گفتگو با جین فرر Jane Fere سرپرست و تولید کننده گروه تئاتر کارمن فونبر

سارا مظهری
جین فرر که برای دومین بار میهمان جشنواره تئاتر فجر شده است یک تهیه کننده و مدیر مستقل برنامه‌های تئاتر است که برای معرفی فرهنگ‌های گوناگون در کشورهای مختلف فعالیت می‌کند. او امسال نمایش کارمن فونبر را از کشور لهستان برای نمایش در جشنواره تئاتر فجر معرفی کرد که به مدت 5 روز در فضای باز مقابل تالار وحدت به نمایش در می‌آید.
کارمن فونبر یک اثر کلاسیک معاصر است که تاکنون در 37 کشور از پنج قاره جهان به نمایش در آمده، این اثر نخست با نمایش در جشنواره ادینبورو به شهرت رسید جایی که در سال1995 موفق شد دو جایز اصلی آن را برباید و از جانب چندتن از مشهورترین منتقدان انگلیس نیز با استقبال مواجه شد. این نمایش بر پایه شهادت چندتن از قربانیان جنگ بوسنی نوشته شده است و در حمایت از قربانیان تمام جنگ‌هاست و به دلیل تصاویر زیاد و وابستگی اندک به زبان برای مردم تمام کشورها قابل درک است گفت‌وگوی کوتاه ما با جین فرر پیش از نمایش این اثر و در هتل فردوسی که محل اقامت اوست انجام شد. سایت ایران تئاتر در آینده با عوامل این اثر از جمله خانم فرر گفت‌وگویی تخصصی انجام خواهد داد.
خانم فرر چه شد که تصمیم گرفتید این نمایش را به ایران بیاورید؟
پریشت آخرین سخنرانی کوندولیزارایس را که از طریق تلویزیون پخش شد را گوش می‌کردم. باورنکردنی است... متوجه شدم که اصطلاحout posed of tyranny جایگزین axes of evil شده و در این مورد ایران در مرکز فشارهای سیاسی آمریکا قرار گرفته است. البته این global media language است، زبانی که دولت آمریکا در سطح جهانی برای تبلیغات سیاسی و همراه کردن افکار عمومی با سیاست خارجی خود در خاورمیانه بکار می‌برد. با توجه به شرایط بین المللی کنونی و بخصوص موقعیت ایران در منطقه و در سطح جهانی فکر می‌کنم که این مناسبترین وقتی بود که می‌توانستیم این نمایشنامه را برای اجرا به ایران بیاوریم. البته من سه سال است که در این مورد تلاش می‌کنم و پی‌گیر این برنامه بوده‌ام. من یک تولید کننده هستم ولی در واقع صحیح‌تر است اگر خود را به عنوان یک مبارز فرهنگی معرفی کنم. هدف من این است که فرهنگهای مختلف از یکدیگر شناخت پیدا کنند. اعتقاد دارم با آوردن این نمایشنامه و گروه بازیگران به ایران که هر یک با داستانهای خود به کشورشان باز خواهند گشت و نیز با سفرهایم به ایران و کنار هم قرار دادن مردم در این راه قدم برمی‌دارم. وقتی‌ که با یک نفر چایی می‌خوری، فردا باهاش جنگ نمی‌کنی ... برنامه آینده من این است که برای تدریس در دانشگاه به ایران برگردم. رشته تحصیلی من هنرهای زیبا است.
