گزارشی از تمرین نمایش”پردهخوانی فلک الافلاک” به کارگردانی”حسن سرچاهی”
« تکه‌های تعزیه‌ای که با روند کلی کار به طور موازی تلفیق شده. خاص این نمایش است و به طور کلی در این نمایش سعی شده است تا با نگاه به تعزیه و ساختارهای آن ناقل نوعی از تعزیه باشیم که در آن تفکر عاشورا مطرح می‌شود و نه مصیبت خوانی برای واقعه عاشورا.»
مریم منصوری:
سالن اصلی تئاترشهر، محل تمرین این گروه است. به شیوه تعزیه، تنها آکسسوار روی صحنه یک تشت پلاستیکی است. شاید به نشانه فرات، بازیگران در آرامش و سکوت سالن، روی صحنه می‌روند و نمایش در این سالن جاری می‌شود. ”پرده خوانی فلک الافلاک”... موسیقی در صحنه جاری می‌شود. موسیقی مایه‌هایی از شرق دور دارد. البته سرچاهی می‌گوید:«این موسیقی کار نیست. بلکه تنها در سالن پخش می‌شود برای حس و حال دادن به بازیگران، موسیقی کار توسط محمد فرشته‌نژاد ساخته شده است.»
این‌ها را سرچاهی بعد از تمام شدن تمرین می‌گوید. در طول تمرین در سکوت صحنه را زیر نظر دارد. گاه از فاصله بین ردیف‌های صندلی می‌گذرد و از زاویه دیگر به صحنه نگاه می‌کند. خودش می‌گوید:«عکس‌العمل معدود تماشاگران حاضر در سالن را هم زیر نظر دارد.»
قرار است این نمایش روز شنبه 18 بهمن ماه در اولین روز از همایش آئین‌های عاشورایی در سالن اصلی تئاتر شهر ساعت 30/18 اجرا شود.
سرچاهی می‌گوید:«نزدیک به یک ماه و نیم، روی این متن کار کردیم. ابتدا یک متن نوشتاری کامل نداشتیم. همه متن در حد یک طرح بود که در طول اجرا به نوعی پرداخت شد و 10 صفحه، 10 صفحه به ما رسانده شد. البته این متن تاکنون، چندین بار توسط هادی حوری بازنویسی شده است. روی دیالوگ‌ها کار کردیم و یک سری از دیالوگ‌ها در تمرین به دست آمد. ابتدا فقط یک ایده بود. طرح داستانی کم کم و در طول کار شکل گرفت. حتی پایان بندی کار هم در طول تمرین‌ها تغییر کرد و این با آن چه نوشته شده بود، متفاوت است.»
وی در ادامه می‌گوید:«از همان ابتدا در نظر داشتیم که از بهترین چیزها در هر حوزه برای این نمایش بهره ببریم و به همین خاطر فیلم‌های تعزیه بسیاری دیدیم. به نوعی می‌توان گفت که کار از یک تحقیق و پژوهش دقیق و عملی برخوردار است.»
سرچاهی خاطر نشان می‌کند:«تکه‌های تعزیه‌ای که با روند کلی کار به طور موازی تلفیق شده، خاص این نمایش است و به طور کلی در این نمایش سعی شده است تا با نگاه به تعزیه و ساختارهای آن ناقل نوعی از تعزیه باشیم که در آن تفکر عاشورا مطرح می‌شود و نه مصیبت خوانی برای واقعه عاشورا.»
”پردهخوانی فلک الافلاک” از مونتاژی موازی بین واقعه عاشورا و پردهخوانی این واقعه و حادثه جنگ است و مرشد به نوعی از مجروحان دفاع مقدس به شمار می‌آید.
سرچاهی در این زمینه می‌گوید:«من به این پیوند، زیاد نپرداختم و لایه خیلی کم رنگی از کار است. نمی‌خواستم این قضیه به صورت نخ نما و کهنه در کار دیده شود. قصد من از این تلفیق، به نمایش گذاشتن نوعی گذر زمان است و این که”سید” و”زینب” هم در همین راه به نوعی با جنگ گره خورده‌اند. با توجه به کار پردهخوانی سید و تشکیلاتی که دارند و حضور یک نفر از اعضای خانواده‌شان در جنگ، این قضه به هم پیوند خورده است و این انگیزه‌ای شد تا مضمون جنگ با واقعه کربلا گره بخورد. اما این نکته را هم در نظر داشته باشید که تمام شخصیت‌ها از”حر” تا”علی اکبر(ع)”، یک پیوند امروزی دارند، به عنوان مثال حضور”حر” در مقاطع مختلف و هم عصری‌اش به من کمک کرد تا تلاش کنم در میزانسن‌ها هم این موازنه تاریخی را به نمایش درآورم. البته تاکنون دوستان بسیاری در این زمینه کار کرده و جنگ را دست مایه قرار داده‌اند. اما ما سعی کرده‌ایم تا نگاهی دیگرگونه به این مقوله داشته باشیم.»
این کارگردان و بازیگر تئاتر در ادامه گفت:«یک متن اجرایی، وقتی به نتیجه می‌رسد که متن خوبی باشد. در این متن هم حس و حال تعزیه، نقالی و پردهخوانی به من خیلی کمک کرد. البته من قبلاً هم نقالی کار کرده‌ام و پیش از این هم برای بازبینی خودم نقش مرشد را بازی کردم. البته در طول این تمرین‌ها سعی می‌کنیم تا کرامت رودساز این نقش را ایفا کند و اگر این کار میسر شود، بار عظیمی از دوش من برداشته می‌شود و می‌توانم با آرامش خاطر به رتق و فتق امور بپردازم.»
گفتنی است پیش از این قرار بود این نمایش در روزهای 16 و 17 بهمن ماه اجرا شود که با کم شدن تعداد روزهای جشنواره آئین‌های عاشورایی، نمایش”پردهخوانی فلک الافلاک” هم به یک اجرا در روز هجدهم افتاد. هر چند که سرچاهی در تلاش است تا برای این کار اجرای عمومی بگیرد.
شیرین بینا، کرامت رودساز، علاء‌الدین قاسمی، محمد اسدی، مرتضی آقاحسینی، جمشید صفری، محمدرضا حیدری، مهران فرج‌اللهی، محمدرضا قاسمی و امیرحسین قاسمی گروه بازیگران این نمایش را تشکیل می‌دهند. نکته قابل توجه در این زمینه، استفاده از تعزیه‌خوان‌های حرفه‌ای در گروه تئاتر است که گویا برای هر دو سوی این گروه تجربه خوبی بوده است.
پیام فروتن طراحی صحنه، هلیا میرهادی طراحی لباس، محمد فرشته‌نژاد آهنگساز و یوحنا حکیمی طراحی گریم این نمایش را به عهده دارند.