گزارشی تحلیلی از مراسم اختتامیه جشنواره فجر
حسین مسافرآستانه به کیفیت‌گرایی به عنوان یک هدف بزرگ در جشنواره تئاتر فجر صحه گذاشت.
رضا آشفته:
اختتامیه بیست‌وچهارمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر با حضور مسئولان، هنرمندان، میهمانان خارجی و علاقه‌مندان تئاتر در تالار وحدت از 30/18 در تالار وحدت برگزار شد.
در این برنامه بزرگ وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، شهردار تهران، معاون هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مدیر کل هنرهای نمایشی کشور، اکبر رادی، دکتر جابر عناصری، عزتالله انتظامی، علی نصیریان، حسین کسبیان، محمد چرم‌شیر، سعید کشن‌فلاح و جمع کثیری از هنرمندان داخلی و خارجی حاضر بودند.
کارگردانی برنامه اختتامیه بر عهده امین تارخ و مجری برنامه علی معلم بود که سعی بر آن داشتند تا با ارتباط بهتر با مسئولان، شرایط بهتری را برای فردای تئاتر کشور مهیا سازند.
عضویت افتخاری شهردار تهران
در یکی از اقدامات مؤثر که می‌تواند در درازمدت به نفع تئاتر تهران و بعداً در تئاتر شهرستان‌ها تمام شود، حسین مسافرآستانه، دبیر جشنواره بیست‌وچهارمین جشنواره تئاتر فجر و رئیس انجمن نمایش کشور اعلام کرد که دکتر قالیباف، شهردار تهران بر عضویت افتخاری این انجمن نائل آمده‌اند. در این حرکت و تعامل دو سویه و مثبت شهردار تهران مسئولیت و تعهد بیشتری نسبت به گسترش حمایت از فرهنگ و هنر پیدا می‌کند.
شهردار تهران هم در این برنامه اعلام کرد که به زودی برای احداث سه تالار تئاتر در باغ هنرمندان(خیابان ایرانشهر) از سوی شهرداری اقدامات لازم انجام می‌شود تا هر چه زودتر این تالارها برای فعالیت تئاتری مراحل ساخت و ساز را پشت سر بگذارند.
همچنین شهردار تهران آرزو کرد که چنین اقدامی در دیگر شهرهای ایران هم برای اعتلای فرهنگ و هنر انجام شود. شاید این گونه امیدورانه‌تر به حضور شهردار تهران در سیاست‌های عمرانی و اجرایی تئاترشهر بزرگ تهران بتوان نگاه کرد تا در آینده کمبود تالارها به تدریج رفع و رجوع شود.
صندوق نمایشنامه‌نویسان جوان
عباس غفاری کارگردان”کبوتری ناگهان” جایزه خود را به نویسنده متن، محمد چرم‌شیر اهدا کرد. این حرکت هم در ادامه به جریانی کاملاً مثبت و موثر تبدیل شد. برای آن که در این لحظه محمد چرم‌شیر اعلام کرد که قصد دارد تا یک صندوق برای حمایت از نمایشنامه‌نویسان جوان کشور تاسیس شود. این صندوق به منظور حمایت از نمایشنامه‌نویسان جوان برای چاپ و اجرای آثارشان تاسیس می‌شود. به همین منظور قصد در این است تا در هر فصل 10 متن برگزیده انتخاب شوند که برآیند سالانه این صندوق تولید 40 متن مطلوب توسط جوانان کشور خواهد بود. شاید با این اقدام موثر نیز در دراز مدت شاهد رشد و شکوفایی نمایشنامه‌نویسی در ایران باشیم تا با تولید آثار ایرانی زمینه‌های ایجاد تئاتر ملی نیز فراهم شود. همچنین با تولید آثار ایرانی می‌توان به جریان مخاطب سازی، اشتغال زایی و بالا بردن فرهنگ عمومی امیدوار شد.
محمد چرم‌شیر به همین منظور سکه‌های اهدایی را به وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی تقدیم کرد تا حمایت لازم برای تحقق چنین منظوری زودتر عملی شود. صفارهرندی نیز سکه‌ها را در اختیار صندوق نمایشنامه‌نویسان جوان قرار داد و دو برابر این تعداد را هم از طرف خود به صندوق اهدا کرد و قولِ مساعد داد که هر چه زودتر چنین امر مهمی محقق شود.
