گفت‌وگو با محمد خزاعی، مدیر ارتباطات و تبلیغات اداره کل هنرهای نمایشی
ما در حال اسپانسر گرفتن هستیم. در جلسات به این نتیجه رسیدیم که قرار نیست کسی کاری برایمان انجام دهد، باید خودمان کارهایمان را انجام دهیم. هنرمندان تئاتر نباید منتظر کمک کسی باشند باید خودشان برای تئاتر کاری انجام دهند. چه اشکالی دارد که گروه‌های تئاتری از روابط خود استفاده کنند
نیلوفر رستمی:
اشاره:
با محمد خزاعی، مدیر ارتباطات و تبلیغات اداره کل هنرهای نمایشی درباره بحث تبلیغات و فعالیت‌های روابط عمومی بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر گفت‌وگو کردیم.
محمد خزاعی فارغ‌التحصیل رشته هنرهای تجسمی و دانشجوی مدیریت بازرگانی و مدرس رشته هنر در دبیرستان‌های تهران تاکنون سمت‌ها و مسئولیت‌های مختلفی در حوزه فرهنگ و هنر به خصوص در حوزه سینما داشته است. از مسئولیت‌های او در عرصه تئاتر می‌توان به قائم مقام همایش آئین‌های عاشورایی و عضو شورای برگزاری سه دوره جشنواره تئاتر دفاع مقدس اشاره کرد.
تبلیغاتی که امسال برای جشنواره تئاتر فجر صورت گرفته به چه شکل است؟
اتفاقات جدیدی در مرکز هنرهای نمایشی افتاده است. حسین پارسایی مدیر کل اداره هنرهای نمایشی از روز اول از من خواست برنامه‌ریزی جدیدی در حیطه کمبودهای تئاتر داشته باشم، یکی از بحث‌های مهم، تبلیغات در عرصه تئاتر است که ما همیشه با فقر تبلیغاتی در تئاتر مواجه بودیم و چون درباره این هنر تبلیغات درست و جدی انجام نگرفته، باعث شده همیشه این هنر تماشاگران خاصی داشته باشد و با فقر تماشاگر مواجه شود. یکی از علت‌های فقر تماشاگر، اطلاع رسانی ضعیف است. منظورم اطلاع رسانی فقط در عرصه مطبوعات نیست. حداکثر سقف بودجه‌ای که برای تبلیغات هر نمایش در نظر گرفته شده تنها 500 هزار تومان است. در نظر سنجی که ما انجام دادیم، خیلی‌ها هنوز نمی‌دانند که تئاترشهر کجاست! وقتی می‌گوئیم تئاترشهر در چهار راه ولیعصر است، می‌گویند آهان، همان ساختمان گرد که وسط چهار راه ولیعصر قرار گرفته! همین مثال ساده نشان می‌دهد که ما در این 20 و اندی سال خیلی ضعیف عمل کردیم، حتی نتوانستیم به مردمی که در تهران ساکن هستند، بگوییم تئاترها کجا اجرا می‌شوند، بعد انتظار داریم تئاتر رونق بگیرد، فضا شکسته شود و مخاطبان هم گسترش پیدا کنند. البته این را بگویم که ما مشکل مخاطب نداریم، سالن‌هایمان نیز ظرفیت زیاد ندارند. یکی از مشکلات ما این است که اگر مخاطب تئاتر هم گسترش پیدا کند، سالن‌ها گنجایش تماشاگران بیشتر از حد فعلی را ندارد. به این دلیل برنامه ریزی‌های دیگری کردیم، واحدی جدید راه‌اندازی کردیم به نام واحد”ارتباطات و تبلیغات” که روابط عمومی کل هنرهای نمایشی و دیگر تالارها زیر مجموعه‌های آن هستند. این واحد در واقع غیر از کارهای معمولش، ارائه راهکارهایی برای تبلیغات بهتر نمایش‌ها است که فقط منحصر به تهران نمی‌شود و