هما جدیکار در نخستین جلسه از سلسله سخنرانی‌های علمی دانشگاه تهران:
فرهنگ اصیل و مردمی ما در کتاب‌ها و یا در موزه‌ها زندانی شده است
نخستین جلسه از سلسه سخنرانی‌های علمی دانشگاه تهران، روز گذشته با سخنرانی هما جدیکار با موضوع ”درآمدی بر پرده‌خوانی“ برگزار شد.
به گزارش سایت ایران تئاتر، در آغاز این جلسه که با حضور جمعی از دانشجویان و اساتید این رشته و با همت گروه آموزشی هنرهای نمایشی دانشکده هنرهای نمایشی و مو سیقی برگزار شد دکتر مجید سرسنگی، مدیر گروه هنرهای نمایشی ضمن خیرمقدم به حاضران درباره بر پایی این جلسات گفت: گروه آموزشی هنرهای نمایشی برنامه‌هایی را آغاز کرده تا ابعاد آموزشی و پژوهشی این گروه به سامان و به روز کند. این برنامه‌ها در نهایت باعث می‌شود که دانشجویان از امکانات بهتری درحوزه آموزش و پژوهش برخوردار شده، در زمان فارغ‌التحصیلی با دست پرتری به محیط حرفه‌ای وارد شوند و یکی از این برنامه‌ها، برگزاری سخنرانی‌های علمی در هر ماه است. در این راه از سخنرانی دانشجویان کارشناسی ارشد نیز برخودار خواهیم شد تا پایان نامه تحصیلی را به صورت سخنرانی به دوستانشان ارائه دهند.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد که این حرکت مؤثر بوده و مشارکت دانشجویان را افزایش دهد. سپس هما جدیکار در آغاز بحث، انگیزه انتخاب موضوع سخنرانی خود را دغدغه‌های ذهنی‌اش عنوان کرده و گفت: امیدوارم این سخنرانی‌ها در دانشجویان انگیزه‌ای برای شناخت گذشته هنری کشورشان بوجود آورد. این که بدانند نقاشی قهوه‌خانه یعنی چه و پرده‌خوانی چیست و فقط به یک صفحه توضیحات کتاب ”نمایش در ایران“ اکتفا نکنند.
متأسفانه در این چند دهه اخیر فشارهایی از نظر واردات فرهنگی ایجاد شده و فرهنگ اصیل ما را کمرنگ کرده به گونه‌ای که فرهنگ اصیل شفاهی و مردمی ما در کتاب‌ها و یا در موزه‌ها زندانی شده‌اند.
جدیکار درباره اصالت فرهنگ شفاهی افزود: فرهنگ شفاهی یکی از مشخصات حضور در میان مردم است و زیبایی آن ارتباط تنگاتنگ مردمی است که از زبان مردم برای مردم سخن می‌گوید. یکی از شاخه‌های فرهنگ شفاهی قصه‌گویی است که از پیش از اسلام با همراهی موسیقی وجود داشته و بعد از آن نیز استمرار یافته اما ساز از آن حذف شده است وی درباره خصوصیات داستانگو در نقالی افزود: داستانگو در نقالی پاکی صداقت، جوانمردی، نحوه برخورد با مشکلات و به طور کلی آیین زندگی را به طور مستقیم و با زبان نظم که بخش والای ادبیات است بیان می‌کرده.
این استاد دانشگاه با اشاره به مطالب کتاب ”نقاشی قهوه‌خانه“ نوشته صیف به تشریح ویژگیهای هنر نقالی و نقال پرداخت و درباره باور مردم به نقل گفت: گاه مردم با این که می‌دانستند داستان گفته شده و گذشته است نذر می‌کردند که اتفاق سال آینده به گونه‌ای دیگر رخ دهد.
وی پرده‌خوانی را پایه اولیه هنرهای چند رسانه‌ای نامید و گفت: از آن جا که این هنر چند حس مختلف مخاطب را به کار می‌گیرد می‌تواند به عنوان پایه اولیه هنرهای چند رسانه‌ای تلقی شود.
این محقق و نویسنده تئاتر برداشت خود را از روند شکل‌گیری پرده‌خوانی چنین عنوان کرد: به عقیده من ابتدا تعزیه‌خوانی شکل گرفته و از آن جا که جابه‌جا شدن افراد تعزیه سخت بوده و شهری نیز امکانات لازم را نداشته، داستان‌ها و شمایل‌ها را نقش زده و با خودشان به صیادیان و بازارها و قبرستان‌ها می‌برند تا آن را بیان کنند.
وی در توضیح دو واژه پرده‌داری و پرده‌خوانی گفت: پرده‌دار کسی است که سفارش پرده به نقاش داده و خود صاحب پرده است. اما پرده‌خوان پرده را همچون دیگر وسائل صحنه اجاره می‌کرد. پرده همواره رابطی بوده بین این جهان و جهان باور.
این استاد دانشگاه همراه با نمایش تصاویری از پرده‌های معروف با موضوعات مذهبی، حماسی و عاشقانه، به معرفی اساتید این هنر پرداخت و گفت: هنرمندان نقاشی قهوه‌خانه در دوره قاجار از نقاشان طبیعت که نقاشی درباری آن دوره بود تفکیک شده و از دل و خیال خود و با بهره‌گیری از داستان‌های کوچه و بازار به نقاشی می‌پرداختند که نقاشان خیالی عنوان گرفتند و از آن جا که بیشترین سفارش دهندگان، قهوه‌خانه‌داران بودند، به نقاشان قهوه‌خانه معروف شدند.
وی سپس به زندگی حسین قلر و محمد مدبر دو نقاش معروف نقاشی قهوه‌خانه اشاره کرد و به تشریح سبک‌ها و شیوه‌های نقاشی قهوه‌خانه پرداخت. این جلسه با نقالی مر‌شد حسن میرزا علی پایان یافت.