نگاهی به نمایش «بامبی8» کاری از کشور هلند

بابک فرجی
نمایش «بامبی 8» اجرایی است به شدت مبتنی بر حرکت. این نمایش را در دو سطح می‌توان مورد توجه قرار دارد. سطح اول مربوط به شکل ظاهری اثر است که به شدت فرم‌گرا و معنا گریز است. در سطح دوم می‌توان مفاهیمی در تقابل احساسات دریافت کرد (مانند گرسنگی و سیری، زندگی و مرگ). این نمایش تشکیل می‌شود از اتودهایی که سه بازیگر آن یکی پس از دیگری به اجرا در می‌آورند و پایان یکی، شروعی برای اتودهای بعدی است. این اتودها هیچ ارتباط صوری با یکدیگر ندارند و شاید بتوان ارتباطی درون متنی یا متافیزیکی برای آن قایل شد.
در شکل ظاهری، زندگی شهری و ستیز همیشگی آدم‌ها دیده می‌شود. کما اینکه می‌بینیم این سه تن، همواره در درگیری فیزیکی با یکدیگر به سر می‌برند و در پاره‌ای مواقع این درگیری به نزاع کشیده می‌شود. بخشی از این ستیز، دغدغه گرسنگی است (اتفاقات در یک آشپزخانه می‌افتد) بخش دیگر آن را می‌توان تقابل زندگی شهری با زندگی در طبیعت و غلبه بر پستی‌بلندی‌ها دانست (به کوهنوردی‌های این سه نفر بر روی کابینت‌های آشپزخانه عنایت کنید).
این اتودهای پرتحرک، در اصل حرکاتی هستند برای تحریک و سنجش احساسات مخاطب و نتیجتا تقابل خنده و گریه. اثر به دور از معنای خود (که به زعم نگارنده اگر معنایی باشد، بسیار کمرنگ و قابل اغماض است) کوشش می‌کند با اجرای فرم‌های کمیک – و البته با «متد» - مخاطب خود را به چالش احساسات درونی دعوت کند. این احساسات چیزی جز فرح‌بخشی به مخاطب و لذت او به همراه ندارد و سعی می‌کند لحظات مفرحی را برای او ایجاد کند. شاید تاثیرات عمیق‌تر آن را بتوان در متافیزیک اثر جست‌وجو کرد. یعنی تاثیراتی که این فرم‌ها با ایجاد خنده، بر روان می‌گذارند.
به نوعی می‌توان اثر را برای مخاطب از منظری روانشناسانه مورد توجه قرار داد. تخلیه مخاطب و تحریک برخی از احساسات او نتیجه همان تاثیرات عمیقند (دلیل وجود این تاثیرات را در سطح اول اثر می‌توان یافت). طبق برخی نظریات روانشناختی، خنده باعث تخلیه احساسات فروخورده روزمره و پالایش و آرامش روحی او می‌شود. این اثر با ارایه این فرم‌های کمیک تاثیری عمیق بر روان مخاطب گذاشته و تخلیه روحی – روانی او را به همراه می‌آورد. در این هنگام است که متافیزیک نمایش معنا می‌یابد. فراموش نکنیم که این تاثیرات در نتیجه شکل ظاهری اثر است که معناگریز است. اتفاقا وجود همین سطح است که باعث پیدایش سطح دوم، یعنی تحریک احساسات می‌شود.
«بامبی 8» اثری است که با بازی خوب و متدیک بازیگران خود، به خوبی از انجام این کار برآمده و تماشاگران خود را با خاطری آسوده و سبک از سالن نمایش بدرقه می‌کند.

چاپ شده در بولتن جشنواره بیست و چهارم تئاتر فجر