نگاهی به نمایش «شاباش» نوشته و کار هشام کفارنه

علی اکبر باقری ارومی

تعامل فرهنگی میان ملت‌هایی که دارای فرهنگ مشترک هستند بر زیبایی اندیشه انسان می‌افزاید و اندیشه را در سیری والا به سیلان درمی‌آورد. زیبایی فرهنگ‌ها و خرده فرهنگ‌های ملل اسلامی که در نقاط مختلف خاورمیانه پراکنده شده‌اند به همین علت است.
در نمایش شاباش کاری که از تئاتر ملی سوریه به مهمانی تئاتر فجر آمده است این خرده‌فرهنگ به نحو احسن جلوه پیدا می‌کند؛ خصوصاً اینکه گروه تئاتر ملی به تئاتر نو، کاملاً آشنا بوده و تئاتر مدرن و پست مدرن را به خوبی می‌شناسد و به کاربردهای آن نیز آشنایی خوبی دارد. در واقع محور این نمایش زن و سرنوشت جهانی اوست که همواره به عنوان یک موضوع و معضل بشری مطرح است.
دکور صحنه کاملاً نماد همین مساله است؛ زنی به صلیب کشیده شده که می‌تواند نماد حضرت مریم، مظهر پاکی و عفاف باشد و چاهی هم که در گوشه‌ای دیگر از صحنه تعبیه شده تأکید مضاعف بر همان پاکی است. موضوع نیز تهمتی است که به حضرت مریم زدند. در مورد زنان همواره از حربه تهمت استفاده کرده و می‌کنند اما در آخر نمایش پاکدامنی زن ثابت می‌شود و همه بر این موضوع اذعان می‌کنند.
بدیهی است نمایش مزبور با توجه به حساسیت‌های موجود در منطقه نسبت به تهمت‌های سیاسی‌ای که به دولت سوریه مبنی بر دست داشتن در ترور رفیق حریری در جریان است، تبلیغات سیاسی نیز محسوب می‌شود. در واقعگویی در این نمایش از سمبل یک ملت نفی تهمت می‌شود و آنچه در نظر است مام میهن سوریه است که باید پروراننده فرزندانی آزاد، بی‌ریا و در عین حال غیرتمند باشد و این در نمایشی که دیدیم به وضوح به چشم می‌خورد.
به هر حال نباید این را از یاد برد که دو ملت مصر و سوریه در خاورمیانه واقع شده‌اند که در زمینه تئاتر و سینما پیشرو ملل عرب زبان هستند. این موضوع را می‌توان در فیلم‌ها و نمایش‌های این دو ملل مسلمان عرب و سابقه روشن آنها در این زمینه سراغ گرفت. هنوز یادمان نرفته است مرحوم مصطفی عقاد و فیلم به یاد ماندنی محمد رسول‌الله (ص) وی را و هنوز نام ادیبان، نمایش‌نامه‌نویس شهیر مصر را به یاد داریم و به خصوص هنگامی که در این نمایش از بازیگر فیلم بازمانده جیاناعید تجلیل می‌شود، این امر لزوم بیشتری می‌یابد که ما در این تعامل بیشتر فعالیت کرده و آن را گسترش دهیم.
چاپ شده در بولتن جشنواره بیست و چهارم تئاتر فجر