با اهالی تئاتر درباره نقش تئاتر تجربی

رضا بابک:
تئاتر تجربی
تجربه کردن در هر هنری وجود دارد و این تجربه در تئاتر نیز هست. گاهی تجربه در کاری جواب می‌دهد، اما گروهی که کار تجربی انجام می‌دهد باید آگاهی کامل داشته باشد و تئاتر را بشناسد.
هنوز مقوله تئاتر در ایران مساله‌ است. پدیده‌های هنری در ایران مساله‌ دارند و هنوز تعریف کلانی از هنر وجود ندارد. متاسفانه در حال حاضر نمایش‌های زودگذری در حال اجراست.

مسعود دلخواه:
تئاتر تجربی
هنرمندان در نیمه اول قرن بیستم در حوزه هنرهای نمایشی به شکل پراکنده به تئاتر تجربی پرداختند و آنهایی که خواستند ورای تئاتر کار کنند به تئاتر تجربی روی آوردند. به طور مثال «برتولت برشت» نیز در زمینه تئاتر خواست به تجارب جدیدی دست یابد و به همین دلیل به تئاتر تجربی روی آورد. نیمه دوم قرن بیستم این موضوع (تئاتر تجربی) به جریانی تبدیل ‌شد و گروهی تشکیل شدند و علیه تئاتر رئالیستی جریان تئاتری راه انداختند. تمام کسانی که در زمینه تئاتر تجربه‌گرا فعالیت داشتند و تئاتر تجربی پیشه کردند کسانی بودند که به شیوه کاری خود مسلط بودند. اما در ایران درباره تئاتر تجربی سوءتفاهمی پیش آمده و این سوءتفاهم این است که تئاتر تجربی را به کم‌تجربه‌ها نسبت دادند و فکر می‌کنند کسانی تئاتر تجربی کار می‌کنند که در حال تجربه هستند و این درست نیست. کسانی دست به تجربه می‌زنند که شیوه کاری را به خوبی بشناسند. به طور مثال در شعر فارسی نمی‌توان نوآور باشیم بدون آن‌ که شعر کهن را بشناسیم.
تئاتر تجربی باید به کسانی اطلاق شود که می‌خواهند ورای شیوه‌ها و سبک‌های کاری زمان خود پیش بروند، با این تفاوت که تمام سبک‌ها و شیوه‌ها را می‌شناسند. کسانی در زمینه تئاتر تجربی فعالیت دارند که به تمام جریانات و امور حوزه تئاتر آگاهی دارند و حال می‌خواهند چیزی خلق و ابداع کنند. در واقع ویژگی تئاتر تجربی خلاقیت است.
مشکل اصلی که در زمینه تئاتر تجربی باعث سوءتفاهم شده از آموزش در دانشگاه‌های ما شروع می‌شود. دانشجویان بدون اطلاع از دانش و آموخته‌های خود از ابتدا کار خود را با آثار بزرگ نمایشی آغاز می‌کنند و این در حالی است که چیز زیادی از تئاتر نمی‌دانند و تنها می‌خواهند نوآوری داشته باشند. دانشجو هر کاری دلش می‌خواهد با متون بزرگ نمایشی انجام می‌دهد که حتی کارگردان حرفه‌ای دست به این کار نمی‌زند. اگر دانشجو می‌خواهد ساختارشکنی کند باید ساختار را هم بشناسد.
وقتی هشت اجرای خوب از آثار چخوف به شکل سنتی ندیده‌ایم چگونه تجربه خواهیم کرد؟ ما بدون آن که از نظر شناخت تئاتر جهان غنی باشیم، می‌خواهیم تجربه کنیم و این درست نیست، باید دانش را داشته‌ باشیم و بعد تجربه کنیم.




بابک محمدی:
تئاتر تجربی
در ایران کسانی در حوزه تئاتر تجربی کار می‌کنند که تجربه‌ای ندارند. اما در خارج از کشور افرادی چون «پیتر بروک» بعد از سالیان سال کار تئاتر، شروع به تجربه کردن می‌کنند. در ایران تئاتر تجربی وجود ندارد و ما در یک آوارگی تئاتری به سر می‌بریم. تئاتر تجربی تئاتری است که هنرمندان بر اساس علم و آموخته جدید تجربه کنند. پیدا کردن محتوا و فرم جدید نوعی تجربه کردن است.

چاپ شده در بولتن جشنواره بیست وچهارم