عباس غفاری، محمد چرم‌شیر و صفارهرندی در یک حرکت فرهنگی به حمایت از نمایشنامه‌نویسانی پرداختند که آینده تئاتر کشورمان را تضمین خواهند کرد.
برخلاف سال‌های گذشته، دبیر جشنواره تئاتر فجر اصلاً سعی بر آن نداشت که با اعلام آمارهای عجیب و غریب از جشنواره تصویر مبهمی ایجاد کند. او با صداقت و صراحت اعلام کرد که سعی بر آن داشته‌اند تا جشنواره تئاتر فجر به محلی به رویارویی آثار برتر ایرانی و خارجی تبدیل شود. حسین مسافرآستانه به کیفیت‌گرایی به عنوان یک هدف بزرگ در جشنواره تئاتر فجر صحه گذاشت.
جوایز
امسال نسبت به سال‌های پیشین تفاوت عمده‌ای در برگزاری جشنواره مشهود بود با آن که جشنواره امسال هم مثل سال گذشته غیر رقابتی بود اما جوایز متعددی از سوی نهادها، سازمان‌ها و مراکز فرهنگی به برگزیدگان جشنواره تئاتر امسال اهدا شد.
بنیاد شهید، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، دفاع مقدس، معاونت پیشگیری از اعتیاد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مجمع هنرمندان خراسانی مقیم تهران، کانون ملی منتقدان تئاتر ایران و انجمن نمایش کشور از جمله این مراکز عمده فرهنگی بودند که بنا بر رای و نظر داوران منتخب خود به آثار برگزیده جوایز در خور توجهی را اهدا کردند.
این حرکت نویدبخش حرکت‌های مثبت‌تری در سال‌های آینده خواهد بود که جایزه دادن به آثار و هنرمندان برتر نباید محدود به زمان برگزاری جشنواره شود، بلکه بهتر است این نهادها و دیگر مراکز اقتصادی و صنعتی نیز بخشی از بودجه خود را که برای فعالیت‌های فرهنگی و اجتماعی در نظر گرفته‌اند، برای حمایت از تولید آثار نمایشی در ایران مد نظر قرار دهند. با حضور این نهادها و سازمان‌ها و مراکز فرهنگی و تجاری و صنعتی می‌توان بودجه بیشتری را برای ارتقاء فعال شدن تئاتر کشور در بدنه سازمانی آن تزریق کرد. شاید حضور اسپانسرهای حامی فعالیت‌های فرهنگی به طور غیر مستقیم راه را برای درمان بسیاری از معضلات و نابهنجاری‌های اجتماعی باز کند.
مطمئناً تئاتر و هر حرکت هنری و فرهنگی دیگر در درازمدت نقش مفیدی را در زدودن بحران‌ها بازی خواهد کرد.
بنابراین اختتامیه امسال بر خلاف سال‌های گذشته، فقط محل دیدار هنرمندان و اهدای جوایز و دیدن چند برنامه کوتاه هنری نبود، بلکه همه بر آن بودند تا مسئولان بلند پایه کشوری را نسبت به ارتقا و شکوفایی هنر مردمی تئاتر حساس سازند که چنین اقداماتی به نفع تمامی ایرانیان خواهد بود.
یادها و تقدیرها
در این برنامه پخش تصاویری از 4 هنرمند ایرانی که در ماه‌های اخیر دار فانی را وداع گفتند، همه را نسبت به جانبداری و توجه به هنرمندان پیشکسوت آگاه ساخت. مرحوم رضا سعیدی، مرحوم طباطبایی، مرحوم مهین اسکویی و مرحوم مصطفی اسکویی سال‌ها در فعالیت‌های تئاتری، سینمایی و تلویزیونی و در زمینه‌های متعدد حضور پررنگی داشته‌اند که با نبودنشان جای خالی آنان احساس می‌شود. این کاش بیش از این‌ها به قدردانی از هنرمندان توجه شود تا حمایت آنان بانی حمایت از بقیه هنرمندان فعال کشور باشد تا زحماتشان به درستی در ارتقای کیفی فرهنگ ایران زمین نتیجه بخش باشد.
