استقبال جهانی از جشنواره نشان دهنده جایگاه مناسب تئاتر کشورمان در جهان است
حسین مسافر آستانه که امسال سمت دبیری جشنواره تئاتر فجر را به عهده دارد در نشست خبری که به منظور ارائه برنامه‌های اداره کل هنرهای نمایشی در طول جشنواره برگزار شد عنوان کرد:یکی از امتیازات جشنواره فجر امسال، فعالیت منظم دبیرخانه جشنواره است. به عنوان مثال می‌توان به فعالیت تبلیغات منظم جشنواره اشاره کرد که برخلاف سال‌های گذشته خیلی زود آماده شدند و با دقت و برنامه‌ریزی دبیرخانه، موفق شدیم که جدول جشنواره را پیش از موعد مقرر آماده کنیم.
کنفرانس مطبوعاتی بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور حسین مسافرآستانه دبیر این جشنواره محمد خزاعی معاونت تبلیغات و ارتباطات اداره کل هنرهای نمایشی و جمعی از خبرنگاران و روزنامه‌نگاران در تالار وحدت برگزار شد.
به گزارش خبرنگار سایت ایران تئاتر، در ابتدای جلسه حسین مسافرآستانه دبیر این جشنواره ضمن خوش‌آمدگویی گفت:«بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر از تیر ماه سال جاری کار خود را آغاز کرد و پس از بررسی به این نتیجه رسیدیم که حداقل از نظر برنامه‌ریزی با سایر جشنواره‌های تئاتر فجر که طی سال‌های گذشته برگزار شد متفاوت عمل کنیم. به این ترتیب مهم‌ترین تغییر در برگزاری، تغییر در روال انتخاب آثار شرکت کننده در این جشنواره است. بدین معنی که جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر طی سال‌های گذشته محل تولید تئاتر بود اما به این منوال برگزار می‌شد که دبیر جشنواره تمام تئاترهای تهران را مشاهده کرده و از بین آن‌ها انتخاب می‌کرد، در حالی که امسال، دبیر جشنواره می‌تواند آثاری را از سراسر کشور و حتی خارج از کشور انتخاب کند و برای اجرا به جشنواره معرفی کند.»
دبیر بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در ادامه افزود:«امسال توجه ما بر کیفیت آثار جشنواره متمرکز است. در پی همین تصمیم 30 اجرا از نمایش‌های تهران در جشنواره بین‌المللی پیش‌بینی شده بود که این تعداد تقلیل پیدا کرد، البته معیار ما این نبود که کمیت مشخص شده‌ای را اجرا کنیم بلکه کیفیت جشنواره مهم بود. باید این را در نظر داشت که چنان چه جشنواره با امکانات و آثار فعلی بخواهد برگزار شود، حداقل به یک ماه زمان برای برگزاری آن نیاز است و قطعاً با مشکلات اقتصادی مواجه می‌شود.
مسافرآستانه در خصوص بخش بین‌الملل جشنواره بین المللی تئاتر فجر اظهار کرد:«در آغاز برای 300 مرکز معتبر تئاتر دنیا فراخوان ارسال کردیم که از آن میان 150 مرکز پاسخ مثبت خود را اعلام کردند. علاوه بر این تعداد زیادی ایمیل دریافت کردیم که عذرخواهی خود را برای عدم حضور در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر اعلام کردند و این نویدبخش است چرا که طی سال‌های گذشته کمتر شاهد این امر بودیم.
خوشبختانه جمهوری اسلامی، موفقیت‌های زیادی را در عرصه فرهنگ و هنر کسب کرده است و استقبال جهانی از این جشنواره و ارسال پیام‌های عذرخواهی نشان دهنده جایگاه مناسب تئاتر کشورمان در جهان است.»
وی در ادامه افزود:«از بین 150 اثر رسیده به دبیرخانه 30 اثر انتخاب شد اما با توجه به بودجه و زمان محدود حضور همگی آن‌ها مقدور نبود، بنابراین 15 نمایش برگزیده شد و این در حالی است که در مقایسه با سال‌های قبل، بیشترین تعداد نمایش‌های خارجی در جشنواره فجر حضور دارند.
مسافرآستانه در خصوص تئاتر شهرستان گفت:«در گذشته با توجه به برگزاری جشنواره‌های متعدد و منطقه‌ای، نمایش‌های منتخب هر منطقه به جشنواره راه می‌یافت، اما تعداد آن از نظر کمیت موجب می‌شد که برخی از نمایش‌ها موفق به راه‌یابی به جشنواره نمی‌شدند. امسال حذف بخش منطقه‌ای، موجب تغییر نگره در آن شد.»
