«چهار ضلعی»؛ متن یک پرفورمنس از ساموئل بکت

چهار ضلعي ساموئل بكت برگردان به فارسي: عليرضا اميرحاجبي قطعه‌ايي براي چهار بازيگر، نور و سازهاي كوبه‌ايي بازيگران (1 و 2 و 3 و 4) بر اساس خط سيري مشخص و تأيين شده، گام بر‌مي‌دارند. حيطه عمل: مربعي كه هر ضلع آن برابر شش قدم است: حركت‌هاي بازيگران: بازيگر شماره 1: DA و CD و BC و DB و AD و BA و CB و AC بازيگر شماره 2 : CB و AC و DA و CD و BC و DB و AD و BA بازيگر شماره 3 : BC و DB و AD و BA و CB و AC و DA و CD بازيگر شماره 4 : AD و BA و CB و AC و DA و CD و BC و DB توضيح سري اول: بازيگر شماره 1 از نقطه A وارد مي‌شود، مسير خود را طي مي‌كند و شماره 3 به او ملحق مي‌شود. هر دو با هم مسير خودشان را طي مي‌كنند و شماره 4 به آن‌ها ملحق مي‌شود. هر سه با هم مسير خود را طي مي‌كنند و شماره 2 به آن‌ها ملحق مي‌شود. هر چهار نفر خط سير خود را طي مي‌كنند و شماره 1 خارج مي شود. شماره‌هاي 2 و 3 و 4 به حركت خود ادامه مي‌دهند. خط سير خود را طي مي‌كنند و شماره 3 خارج مي‌شود. شماره هاي ٢ و ٤ به حركت خود ادامه مي دهند. خط سير خود را طي مي كنند. شماره ٤ خارج مي شود.[پايان سري اول] شماره 2 حركت خود را بر طبق مسير ادامه مي‌دهد[شروع سري دوم] شماره 1 به او ملحق مي‌شود و ... گردش و تغيير مكان‌ها پايان ناپذير است. ترتيب سري‌ها:[از چپ به راست] سري اول: 1/1-3/1-3-4/1-3-4-2/3-4-2/4-2 سري دوم: 2/2-1/2-1-4/2-1-4-3/1-4-3/4-3 سري سوم: 3/3-2/3-2-1/-3-2-1-4/2-1-4/1-4 سري چهارم: 4/4-3/4-3-2/4-3-2-1/3-2-1/2-1 چهار حركت ممكن به صورت انفرادي شش حركت ممكن باري سه نفر(دو بار تكرار مي‌شود) چهار حركت ممكن براي سه نفر(دو بار تكرار مي‌شود) چهار حركت ممكن براي چهار نفر(يك بار)  حركات به هنگام تكرار و خروج بدون وقفه هستند نور: چهار منبعِ مختلفِ نورِ رنگيِ دسته‌بندي شده. هر بازيگر نورِ اختصاصيِ خود را داراست. اين نور در زمان ورود بازيگر روشن مي‌شود، در حين اجرا ادامه مي‌يابد و در زمان خروج او خاموش مي‌شود بدين شكل: شماره 1 سفيد/ شماره 2 زرد/ شماره 3 آبي/ و شماره 4 قرمز/ و حال سري اول: سفيد/ سفيد+ آبي/ سفيد+آبي+قرمز/ سفيد+آبي+قرمز+زرد/ آبي+قرمز+زرد/ قرمز+زرد/ سري دوم: زرد/ زرد+سفيد/ زرد+سفيد+قرمز/ و... و به اين صورت تمام تركيبات نوري ممكن براي اجرا مشخص مي‌شود.  سازهاي كوبه‌ايي: چهار نوع از سازهاي كوبه‌ايي مد نظر است: طبل، گانك(1)، مثلث و تخته چوبي. صداي هر كدام از اين سازها به يك بازيگر اختصاص دارد كه زمان ورود او به صدا درمي‌آيد و در حين حركت ادامه مي‌يابد و زمان خروج بازيگر قطع مي‌شود. بدين شكل: طبل/ طبل+مثلث/ طبل+مثلث+تخته چوب/ و.... به مانند سيستم تركيبات نور و به اين صورت تمامي تركيبات صدايي ممكن جهت اجرا مشخص مي‌شود. سازها در طول مدت اجرا و در حين وقفه بايد اجازه دهند تا صداي پاي بازيگران شنيده شود. قدرت صداي سازها بيشتر بسيار پايين است(pianissimo) نوازندگان در سايه قرار دارند به زحمت ديده مي‌شوند. محل استقرار آن‌ها در پس زمينه و بر روي سكو است. ضرب پا: هر بازيگر صداي پاي خاصي دارد.  