گزارشی تحلیلی از اختتامیه دومین همایش آئین‌های عاشورایی
بزرگترین نقیصه و مشکل ما در هنر نمایش، همچنان قلت متون نمایشی محکم و استوار و قابل اتکاست. رسالت و وظیفه خطیر هنرمندان و نویسندگان در این زمینه قابل انکار نیست ولی مایلیم که توجه ویژه مسئولان و سیاستگزاران هنر نمایش را هم به این امر خطیر جلب کنیم تا با تلاشی جدی و گسترده و مستمر، بستر را برای تکوین این مقوله بنیادین مهیا سازند
رضا آشفته:
مراسم اختتامیه دومین همایش آئین‌های عاشورایی روز گذشته ساعت 30/18 در تالار وحدت با یک برنامه آئینی ـ موسیقی عاشورایی به رهبری ونداد مساح‌زاده ـ آغاز شد.
این گروه موسیقی پس از آن که در تالار انتظار بین تماشاگران دور زدند، آنان را به تالار وحدت دعوت کردند... پس از استقرار حاضران، سیدجواد هاشمی، چهره مثبت تلویزیونی به عنوان مجری برنامه پای تریبون آمد. انتخاب مجری نیز با فضای اختتامیه تناسب غریبی داشت، برای آن که هاشمی را با آثار مذهبی می‌شناسیم و همین نکته‌ای جذاب برای دنبال کردن برنامه‌ها شد. جالب این که او توانست با احترام از کف زدن مردم موقع تشویق برندگان جلوگیری کند و با صلوات به فضای قدسی ماه محرم تاکید داشته باشد.
در ابتدای برنامه جوایز کانون ملی منتقدان تئاتر ایران با حضور دکتر فرشید ابراهیمیان، رئیس کانون و دکتر محمدحسین ایمانی، معاون فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به منتخبان اهدا شد.
در فهرست برندگان کانون ملی منتقدان تئاتر عناوینی مانند رضا مهدیزاده طراح صحنه، ونداد مساح‌زاده آهنگساز، میلاد اکبرنژاد نمایشنامه‌نویس، نیما رئیسی بازیگری مرد، سمیه عسگری بازیگری زن و سپیده نظری‌پور کارگردانی ثبت شده بود.
جالب این که داوران کانون ملی منتقدان ـ فرح یگانه، مهرداد ابروان و بهزاد صدیقی ـ بیانیه قابل تاملی را نوشته‌اند که متاسفانه به دلیل ضیق وقت در زمان اجرای برنامه‌های اختتامیه قرائت نشد.
در این بیانیه به ضعف در نمایشنامه‌نویسی در اکثر آثار، فقدان نگاه و نگره نو به فرهنگ عاشورا، بی‌توجهی به خلاقیت و نوآوری، جوان‌گرایی افراطی در قبال کم توجهی به حرفه‌ای‌ها، طراحی صحنه‌های تزئینی، استفاده از زبان نمایش‌های تلویزیونی، پایین بودن سطح کیفی آثار شهرستانی و غیره به عنوان مهمترین ضعف‌های دومین همایش عاشوراییان اشاره شده است.
همچنین در بیانیه کانون ملی منتقدان تئاتر، به حضور چشمگیر زنان اشاره شده و به مسئولان برگزاری همایش توصیه شده تا زمان برگزاری آن در ماه‌های محرم و صفر علاوه بر دهه اول محرم ادامه داشته باشد تا بر تعداد مخاطبان نمایش‌های عاشورایی افزوده شود، به عنوان آخرین نکته هیئت داوران یادآوری کرده که مسئولان برگزاری همایش شایسته است تمهیداتی اساسی برای کم کردن سطح و فاصله تئاتر تهران و شهرستان‌ها بیندیشند.
محمدحسین صفارهرندی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم ضمن تاکید بر برگزاری چنین همایش، اطمنیان خاطر داد که در سال آینده سومین همایش عاشورایی خیلی باشکوه‌تر برگزار خواهد شد. وی همچنین از مدیران شبکه‌های دو، پنج و یک به خاطر پوشش دادن همایش آئین‌های عاشورایی تشکر و قدردانی کرد.
صفارهرندی به هنرمندان توصیه کرد تا با الهام گرفتن از آئین‌های عاشورایی تئاتر امروزمان را سیراب کنند. در ادامه برنامه گروه موسیقی ونداد مساح‌زاده قطعه‌ای عاشورایی را در صحنه همنوایی کردند و در پس زمینه گروه موسیقی تابلوی ظهر عاشورای استاد فرشچیان چشم نوازی می‌کرد که فضای موسیقی را حزن انگیزتر می‌نمود.
همچنین در لابه‌لای برنامه قطعاتی از نمایش‌های”حقیقت دارد تو را ...” به کارگردانی مهدی مکاری و عباس اقسامی، ”کابوس سرخ” به کارگردانی مصطفی عبداللهی، ”محال هم ممکن است” سیروس همتی و قطعه‌ای از مخالف‌خوانی توسط اسماعیل محمدی، شمرخوان و غیره اجرا شد که هر یک به نوعی برای تماشاگران فضای اختتامیه را به شب‌های برگزاری همایش آئین‌های عاشورایی گره می‌زد.
