پارسال خواستیم کتاب حاوی تئاتر در سال 2004 داشته باشیم که باز به علت عدم بودجه در هنگام جشنواره منتشر نشد. امیدواریم امسال کتابی از تئاتر سال 2004 و 2005 هر دو را با هم داشته باشیم. البته هنوز مسئله بودجه‌اش حل نشده، باید ببینیم که چه طور می‌شود.»
در ادامه نشست، علی‌اصغر خطیب زاده مسئول انجمن نمایش دامغان به نقلی از دردل‌هایش و عده‌های عمل نشده پرداخت، وی با زبان طنز گفت:«سالها پیش در زیرزمین نمور خانه‌ام در دامغان نمایشگاهی از شخصیت‌های نمایشنامه‌های معروف دنیا برگزار کردم که با استقبال مسئولان و هنرمندان تئاتری که به دیدنش آمده بودند، روبه‌رو شد و نمایشگاهی را در خانه هنرمندان برایم ترتیب دادند. در طول این نمایشگاه قرار شد بنده به فرانسه، ایتالیا و مکزیک برای برگزاری نمایشگاه کاظم نظری، بروم اما هر بار جلوی این سفر به دلایل نامعلومی گرفته شد!»
صالح‌پور و اطبایی هر دو در این باره قول دادند که ترتیب این سفر انجام خواهد گرفت. در ادامه نشست، مدرس دانشگاه صدا و سیما که یکی از مهمانان نشست بود، گفت:«به نظرم وظیفه بخش بین‌الملل منحصر به اعزام گروهها به خارج از کشور نمی‌شود، بلکه فراهم آوردن امکاناتی برای شناخت اوضاع تئاتر جهان به شکلی روز و مستمر هم یکی از وظایف اصلی بخش بین‌الملل است. احساس من این است که از تشکیل سمینار تا خریداری و پخش فیلم‌ها، وجود کتابخانه پیشرفته برای در اختیار قرار گرفتن دانشگاه‌ها و دیگر نهادهای تئاتری از وظایف بخش بین‌الملل است. به نظرم فقط با سفر نیازهای جامعه‌ای تئاتری حل نمی‌شود.»
اطبایی در مقابل این نظر گفت:«شما درست می‌گویید، نظر من هم قطعاً همین است. باز متاسفم که بحث بودجه را به میان می‌کشم اما واقعاً کمبود بودجه دست و بال ما را بسته است. ما پارسال فقط توانستیم یک هفته چخوف را برگزار کنیم، با چند ورک شاپ و سمیناری که برای ارتباط گروههای تئاتر ایرانی و خارجی در جشنواره فجر برگزار شده بود اما متاسفانه از این برنامه‌ها استقبال بسیار کمی صورت گرفت. همچنین تلاش‌های در زمینه ارائه تهیه کتاب و فیلم‌های به روز وجود داشته که به علت کمبود بودجه به تعویق افتاده است. ما یک لیست بلند بالا از تئاترها و تله‌تئاترها به شکل دی‌وی‌دی تهیه کردیم و حتی آماده خرید هم به این منظور بودیم و تما‌س‌ها هم گرفته شد اما به خاطر مشکلات ارزی حتی یک دلار هم نتوانستیم تا به حال در این خصوص کنار بگذاریم همچنین در خصوص تهیه کتاب‌های روز تئاتری دنیا هم ما لیستی را تهیه کرده‌ایم تا هر کدام از نیروهایمان به سفر می‌روند مقداری از آنها را با خود بیاورند اما حتی هزار دلار هم نتوانستیم بابت این قضیه کنار بگذاریم. تا آخر سال 84 هم برای انجام این کارها امیدوار نیستم. امیدوارم سال 85 این کارها انجام گیرد.»
جشنواره تئاتر بلوچ زبان‌ها
نماینده انجمن نمایش ایرانشهر هم که یکی از حاضران در آن جلسه بود، گفت:«ما طرحی برای جشنواره تئاتر بلوچ زبان‌ها داریم که تمام مسئولان تئاتر استان سیستان و بلوچستان حمایت‌های مادی‌شان را برای راه‌اندازی این طرح اعلام کرده‌اند. حالا می‌خواهیم بدانیم آیا مسئولان تئاتر مجوزی برای این جشنواره می‌دهند؟
اطبایی در برابر این خواسته هم گفت: لطفاً طرح جشنواره را برای مرکز بفرستید تا ما بررسی کنیم.
در ادامه مسئول انجمن نمایش خراسان شمالی هم نظراتی درباره سفرهای شهرستانها به کشورهای همسایه داد و گفت: سئوال ما همیشه این بوده که از چه کانال‌هایی باید برای ارتباط با کشورهای همسایه استفاده کنیم؟ شما بارها در این نشست گفتید که ما مشکل بودجه داریم، اما من می‌گویم بودجه در همه جا هم خیلی مسئله مهمی نیست. ما می‌توانیم با اتوبوس سفر به کشورهای همسایه مانند تاجیکستان و ترکمنستان داشته باشیم. به نظرم باید برای اجازه این کار مسئولان به ما اعتماد کنند، مسلماً ما هم نمایش آبرومند و واجد شرایط را به آن طرف مرزها خواهیم برد. لطفاً در این خصوص کاری بکنید.»
اطبایی در برابر این درخواست هم گفت: ”من هم با شما موافق هستم، خواسته شما را یادداشت کردم که به مسئولان عنوان کنم. “
خیلی ضعیف است
در ادامه در برابر اعتراض یکی از مهمانان دیگر مبنی اینکه چرا امکان‌های ویژه‌ای برای حضور شهرستانیها در جشنواره فجر ایجاد نمی‌شود، اطبایی پاسخ داد: ”امکان این اتفاق خیلی ضعیف است، مثلاً سالنی مانند نو یا چهارسو چقدر ظرفیت دارد که امکانی جداگانه برای تماشای شهرستانیها فراهم کنیم! اما در این راستا ما از تمام نمایش‌های جشنواره فجر و عروسکی سال گذشته ضبط حرفه‌ای به عمل آوردیم، ضبط نمایش‌ها با ۵ دوربین در زوایای مختلف انجام شده، البته می‌دانم تماشای زنده با دیدن نمایش‌های ضبط شده اصلاً قابل مقایسه نیست اما کار دیگری فعلاًَ نمی‌توانیم انجام دهیم. امسال هم می‌خواهیم این کار را در تمام جشنواره‌ها انجام بدهیم و بعد تمام فیلم‌ها را در اختیار انجمن نمایش‌های شهرستانها قرار دهیم. در پایان محمد اطبایی قول داد که با همکاری دوستان و مسئولان به موارد ذکر شده در این نشست عمل خواهد کرد.