شامل تمام کشور است. در نظرسنجی که کردیم متوجه شدیم اطلاع رسانی‌مان باید فراگیرتر از پوستر و بروشور باشد. فکر کردیم مهمترین کارکرد استفاده از بیلبوردها در سطح شهر و تبلیغات تلویزیونی است، جلسه‌ای هم با سازمان فرهنگی هنریِ شهرداری تهران درباره نصب بیلبوردها به شکل ثابت داشتیم که البته هنوز قول حتمی در این باره ندادند. به این شکل که در طول سال برای هر نمایش حداقل چند بیلبورد در سطح شهر نصب شود که مردم بدانند این نمایش‌ها در حال اجراست. یکی دیگر از راهکارها این است که به تدریج تلویزیون را متقاعد کنیم تا تفکری که در طی این سال‌ها درباره تئاتر در تلویزیون رواج داشته، تعدیل کند. قول‌هایی هم گرفته‌ایم که تیزرهای تبلیغاتی از شبکه 2 و 5 پخش شود و در شبکه‌های سراسری برنامه‌هایی در مورد تئاتر ساخته شود. مثلاً با دکتر پورحسین، مدیر شبکه 2 جلسه‌ای داشتیم و او قول داد که از این به بعد سلسله برنامه‌هایی در حیطه تئاتر داشته باشند که مختص تهران هم نباشد، بلکه تمام وقایع و رویدادهای تئاتری در تمام کشور را منعکس کنند. با این نگاه مثبت که در این مدت چند ماهه از تئاتر شکل گرفته است، قول دادند که از نیمه دوم سال 85 تیزر نمایش‌هایی که مشکلی نداشته باشد از تلویزیون پخش شود. کار دیگرمان تشکیل جلسات با استان‌دارها، مدیر صدا و سیمای هر استان، شهردار‌ی‌ها و مدیر کل ارشاد در شهرستان‌ها قبل از جشنواره و بعد از جشنواره فجر است.
اگر همین روش در شهرستان‌ها هم اجرا شود؛ یعنی شبکه‌های استانی هم به تئاتر بپردازند و بودجه و تبلیغات تئاتر درست شود، شما مطمئن باشید که فرهنگ توجه تئاتر که از سال‌های اولیه انقلاب فراموش شده دوباره احیاء می‌شود، منظورم فرهنگ تماشای نمایش است. خیلی از جوان‌ها اصلاً تماشای تئاتر در تعریف برنامه‌های زندگیشان قرار نگرفته است در حالی که باید به عنوان یکی از اقلام سبد خانوار تعریف شود. در قدیم بین خیلی از خانواده‌ها تماشای نمایش حداقل یک بار در ماه جزء تفریحات شیک و بایسته تعریف شده بود. اما به مرور این نیاز فراموش شد که دلایل زیادی هم دارد، دلیل اجتماعی، سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و ... اما من همیشه می‌گویم باید با تبلیغات درست مردم را دوباره به تئاتر بکشانیم. مثالی عرض می‌کنم، مدت‌ها فیلم کوتاه به شکل دغدغه مطرح نشده بود، فقط با یک جشنواره در طول سال خلاصه می‌شد. اما با یک برنامه‌ریزی، اطلاع رسانی و تبلیغات درست باعث شد که کم‌کم افکار عمومی دیدگاهش نسبت به فیلم کوتاه عوض شود. جشنواره‌های مختلف بخشی جداگانه برایش قائل شدند، به تدریج اکران خصوصی برای فیلم کوتاه در نظر گرفته شد و در کنارش صفحات روزنامه‌ها بسیار به فیلم کوتاه توجه نشان دادند. تئاتر هم باید شبیه این هنر به شکل دغدغه مطرح شود. فراگیرتر شود و اعتمادسازی میان مسئولان و هنرمندان تئاتر به شکل پررنگ‌تری ایجاد شود.
