گفت‌وگو با جواد آرین‌منش نائب رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس هفتم
جشنواره برای هنرمندان تئاتر به صورت هدف در آمده است. در حالیکه جایگاه جشنواره عرصه‌ای برای ارائه تولیدات متنوعی است که بایستی در طول سال در استانها و شهرستانها تولید شود و در معرض نمایش عموم قرار بگیردو بهترین‌ها از میان بیشترین‌ها انتخاب شود.
مهدی عزیزی:
تئاتری‌ها با مشکلات مختلف دست و پنجه نرم می‌کنند. اعم این مشکلات نداشتن ردیف بودجه و مسئله اقتصادی این جامعه است. حل این معضل به دست چه کسی خواهد بود؟ سوالی است که باید از مسئولین آگاه به مسئله بودجه پرسید . جواد آرین‌منش نماینده مشهد و کلات و نائب رئیس کمیسیون فرهنگی در مجلس شورای اسلامی پیرامون جشنواره‌ی بیست‌وسوم تئاتر فجر و مشکلات مختلفی(که تئاتر با آنها درگیر است) با خبرنگار سایت ایران تئاتر گفت‌وگویی انجام داده است. آریان‌منش در این گفت‌وگو به مسئله جنشواره محوری برای هنرمندان تئاتر، مشکلات اجتناب‌ناپذیر در جشنواره‌هاو حمایت کمیسیون فرهنگی از تئاتر اشاره کرد.
نظرتان درباره جشنواره‌ی تئاتر فجر چیست؟
با توجه به پیشینه نسبتاً درخشان و ثابتی که در جشنواره‌های ما وجود دارد. بیشتر جشنواره‌های امروز به صورت حرکت نهادی جلو آمده و استقرار پیدا کرده است. این باعث شده که حرکت هنرهای نمایشی خودش را با جشنواره‌های فجر تنظیم کند. اما از جمله نکات حائز اهمیتی که قابل ذکر است. این است که متاسفانه جشنواره برای هنرمندان تئاتر به صورت هدف در آمده است. در حالیکه جایگاه جشنواره عرصه‌ای برای ارائه تولیدات متنوعی است که بایستی در طول سال در استانها و شهرستانها تولید شود و در معرض نمایش عموم قرار بگیردو بهترین‌ها از میان بیشترین‌ها انتخاب شود.
اصولاً در جشنواره‌های ما اتفاقاتی رخ می‌دهد که غیر قابل پیش‌بینی است. یعنی پرهیز از آن اجتناب ناپذیر است. پیشنهاد حضرتعالی برای پیشگیری از این اتفاقات چیست؟
با توجه به مسئولیت‌هایی که من قبلاً در وزارت ارشاد داشته‌ام، کارها چندبار ارزیابی می‌شود. یکبار در محل، کار را مورد ارزیابی قرار می‌دهند حتی هیات ارزیابی‌ای از تهران به شهرستانها اعزام می‌شود و در محل نمایش، کار دیده می‌شود و نمایشنامه آن بررسی می‌شود. اگر خودشان آدمهایی باشند که فضای عمومی جامعه، (مخصوصاً فضا و دیدگاه متدینین را) در نظر بگیرند ، می‌توانند خیلی راحت پیشگیری کنند. حال مشکل از اینجا می‌آید که گروه‌های اعزامی به شهرستانها، خود به این مسئله اعتقاد ندارند. چون من با این افراد از نزدیک برخورد داشته‌ام و می‌دانم چنین است. با توجه به دغدغه‌ای که مدیران عالی با آن روبرو هستند از جمله شرایط و فرهنگ اسلامی جامعه و یا نگرانی‌هایی که متدینین، روحانیون و علما با آن مواجه هستند را مورد توجه قرار می‌دهند، بعد کار را انتخاب و گزینش می‌کنند. اگر افرادی که برای گروه‌های اعزامی انتخاب می‌شوند مناسب باشند و یک مقدار شرایط و موقعیت مناطق را مورد توجه قرار دهند قطعاً می‌توانند پیشگیری کنند. همانطور که می‌دانید ما در کشور از خرده فرهنگ‌های مختلف برخوردار هستیم از جمله:«ترک، لر، بلوچ و... که در هرکدام از این فرهنگ‌ها شرایط متفاوت است. لذا اگر ویژگیهای قومی و منطقه‌ای و گرایش‌های مختلف فرهنگی لحاظ شود این اتفاقات رخ نمی‌دهد.