وی اظهار کرد:«ما بیش از تعداد استان‌های کشورمان جشنواره استانی برگزار کردیم که برخی از استان‌ها حدود سه یا چهار اثر برای حضور در جشنواره معرفی کردند اما پس از ارزیابی آن‌ها، برترین این نمایش‌ها انتخاب شد و به جشنواره فجر امسال راه یافت.»
مسافر در خصوص تمرکز نمایش‌های شهرستانی در جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر اظهار کرد:«در جشنواره‌های گذشته، این نمایش‌ها در سالن‌های مختلفی چون سنگلج، مولوی، هنر و ... اجرا می‌شدند اما امسال تمام تلاشمان بر این بود که بیشترین تعداد آن‌ها در مجموعه تئاترشهر اجرا شوند.»
دبیر بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر در ادامه گفت:«یکی دیگر از امتیازات جشنواره فجر امسال، فعالیت منظم دبیرخانه جشنواره است. به عنوان مثال می‌توان به فعالیت تبلیغات منظم جشنواره اشاره کرد که برخلاف سال‌های گذشته خیلی زود آماده شدند و با دقت و برنامه‌ریزی دبیرخانه، موفق شدیم که جدول جشنواره را پیش از موعد مقرر آماده کنیم.
امتیاز دیگر این دوره این است که در دوره‌های گذشته کتاب جشنواره در پایان و یا اواسط برگزاری آماده بود در حالی که امسال قبل از جشنواره آماده است و تا پنجشنبه توزیع می‌شود.»
در ادامه این جلسه محمد خزاعی، معاونت تبلیغات اداره کل هنرهای نمایشی با اشاره به حضور پرشور خبرنگاران طی سال‌های گذشته گفت:«طی سال‌های گذشته برخی از خبرنگاران از برخوردهای مأموران سالن‌های تئاتر گله‌مند بودند چرا که ظرفیت مشخصی برای حضور خبرنگاران در نظر گرفته نشده بود در حالی که امسال می‌توانند با ارائه کارت مخصوص جشنواره در صورت پر بودن ظرفیت نیز به تالارها وارد شوند و چنان چه خبرنگاری با هر گونه مشکلی مواجه شد، می‌تواند با مهدی یوسفی مسئول هماهنگی امور خبرنگاران تماس بگیرد تا سریع به مشکل وی رسیدگی شود. همچنین با برنامه‌ریزی که صورت گرفته برای خبرنگاران تئاتر تسهیلات ویژه ای در نظر گرفته شده که می‌توانند طی ایام جشنواره از آن‌ها استفاده کنند.»
مسافرآستانه درباره ملاک انتخاب نمایش‌ها گفت:«به طور شفاف و روشن یکی از ملاک‌های انتخاب نمایش، رعایت تمام موازین فرهنگی است که قوانین شورای انقلاب فرهنگی آن را روشن کرده است. بحث نظارت و ممیزی تا آن جا که با آیین‌نامه شورای انقلاب فرهنگی در تضاد نبوده انجام شده است.»
وی تاکید کرد که هیچ کار قدرتمندی به دلیل ممیزی و نظارت رد نشده و افزود:«اگر مواردی نیز وجود داشته‌اند با توضیحاتی که به کارگردان داده شده قطعاً مد نظر وی قرار گرفته و علت مردود شدن، ممیزی نیست.»
وی درباره نامه تعدادی از هنرمندان تئاتر دفاع مقدس به ریاست جمهوری نیز گفت:«این نامه نه از سوی روابط عمومی و نه انجمن و نه سایر نهادهای تئاتری دفاع مقدس و غیر آن نوشته شده است. تعدادی از هنرمندان پیش از این با من صحبت کرده بودند که به آن‌ها گفتم از آن جا که مسئولیتی دارم آن را امضا نمی‌کنم ولی اگر بخواهید و چنین تقاضایی داشته باشید می‌توانید آن را انجام دهید.»
وی در پاسخ به یکی از خبرنگاران که درباره سیاست‌های مستقل جشنواره از مرکز هنرهای نمایشی پرسیده بود گفت:«اعتقاد دارم که برنامه ریزی‌ها باید به دور از اداره مرکز انجام شود. اما سیاست‌گذاری جشنواره و تئاتر به دلیل اشتراک شورای سیاست‌گذاری که متشکل از معاونت هنری، اعضای انجمن نمایش و دبیر جشنواره است چندان دور نیست اما برای این استقلال بوده که محل دبیرخانه و ساختمان خارج از محیط اداری مستقر شد و با تعداد آدم‌های محدودی به کار پرداخت. تاکنون این تعداد چهار تا پنج نفره برای انجام کار کافی بوده‌اند و امیدوارم بعد از این نیز کافی باشند.»