چیزهایی که شما گفتید به بودجه زیادی احتیاج دارد، با توجه به بودجه اندک تئاتر فکر می‌کنید این بخش چه مقدار بودجه می‌طلبد و فراگیر شدن هنر تئاتر چه مدت زمان می‌طلبد؟
طبیعی است که این کار در زمان کوتاه جواب نمی‌دهد. ما در حال اسپانسر گرفتن هستیم. در جلسات به این نتیجه رسیدیم که قرار نیست کسی کاری برایمان انجام دهد، باید خودمان کارهایمان را انجام دهیم. هنرمندان تئاتر نباید منتظر کمک کسی باشند باید خودشان برای تئاتر کاری انجام دهند. چه اشکالی دارد که گروه‌های تئاتری از روابط خود استفاده کنند و گرفتن اسپانسر را جزء بایدهای خود قرار دهند؟ شاید بار اول، دوم، ... جواب نگیرند ولی بالاخره جوابشان را می‌گیرند. در حال حاضر برای پوسترهای نمایش‌ها اسپانسر گرفته می‌شود. خب این شیوه تازه باب شده را باید در موارد دیگر هم تسری دهیم. این خود تئاتری‌ها هستند که سرنوشت‌شان را مشخص می‌کنند. باید راهکارهایی قائل شویم که به شکلی قانونمند در طول زمان ادامه پیدا کند. باید برویم سراغ مسئولان دولتی، باید سراغ شهرداری برویم و تقاضای همکاری بکنیم. مثلاً از آن‌ها ده بیلبورد به صورت رایگان برای تبلیغات تئاتر بگیریم که البته قول دادن بیلبوردهای رایگان را هم به ما دادند یا مثلاً قرار نیست برای بخش تیزرهای تبلیغاتی هزینه‌ای پرداخت کنیم، ما از روابط شخصی‌مان برای این کار استفاده می‌کنیم، از ریاست سازمان صدا و سیما بخواهیم که تیزرهایی به منظور حمایت از تئاتر به صورت رایگان پخش شود. وقتی دچار هزاران مشکل ریز و درشت هستیم، باید از روابط‌مان برای حمایت از هنر تئاتر استفاده کنیم. اگر بودجه تئاتر بیشتر شود آن وقت در آینده برای حوزه تبلیغات هم بودجه‌ای مستقل تعریف می‌شود.
آیا در روزهای جشنواره ما بیلبوردهای تبلیغاتی در سطح شهر خواهیم داشت و یا طرح بیلبوردها متعلق به دوران پس از جشنواره است؟
در جشنواره حدود 70 بیلبورد در سطح شهر نصب می‌شود که تا به حال چند تا از بیلبوردها نصب شده است. همچنین تیزرهای پوستر جشنواره از یکی، دو شبکه تلویزیونی پخش خواهد داشت. فضاسازی سالن‌ها انجام شده که به حد امکانات برای هر سالن فضایی اختصاص داده شده همچنین بعضی از روزنامه‌ها ویژه‌نامه‌هایی برای جشنواره تئاتر در نظر گرفتند مانند همشهری، جام جم، ایران، بانی فیلم، هفته نامه سینما و....
چه تسهیلاتی را برای خبرنگاران در نظر گرفته‌اید؟ هر سال خبرنگاران عادت دارند با یک سری مشکلات همیشگی مواجه شوند!
یکی از معضلات در تئاتر کمبود سالن‌ها و ظرفیت آن‌ها است. در مجموع با مهمانان شهرستانی، مهمانان خارجی، مهمانان تهران و خبرنگاران که خود رقمی حدود 250 نفر را تشکیل می‌دهند، چیزی حدود 1000 نفر مهمان خواهیم داشت. این در حالی است که سالن‌های ما ظرفیت محدودی دارند، حتی اگر این تعداد در دو اجرا هم تقسیم شوند باز از حد ظرفیت سالن‌ها بیشتر است. این مشکل به این راحتی حل نمی‌شود. ما هم خیلی دوست داریم که همه خبرنگاران و مردم برای تماشای نمایش که حق طبیعی‌شان است، بیایند ولی اگر کسی پیدا شود که به ما بگوید چگونه می‌شود این ظرف و مظروف را با هم هماهنگ کرد، ما بسیار خرسند خواهیم شد، حتی من به حسین پارسایی گفتم به چنین آدمی باید جایزه هم بدهیم. با این حال با همین مقدار امکانات اندک برنامه‌ریزی کردیم، یکی از برنامه‌هایمان پیش فروش بلیط بوده است. 20 درصد بلیط‌ها را در مرحله پیش فروش قرار دادیم. 20 درصد هم روز فروش می‌شود و 60 درصد هم در اختیار خبرنگاران و هنرمندان قرار می‌گیرد. آمار خبرنگاران مطبوعات و صدا و سیما و خبرگزاری‌های خارجی و داخلی به صورت تقریبی چیزی حدود 400 نفر هستند. ما برای این تعداد خبرنگاران سهمیه قائل شدیم، بدین ترتیب که آن‌ها برعکس سال‌های قبل با نشان دادن کارت و بلیط می‌توانند بدون صف وارد سالن شوند اما به شرط این که یک ربع قبل از شروع نمایش جلوی در تالار حاضر باشند. مطمئناً اگر 5 دقیقه از اجرا گذشته، باشد دیگر خبرنگار نباید توقع ورود به سالن را داشته باشد. در ضمن هر سال بین خبرنگاران و نگهبانان سالن اختلاف‌هایی پیش می‌آمد که امسال خواستیم این مشکلات هم حذف شود، بنابراین هر خبرنگاری که مشکلی برایش پیش آمد، می‌تواند با گرفتن شماره همراه مدیر تالارها مشکلش را حل کند، یا اگر مشکل عدیده‌تری داشت می‌تواند با ارتباط برقرار کردن مدیر روابط عمومی مرکز هنرهای نمایشی مشکلش را برطرف کند.