علی نصیریان، عزتالله انتظامی و جمشید مشایخی در یک فیلم مستند و گزارشی درباره هنر تئاتر، هنرمندان و احساس نوستالژیک خود از گذشته آن سخنانی را بیان کردند که در مجموع تاثیر مطلوب بر تماشاگران گذاشت تا با آگاهی از پیشینه تئاتر برای پیش افتادن از گذشته گام‌های محکمی را بردارند. چنان چه جمشید مشایخی در پایان با حسرت می‌گفت که اگر نسل جوان از ما عقب بماند، جای افسوس دارد!
ای کاش این تصاویر با زیر نویس انگلیسی برای هنرمندان خارجی حاضر در تالار وحدت پخش می‌شد تا آنان نیز نسبت به نظر گاه‌های هنرمندان ایرانی بیشتر آگاه شوند. همچین پخش کردن متن سخنرانی‌ها به زبان انگلیسی بین همین هنرمندان باعث می‌شود که آنان در زمان سخنرانی بهتر با سخنان رد و بدل شده ارتباط برقرار کنند. به هر حال بین‌المللی بودن جشنواره نیز ضرورت دو زبانه شدن آن را بیشتر تشدید می‌کند.
در این اختتامیه گرم و شلوغ از چهار استاد تئاتر کشورمان تقدیر شد. دکتر جابر عناصری، پژوهشگر و استاد دانشگاه ـ دکتر سعید کشن فلاح، استاد دانشگاه ـ حسین کسبیان، بازیگر و پژوهشگر و محمد چرم‌شیر نمایشنامه‌نویس و استاد دانشگاه از جمله فعالان برجسته و تاثیر گذار تئاتر در سال‌های اخیر بوده‌اند که تقدیر از ایشان باز هم بیانگر زحمات بی‌شائبه آنان نخواهد بود. باشد که این تقدیرها مستمراً ادامه داشته باشد تا همه آنانی که برای بودن تئاتر قلب می‌تپانند، آگاهانه بر حضورشان اعتراف شود تا گرم‌تر و پویاتر برای جان بخشی به هنر مردمی و میهنی فعالیت کنند.
طولانی‌تر از سال‌های گذشته
اختتامیه امسال طولانی‌تر از سال‌های گذشته بود و همین وظیفه سنگین را بر عهده کارگردان برنامه نهاده بود. باید با ارائه تصاویر، موسیقی، نمایش، سخنرانی، اهدای جوایز و گفته‌های مجری یک ریتم مطلوب برای پر کشش شدن آن ایجاد می‌شد.
البته حضور گرم مسئولان و هنرمندان ناخواسته فضای صمیمی و پرشوری را ایجاد می‌کرد، اما توجه به تکنیک‌ها و شیوه‌های برگزاری افتتاحیه و اختتامیه جشنواره‌های متعدد بین‌المللی در سراسر دنیا این امکان را فراهم می‌کند که در اختتامیه جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر نیز برنامه‌ای باشکوه و دیدنی برای تماشاگران برگزار شود.
محل رفت و آمد هنرمندان برای گرفتن جوایز هنوز به تعریف کارآمدی نرسیده است، باید هنرمندان در محل مخصوص باشند تا راحت‌تر از مسیری که در آن عکاسی و تماشاچی‌ای باز دارند، نباشد، عبور کنند. همین رفت و آمدها تا حد زیادی بر ایجاد ریتم تاثیرگذار است. همچنین چیدمان صحنه و هماهنگی بین آیتم‌های مختلف برنامه نیز در تند و کند شوندگی و در نهایت ایجاد ریتم موثر است که متاسفانه هنوز به چنین مقوله مهمی به خوبی فکر و عمل نمی‌شود.
حضور علی معلم با صدای گرم و گیرا لحظات دلنشینی را در تالار ایجاد می‌کرد تا همگان نسبت به دنبال کردن جریان هوشیار باشند. دعوت از یک گروه موسیقی برای اجرای قطعه ای از ژان میشل ژار نیز بر این گرما می‌افزود و تهیه فیلم مستند پیشکسوتان تئاتر نیز لحظات دیگری را برای گرمابخشی فضا ایجاد می‌کرد.