وی در پاسخ به خبرنگاری که بخش سفارشی را نوعی دلجویی دانست نیز گفت:«عنوان سفارش به این بخش اشتباه است و من نام تولیدات جدید را برای آن انتخاب کرده‌ام.»
وی افزود:«از آن جا که نیمه امسال فرصت بود تا برنامه‌ریزی‌های لازم برای جشنواره و اجراها انجام شود و تعدادی از کارگردانان صاحب نام و شناخته شده که پیشنهاد کار داشتند ولی در طول یکی دو سال اخیر اجرا نکرده بودند را داشتیم، این فرصت داده شد تا برای جشنواره کار کنند زیرا تا سال 85 نیز امکان اجرای ایشان که دارای سبک و شیوه‌ای خاص برای اجرا و صاحب نام هستند وجود نداشت.
طبق فراخوان پانزده سهمیه برای تولیدات جدید جشنواره در نظر گرفته شده بود که طی جلساتی که با این کارگردانان داشتیم و اولویت‌بندی‌هایی که انجام شد شروع به کار کردند. البته تعدادی از کارگردانان نیز به دلایل کاملاً موجه و متعدد از حضور بازماندند.»
وی درباره کشف چهره‌های جوان در جشنواره فجر گفت:«هیچ هنرمندی در هیچ دوره‌ای با اتفاق وارد حوزه تئاتر نشده و اصلاً تئاتر یک پدیده اتفاقی نیست بلکه یک حرکت برنامه ریزی شده است. اگر به تئاتر به عنوان یک علم نگاه نکنیم و آموزش نداشته باشیم هیچ چهره‌ای موفق نخواهد بود. برنامه‌ریزی برای کشف چهره‌ها باید در کلیت تئاتر و در اداره کل هنرهای نمایشی که متولی تولید تئاتر است انجام گیرد.» وی با بیان روند سابق گزینش و تولید تئاتر در جشنواره گفت:«آن روش به نظر من یک ظلم است. به خصوص که رد شدن در هر مرحله‌ای یک امتیاز منفی برای متن و گروه محسوب می‌شد.»
وی درباره اختلاف تعداد اجراها نیز افزود:«جز به ضرورت تعداد اجراها افزوده نشده‌اند. به خصوص که بخشی از این اجراها برای تماشاگران شهرستانی در نظر گرفته شده که همیشه مشکل حضور در تهران را دارند و تسهیلات در عین حال تعداد اجراها بستگی به شیوه و سالن اجرا نیز داشته است. معمولاً در سالن‌های کوچک امکان افزایش تعداد اجراها به علت کثرت کارهای نیازمند این سالن‌ها وجود نداشته است.»
وی در پاسخ به خبرنگاری که اجراهای جدید را در بین‌المللی بودن جشنواره ضروری دانست گفت:«متاسفانه همواره کارهایی که اولین اجرای خود را در جشنواره انجام می‌دهند ضعیف‌ترین کارها بوده‌اند. برای بین‌المللی بودن همه کارها جدید است. به نظر من جشنواره بیست‌وچهارم قوی‌ترین اجراها را مقابل چشم جهانیان قرار می‌دهد.»
وی انجام پژوهش در تئاتر را جزء اهداف جشنواره ندانست و افزود:«جشنواره برآیند فعالیت یک سال تئاتر است. اگر قرار است آموزش، تحقیق و پژوهش داشته باشیم این کار نباید در جشنواره متمرکز شود. بارها خود شما در مطبوعات نوشتید که برگزاری نشست‌های پژوهشی در زمانی که همه هنرمندان درگیر اجرا و یا تماشای تئاتر هستند هیچ ثمری ندارد.»
وی ادامه داد:«در بخش آموزش نیز به برگزاری ورک‌شاپ‌هایی با همکاری خانه هنرمندان و امور روابط بین‌الملل و جلسات سخنرانی اقدام کرده‌ایم.»
وی در بخش دیگری نیز گفت:«یکی از برنامه‌هایی که اصرار دارم همه علاقه‌مندان هنر تئاتر از آن بهره‌مند شوند ورک‌شاپ‌های ارزشمند و جلسات گفت‌وشنودی است که در خانه هنرمندان انجام می‌شود.»
وی در پاسخ به خبرنگاری که درباره امتیازاتی که ستاد جشنواره به بخش کارگری داده است پرسید گفت:«در طول این سال‌ها برای این اقشار چه کرده‌ایم؟ سرویس دهی فرهنگی کجاست؟ کارخانه‌ای کوچک میلیون‌ها تومان صرف فعالیت‌های ورزشی غیر حرفه‌ای می‌کند ولی هیچ کس از او نمی‌پرسد چه برنامه‌هایی برای بودجه‌های فرهنگی مشخص شده‌ای که دارند انجام داده‌اید؟ تاکنون هیچ تشکل کارگری نیز نبوده که درخواستی در این زمینه از ما داشته باشد.»