بعضی از نماش‌های بخش بین‌الملل چهار اجرا خواهند داشت آیا طبق صحبت‌های اولیه یکی از اجراها به خبرنگاران اختصاص خواهد یافت؟
اتفاقاً ما یکی از برنامه‌هایمان این بود که یکی از اجراها را مختص خبرنگاران معرفی کنیم اما با مشورتی که با تعدادی از دوستان خبرنگار داشتیم، آن‌ها با ارائه دلایل منطقی خواستند که خبرنگاران را محدود به یک اجرا نکنیم چرا که شاید خیلی از خبرنگاران نتوانند در آن اجرای خاص شرکت کنند. خود من هم سال‌ها خبرنگار بودم و با مشکلات خبرنگاران در روزهای جشنواره آشنا هستم. واقعیت این است که مشکلات حاضر نه مربوط به خبرنگاران می‌شود و نه مربوط به مسئولان تئاتری. این مشکلات مربوط به ظرفیت سالن‌ها می‌شود. خبرنگاران هم دیگر در طی این سال‌ها صبر و تحملشان افزایش یافته است.
مدتی پیش در خبرها اعلام شد که نهادها و سازمان‌های مختلف می‌توانند هیئت داوری برای جشنواره فجر معرفی کنند. آیا این اتفاق افتاده است؟
برای اولین بار این اتفاق افتاد. پس از دادن فراخوان یک سری نهادها استقبال کردند و حتی تعدادی بعد از مهلت مقرر مراجعه کردند که دیگر نتوانستیم بپذیریم. در حال حاضر بنیاد شهید، سازمان فرهنگی، هنری شهرداری تهران و انجمن نمایش سازمان‌هایی هستند که داوری می‌کنند.
امسال جشنواره تئاتر فجر در بخش تبلیغات و تسهیلات چه تفاوت‌هایی با سال‌های پیش داشته است؟
یکی از اتفاقات خوبی که امسال افتاده، استقرار نظم در جشنواره‌هاست. مثلاً برای اولین بار ده روز مانده به جشنواره پوستر در سراسر کشور توزیع شد. جدول برنامه یک هفته زودتر از برگزاری جشنواره توزیع شد و همین طور کاتالوگ که سال‌های پیش اواسط جشنواره توزیع می‌شد. امسال قرار است در روز اول جشنواره در اختیار علاقه‌مندان قرار گیرد یا مثلاً هیچ دوره‌ای تبلیغات جشنواره به شکل بیلبورد در سطح شهر نداشتیم اما امسال برای اولین بار این اتفاق می‌افتد یا تیزر جشنواره مدت‌هاست که از شبکه‌های تلویزیونی پخش نمی‌شود و امسال برای اولین بار از شبکه 2 و 5 پخش خواهد شد. همچنین سال‌های پیش جشنواره در سکوت برگزار می‌شد مثلاً وقتی رهگذری از کنار تالار هنر رد می‌شد فکرش را هم نمی‌کرد که تالار هنر هم سهمی از جشنواره تئاتر دارد اما امسال در حد امکانات‌مان برای هر سالن فضاسازی تبلیغی کرده‌ایم.