حسین پارسایی، دبیر دومین همایش سراسری آئین‌های عاشورایی نیز در گزارش خود بر این نکته تاکید کرد که از میان 178 متن ارسال شده به دفتر دبیرخانه همایش 54 برگزیده و از این میان 29 نمایش برای اجرا در دومین همایش انتخاب شده است.
همچنین 18 آئین عاشورایی و 11 مجلس تعزیه با اجرای نخبه‌ترین تعزیه‌گردان‌های کشورمان در خیمه‌گاه تئاترشهر برگزار شد.
پارسایی به حضور 27 هزار تماشاگر مشتاق برای دیدن تمامی برنامه‌های تدوین اجرا شده اشاره کرد که این رقم در نوع خود جالب توجه می‌نماید. شاید در سال‌های آینده با تبلیغ گسترده، بالا بردن کیفیت کارها و ارائه خدمات رفاهی بر این تعداد افزود.
در اختتامیه همایش آئین‌های عاشورایی از فرزند ارشد هاشم فیاض(حسین فیاض)، دکتر پور حسین، مدیر شبکه 2، مجید رجبی مدیر شبکه 5، علی‌اکبر قاضی نظام مدیر سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، سیدعظیم موسوی هماهنگ کننده آئین‌های عاشورایی، امیر دژاکام کارگردان نمایش”ملکه جنیان” و سعید شاپوری کارگردان نمایش”روزهایی که به یادت گذشت” تقدیر شد.
امیر دژاکام هدیه خود را به جوان‌ترین کارگردان شهرستانی شرکت کننده در همایش آئین‌های عاشورایی تقدیم کرد که یافتن نام او به مسئولان همایش واگذار شد.
تقدیر از شبکه دو تلویزیونی به دلیل تبلیغ و اطلاع رسانی به موقع خود زمینه‌ساز آشتی مجدد و توجه مضاعف به تئاتر خواهد شد. اما در این تقدیر جای اصحاب مطبوعات خالی بود که در این سال‌ها بی هیچ چشمداشتی اکثر مخاطبان تئاتر را در جریان آخرین رویدادها قرار داده‌اند. شاید به دلیل تعطیلات روزنامه‌ها نتوانستند در ایام برگزاری همایش اطلاع رسانی همزمان داشته باشند. اما تمامی مطبوعات پیش و پس از همایش بخش عمده‌ای از صفحات خبری و تحلیلی خود را به این امر مهم و مناسبتی اختصاص داده بودند. بنابراین حذف مطبوعات چندان هم خوشایند به نظر نمی‌رسد که شاید در سال‌های بعد از این مهم چشم پوشی نخواهد شد.
در پایان برنامه‌ها نوبت به قرائت بیانیه هیئت داوران دومین همایش عاشورائیان(سید مهدی شجاعی، ایرج راد و تاجبخش فنائیان) رسید. در این بیانیه اشاره شده است:
«بزرگترین نقیصه و مشکل ما در هنر نمایش، همچنان قلت متون نمایشی محکم و استوار و قابل اتکاست. رسالت و وظیفه خطیر هنرمندان و نویسندگان در این زمینه قابل انکار نیست ولی مایلیم که توجه ویژه مسئولان و سیاستگزاران هنر نمایش را هم به این امر خطیر جلب کنیم تا با تلاشی جدی و گسترده و مستمر، بستر را برای تکوین این مقوله بنیادین مهیا سازند.»
همچنین درباره استفاده از موسیقی آورده‌اند:«همچنان که همه اهالی هنر نمایشی مستحضرند موسیقی در هنرهای آئینی و مذهبی به خصوص تعزیه، نقش و منزلت و قوتی ویژه و قابل تامل دارد. شایسته است که این قابلیت‌ها به عنوان ذخیره و دستمایه‌ای غنی مورد عنایت و استفاده هنرمندان قرار بگیرد و تار و پود موسیقی نمایشی امروز را شکل دهد.»
هیئت داوران نفرات برگزیده خود را این گونه اعلام کردند:«رضا مهدیزاده(طراح صحنه)، حسن خرسند و صابر جعفری(آهنگسازی)، مصطفی عبداللهی(کارگردانی)، میلاد اکبرنژاد(نویسندگی)، ناهید مسلمی (بازیگری زن) و محمد پورحسن(بازیگری مرد).»
نکته جالب حذف سکه‌های طلا به عنوان جایزه بود که به جای آن کمک هزینه سفر به سوریه، سفر به کربلا و سفر به حج جایگزین شده بود. این نوع جایزه داده مناسبت بیشتری با حال و هوای معنوی همایش آئین‌های عاشورایی داشت.
برنامه اختتامیه با حذفِ سخنرانی‌های چند گانه و بلند مدت و استفاده از ترکیب درست نمایشی و موسیقایی و همچنین حضور گرم مجری برنامه به ریتمی ایده‌آل و تاثیرگذار رسیده بود.
همچنین برای ورود برندگان از نور موضعی استفاده می‌شد که این مهم با توجه به پر بودن طرفین صندلی‌ها گاهی دست و پا گیر می‌شد که در آینده فکر اساسی‌تر برای رفع این نقیصه بشود.