وی درباره عدم حضور گروه تئاتر خیابانی که سال گذشته اجرای موفقی داشت نیز گفت:«به دلیل اجرای موفق سال گذشته در جستجوی نمونه‌هایی خوب در تئاتر خیابانی بودیم. آن گروه کار دیگری نیز داشت که هم از نظر موضوع و هم شکل اجرا تناقضاتی با فرهنگ ما داشت که متاسفانه نتوانستیم از آن دعوت کنیم.»وی درباره عدم حضور”مجلس شبیه در ذکر مصائب ....” در جشنواره بیست‌وچهارم گفت:«با توجه به فرصت زمانی و بودجه جشنواره، امکان حضور در جشنواره را نداشتند. حقیقتاً جمع کردن گروه با این شرایط کار سختی است و برایشان مقدور نبود.»
مسافرآستانه در بخش دیگر درباره بحث رقابت و جوایز جشنواره گفت:«رقابتی بودن جشنواره فجر از ارزش آن می‌کاهد ولی از آن جا که این قضیه باید به مرور تبدیل به فرهنگ شود راه را برای جایزه دادن سایر نهادها و مؤسسات باز گذاشته‌ایم.»
وی اعلام کرد:«انجمن نمایش به عنوان یک انجمن خصوصی و به طور مجزا جوایزی را در قالب صنفی و بدون داوری برای بازیگران برتر زن و مرد، طرح صحنه، موسیقی و ... در نظر گرفته است.»
وی درباره اجرای کارهای شهرستانی که اغلب فقط چهار اجرا داشته‌اند توضیح داد:«برگزاری جلساتی چون کنگره بزرگ تئاتر کشور با هدف ارائه طرح و برنامه برای تئاتر شهرستان‌ها بوده است. با این حال تاکید کردیم که باید کارها اجرا شده باشند و با تاکید ما بود که همین اجراهای محدود را انجام داده و مبلغ ناچیز 150 هزار تومان نیز کمک هزینه گرفتند. باید با ادارات کل سنگ‌ها را وابکنیم که کارهای شرکت کننده حتماً باید اجرای عموم داشته باشند. البته شهرستان‌هایی نیز بوده‌اند که جدول اجراهای سالیانه تنظیم کرده‌اند.
وی در ادامه در پاسخ به خبرنگاری که جشنواره را محلی برای حضور و بروز استعدادهای جوان دانست گفت:«اجرای جدید در جشنواره یک اشتباه بوده که باید اصلاح شود و منظور از تجربه‌های جدید همه کارهای تجربی، کارگاهی و ... است. قطعاً جوانان نیز در فعالیتی پیش از جشنواره باید دیده شده باشند. چه ضرورتی دارد کسی که نام و نشان در تئاتر ندارد در جشنواره حضور پیدا کند؟»
وی در پاسخ به واژه”کار اولی” گفت:«در تئاتر واژه کار اولی نداریم. این یک واژه سینمایی است. کار اولی در تئاتر جاروکشی صحنه است پس نمی‌شود گفت که کسی که هیچ کاری انجام نداده و کارش حتی توسط تعداد محدودی از کارشناسان دیده نشده در جشنواره حاضر شود.»
وی در بخش دیگری از صحبت‌هایش گفت:«بیش از دو برابر و نیم ظرفیت تئاترشهر از آن کار کشیده می‌شود و این امر در آینده ما را با مشکلات عمده‌تری روبرو خواهد کرد.»
مسافر در ادامه با پاسخ به تولید تئاتر ویژه جشن پیروزی انقلاب گفت:«تئاتر ریشه در اندیشه دارد و بدون نگاه به مسائل انسانی وجود ندارد. دغدغه تئاتر مسائل فرهنگی جامعه است که جدا از انقلاب نیست. ولی کاری ویژه مناسبت انقلاب تولید نشده است. زیرا این امر نیاز به آمادگی کارگردان و نویسنده دارد.»
در پایان اعتبار برگزاری جشنواره تئاتر فجر از سوی دبیر این جشنواره چنین بیان شد:«پیش‌بینی ما برای برگزاری این جشنواره 600 میلیون تومان بود که با تغییر مدیریت تصویب نشده و به نصف آن تغییر پیدا کرد.»
وی از کمک سایر نهادها و ارگان‌ها همچون سازمان فرهنگی هنری شهرداری به طور مشخص برای برگزاری این جشنواره تشکر کرد.