لباس: رداي بلند زنانه كه دنباله‌اش بر روي زمين كشيده مي‌شود. صورت‌ها با كلاه لباس پوشانيده شده است(مانند لباس راهبان كليسا). هر بازيگر، رنگي مطابق با نور مخصوص به خود را بر تن دارد: شماره1 سفيد / شماره2 زرد / شماره3 آبي / شماره 4 قرمز  بازيگران: بهتر است، جهت يكسان ساختن حركات، بازيگران داراي خصوصياتي مشترك باشند مانند قد كوتاه، باريك و جوان. اما جنسيت مهم نيست  دوربين: روبروي بازيگران به طور ثابت قرار دارد. هر بازيگر و نوازنده را در يك كادر مي‌گنجاند.  زمان: با محاسبه گام‌ها در هر دقيقه و با در نظر گرفتن وقت تلف شده در زوايا و مركز( (E زمان اجرا چيزي در حدود 25 دقيقه خواهد بود.  مشكلات: حركت و تغيير جهت در نقطه مركزي E بدون از دست دادن يا قطع ريتم باعث مشكل مي‌شود.همچنين زماني كه سه يا چهار بازيگر به طور متقاطع در حال عبور از اين نقطه هستند(حركت بر روي قطرهاي مربع ). بهترين راه براي حل اين مشكلات چيست؟ 1- در اجراي اشتوتگارت از طراحي ديگري استفاده شده بود. ( شكل دو) 2- به عنوان يك تمرين غير قابل اجرا از اين كار دست بكشيد. 3- برآورد حداكثري زمان: در شكل اجرايي اول سرعت بالا ] نزديك به 15 دقيقه [ و براي شكل اجرايي دوم سرعت پايين و تنها اجراي سري اول ] نزديك به 5 دقيقه [ 4- منطقه E مكاني خطرناك فرض شود و اگر انحراف و خطايي پيش آمد، تمرين تك نفري شروع شود و فقط در قطر CB از سري اول اجرا ادامه يابد. 5- هر چهار بازيگر لباس سفيد داشته باشند، بدون سازهاي كوبه‌اي، فقط با صداي پا سرعت آرام و تنها سري اول اجرا شود. توضيحات: (1) گانگ، سازي كوبه‌ايي ـ برنجي است كه در اغلب نقاط شرقِ دور بخصوص چين ـ تايلند، اندونزي، كامبوج در مراسم مذهبي ـ آييني بودايي مورد استفاده قرار مي‌گيرد. البته با اندازه‌هاي مختلف. شكل ظاهري گانگ شبيه به بشقاب بزرگي است اما كاملاً مسطح كه بر روي پايه‌اي چوبي آويزان مي‌شود و با باتومي سر پنبه‌اي به آن ضربه مي‌زنند. اين ساز ارتعاش و شدت صدايي بسيار بالا و قوي دارد. چهار ضلعي(Quad) در 1981 زماني نوشته شد كه بكت 75 سال داشت و اثري است از هر لحاظ غير معمول. قطعه‌ايي بي‌كلام براي چهار بازيگر كه انديشه‌هاي مورد علاقه بكت در هنر اجرايي را به نمايش مي‌گذارد. تفكراتي كه در نمايش‌هاي كوتاه ديگري از او مانند:(1975)footfalls و(1981)Rockaby نيز مشاهده مي‌شود. اين اثر مي‌تواند به عنوان”اولين قطعه نوشته شده هنر اجرايي” كم به وسيله يك نمايش‌نامه‌نويس طراحي شده، مورد توجه قرار گيرد. لازم به توضيح است كه اين قطعه در برنامه‌اي با عنوان”A Crazy invention for.tv” به تهيه‌كنندگي:”Suddeutscher Rundfunk” و سپس در 1982 به وسيله شبكه B.B.C به نمايش در آمد. اين متن ترجمه‌ايست از: Beckett/S. (1984) collected shorter plays/ London: Faber and faber