کی برای اولین بار به ایران آمدید و چه برداشتی از کشور و مردم ما داشتید؟
اولین بار برای شرکت در جشنواره فجر سال 2002 و به دعوت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به ایران آمدم. درست پس از واقعه 11 سپتامبر2001 قصد داشتم به ایران سفر کنم و از نزدیک واکنش مردم ایران را ببینم و لمس کنم. باید اضافه کنم که من از ”ترس از اسلام” که در کشورهای غربی بوجود آمده متاسف هستم و در واقع همه این اتفاقات باعث شد که به تاریخ و فرهنگ اسلامی علاقه پیدا کنم. اولین بار که به ایران آمدم اطلاعات کمی از کشور شما داشتم و در ضمن همراه با تعصب‌های خود به عنوان یک زن غربی به اینجا آمده بودم تعصبهای خود را به همراه داشتم و فکر می‌کردم ایران پر از تروریست است ولی به زودی پی‌بردم که یک حس انسانیت، نیاز عشق و مهمان نوازی در بین این مردم وجود دارد. احساس کردم اینجا خانه دوم من است و به همین دلیل به ایران برگشتم. امروز، وظیفه خود می‌دانم که چهره دیگری از ایران به جهان غرب نشان بدهم و به طور خلاصه به دنبال یک تعادل در دیدگاه ایران نسبت به غرب و بالعکس هستم. متاسفانه افرادی که با دیدگاههای من موافقت می‌کنند در انگلستان جزء اقلیت هستند. من به عنوان یک انگلیسی از سیاستهای کشورم در قبال عراق و فلسطین و به طور کلی خاورمیانه خجالت می‌کشم. جنگ عراق را جنگی غیرقانونی می‌دانم در شرایط کنونی انگلستان، حتی کسانی که مخالف این سیاست‌ها هستند نخواهند توانست تغییری در آنها بوجود بیاورند چرا که آنچه آنجا به عنوان دمکراسی مطرح است در واقع چیزی جز یک سراب(توهم) نیست. سرابی از دمکراسی و توهمی از آزادی. آنچه در آمریکای جرج بوش اهمیت دارد دمکراسی نیست، بلکه یک طرز زندگی است. طرز زندگی آمریکایی و قدرت لابی های اقتصادی و صنعتی .
فضای سیاسی انگلستان امروز را چه گونه توصیف می‌کنید؟
مردم انگلستان در کل محافظه کار هستند. هر چند که پس از انتشار اسناد و تصاویر تکان دهنده مربوط به جنایات اعمال شده در عراق افکار عمومی به شدت تحت تاثیر قرار گرفت اما مردم بیشتر نگران زندگی روزمره خود و شرایط اقتصادی انگلستان هستند. در یکی از آخرین نظر سنجی‌هایی که توسط سرویس جهانی بی‌بی‌سی انجام شد، در پاسخ به این سوال که آیا مردم انگلستان فکر می‌کنند سیاستهای جرج بوش به نفع صلح در جهان است یا نه 56% مردم مخالف بودند. با وجود این متاسفانه حرکت ضد جنگ متوقف شد.
درباره نمایش بگویید؟
این اثر برای اولین بار در سالگرد واقعه یازده سپتامبر در آمریکا اجرا شد. در آن هنگام من بر روی این موضوع که نمایش کارمن فونبر در واقع یک اعتراض به جنگ است تاکید داشتم به عقیده من هرگاه مردم یک کشور درگیر جنگ شده‌اند و یا از آن طرفداری کرده‌اند، به دلیل ناآگاهی آنها بوده است. این تئاتر به هیچ وجه سیاسی نیست، بلکه هدف از آن نمایش فاجعه جنگ و نابودی و پیام آن این است که مرگ تنها برنده جنگ است. این نمایش تاکنون در37 کشور مختلف اجرا شده است. هر بار که همراه با بازیگران و بینندگان اتفاق می‌افتد. معمولاً پس از اجرای نمایش، مردم دور هم جمع شده و درباره آن گفتگو می‌کنند. گفت‌وگوی آنها حول و حوش جنگ، ترس از جنگ و یا تجربه‌های شخصی خود در این مورد است. متاسفانه در هر کشوری در هر جای دنیا نسل‌های مختلف مردم تجربه‌هایی از جنگهای گذشته، کنونی و یا احساساتی در مورد جنگهای آینده دارند. ایران کشوریست که 8 سال جنگ با عراق را پشت سر گذاشته و امروز بین افغانستان و عراق دو کشوری که مورد حمله آمریکا قرار گرفته‌اند قرار دارد. جرج بوش هم برای بار دوم به ریاست جمهوری آمریکا انتخاب شده است.