شعار جشنواره امسال”تئاتر برای همه” است. نظر شما در مورد این شعار چیست؟
من معتقدم که یکی از اشکالات اساسی تئاتر ما، عدم فراگیری آن است. یعنی ما هنوز موفق نشده‌ایم تا تئاتر را در جامعه ترویج دهیم. امروزه تئاتر ما منعطف به خواص است. من مکرراً در جشنواره‌های تئاتر حضور داشته‌ام و گاهی نیز دبیر جشنواره بوده‌ام و دیده‌ام که عمدتاً مخاطبین خود هنرمندان تئاتر و خانواده‌های آنها هستند و این شعار، شعار فراگیری نیست. ما تا به حال موفق نبوده‌ایم تا بتوانیم ذائقه مردم را با تئاتر آشنا کنیم. اگر بتوانیم این هنر را داشته باشیم که تئاتر را به جامعه بیاوریم ، موفق می‌شویم. همان کاری که تا حدودی تلویزیون انجام داده است و توانسته به موفقیتی نیز دست پیدا کند. البته گاهی نیز به ابتذال کشیده شده است. البته منظورم این نیست، که شما نیز جنبه‌های ابتذال آن را مورد توجه قرار دهید. ولی مهم این است که تلویزیون خودش را کمی به فرهنگ توده‌ها نزدیک کرده است. اگر ما بتوانیم ذائقه مردم را با تئاتر آشنا کنیم، قطعاً شرایط نسبت به آنچه که در حال حاضر وجود دارد، متفاوت خواهد شد. در صورتی که امروزه تئاتر به صورت هنری لوکس در آمده که مخاطبین کمی دارد. با توجه به ویژگی‌هایی که هنر نمایش از آن برخوردار است یعنی”ارتباط مستقیم با مخاطب” هیچ هنر دیگری این ویژگی و استعداد را ندارد که با مردم بین مردم و برای مردم باشد. بنابراین اگر کارها کمی متناسب با شرایط فرهنگی، دیدگا‌ه‌ها و انتظارات باقی مردم طراحی شود، حتماً می‌تواند مخاطبین فراوانی را جذب کند و می‌تواند طبق شعار، برای همه باشد و فراگیر شود و شاید از این طریق بتوان مردم را با این هنر آشنا کرد.
شما به عنوان نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی، در جریان مشکلاتی که جامعه تئاتر با آن گریبان گیر است، هستید( از جلمه مسئله بودجه و اقتصادی) آیا کمیسیون فرهنگی مجلس برنامه‌ای برای حمایت از نمایش‌هایی که به شرایط آرمانی جامعه نزدیک‌تر است ، در نظر گرفته است؟
اساسی‌ترین کار کمیسیون فرهنگی مجلس که هم وظیفه این کار را دارد و هم علاقمند به این است که در حوزه هنر اهتمام داشته باشد، همینجاست. اما اختلاف دیدگاه‌هایی نیز وجود دارد و آنچه که به خصوص در سالهای اخیر اتفاق افتاده این است که اعضای کمیسیون فرهنگی معتقد هستند که بایستی هنر ما خودش را با اهداف و آرمانهای انقلاب، هویت اسلامی و ایرانی بیشتر تطبیق دهد و این انتظار وجود دارد که ما از هنر و سینما به اهداف چشم‌انداز بیست ساله برسیم. در آنجا مشخص شده که ما می‌خواهیم به جامعه‌ای ایثارگر ایرنی و اسلامی دست پیدا کنیم، ضمن اینکه ابعاد اقتصادی در آن رعایت شود تا بتوانیم یک هویت ایرانی و اسلامی که با مقتضیات جامعه تناسب داشته باشد را عرضه کنیم. بنابراین تئاتر می‌تواند در خدمت این اهداف باشد. ولی گاهی از این مسیر منحرف شده و حتی گاهی خلاف این مسیر حرکت کرده است. اگر تئاتر با این مسئله انطباق پیدا کند ، طبیعتاً کمیسیون فرهنگی از آن حمایت خواهد کرد.
آیا شما تماشاگر جشنواره خواهید بود؟
این روزها مجلس شدیداً درگیر بودجه سال آینده است. در عین حال اگر فرصتی پیدا شود ، حتماً استفاده خواهیم کرد.