گزارش و پژوهشی درباره مخاطبان تئاترهای واشنگتن از سال 2000 به بعد

حسین شاکری

مخاطب‌سنجی از جمله نکاتی است که در هنر بویژه در هنرهایی چون تئاتر که در آن مخاطب یکی از بخشهای اصلی آن به شمار می رود، بسیار مهم شمرده می‌شود؛ چرا که با داشتن داده‌هایی از کم و کیف، نوع، گروه سنی و اجتماعی، سلیقه و انگیزه است که خالق یک اثر تئاتری و یا مراکز تولید کننده آن می‌توانند با توجه به آن برای جذب هرچه بیشتر مخاطب و انتخاب آثاری که بتواند رضایتمندی هر دو (هنرمند و مخاطب) را برآورده کند، بکوشند.
آنچه در زیر می‌آید یکی از مخاطب‌سنجیهایی است که در واشنگتن صورت گرفته است.
موسسه تحقیقات شاگل این بررسی را بر مخاطبان تئاترهای واشنگتن که عضو اتحادیه تئاترهای این شهر بوده‌اند، انجام داده که از میان 35 سالن نمایش عضو اتحادیه 29 سالن در این بررسی شرکت کرده اند و در مجموع 6965 فرم نظرسنجی توزیع و جمع‌آوری شده است.
مبنای اصلی این نظرسنجی بر این سئوال استوار است که چه کسی در واشنگتن به تئاتر می‌رود و در محدوده زمانی دو سال (1999 تا2000) چه تغییراتی در نوع مخاطبان ایجاد شده است.
مخاطبان به طور اتفاقی انتخاب شده‌اند و فرمهای نظرسنجی پر شده پیش از آغاز نمایش و یا در خلال نمایش توسط مسئولان سالنها جمع شده‌ و یا در صندوقهای مخصوص انداخته و سپس جمع‌آوری شده‌اند.
برای هرچه دقیقتر بودن بررسی نهایی، نظرسنجیها در دو مقطع زمانی پاییز و زمستان و در هر مقطع زمانی در سه اجرای وسط هفته، تعطیلات آخر هفته و یک اجرای ویژه (اجرای افتتاحیه، اجرای ویژه دانشجویان و غیره) انجام شده است.
در سالنهای نمایش با گنجایش بیش از دویست صندلی 600 فرم و در سالنهای کوچکتر 300 فرم توزیع شده است. بنا بر بررسی اولیه به طور متوسط حدود 57 درصد از فرمها پاسخ داده شده‌اند که البته این میزان در سالنهای مختلف، متفاوت بوده است.

 یافته‌ها و نتایج
نتیجه: مخاطبان تئاتر در واشنگتن از نظر آماری نسبت به جمعیت محدوده واشنگتن، همخوانی ندارد. با این وجود تغییرات در نوع مخاطب به سمتی پیش رفته که از نظر سنی و تحصیلات رشد رخ داده است. همچنین از نظر تعداد حضور زنان و غیرآمریکاییها نیز داده‌ها رشد خوبی را نشان می دهند؛ البته در میان مخاطبان جوانتر تئاتر نکات بالا بسیار متغییر است.
 یافته: در واشنگتن میانگین سنی مخاطبان تئاتر 8/44 برآورد شده است؛ اگرچه 17 درصد جمعیت واشنگتن، تقریبا یک سوم کل مخاطبان تئاتر و 55 به بالا سن دارند. درآمد متوسط مخاطبان تئاتر 97800 دلار در سال است در حالی که در سال 1998 این میزان 76300 دلار بوده است. 21 درصد از مخاطبان، درآمدی معادل 150000 دلار و یا بیشتر داشته‌اند. در حالی که 68 درصد جمعیت واشنگتن را سفیدپوستان تشکیل می دهند، این رقم میان مخاطبان تئاتر به 83 درصد می‌رسد. در مقابل درحالی که 32 درصد کل جمعیت غیرسفید هستند، تنها 17 درصد از آنان به تئاتر می‌روند. در میان غیرسفیدپوستان از 25 درصد سیاهپوستان شهر 11 درصد از 7 درصد اسپانیایی زبانها 2 درصد و از 7 درصد آسیاییها، تنها 2 درصد به تئاتر می روند. 14 درصد مخاطبان تئاتر 35 سال به بالا غیرسفیدپوست هستند و این درصد در مخاطبان با سن زیر 26 سال به 24 درصد و در مخاطبان بین 26 تا 36 به 26 درصد افزایش پیدا می کند. در میان افرد 18 سال به بالای واشنگتن تنها 14 درصد از آنان تحصیل‌کرده و با مدارک دانشگاهی هستند؛ اما در میان مخاطبان تئاتر این شهر، این میزان به 44 درصد می‌رسد. 51 درصد جمعیت شهر را زنان تشکیل می‌دهند؛ اما این میزان در میان مخاطبان تئاتر به 61 درصد می‌رسد. منطقه حکومتی واشنگتن 12 درصد جمعیت کل شهر را شامل می‌شود؛ اما 25 درصد مخاطبان تئاتر این شهر از این منطقه هستند. در این میان از سهم 42 درصدی شمال ویرجینیا، تنها 32 درصد 46 درصدی مریلند، تنها 43 درصد به تئاتر می روند.
 نتیجه: مشابه با تمامی سالنهای تئاتری آمریکا در واشنگتن نیز مخاطبان کودک و نوجوان در تئاتر بسیار کم هستند. با این وجود بسیاری از بزرگسالانی که به تئاتر می روند، بچه‌های خود را نیز با خود می‌برند و تعداد کسانی که گفته اند بچه‌هایشان از طرف مدرسه به تئاتر رفته‌اند بسیار زیاد است.
 یافته: 9 درصد مخاطبان تئاتر زیر 18 سال هستند و این درحالی است که درصد جمعیتی 5 تا 17 سال در سطح شهر واشنگتن 17 درصد است. درصد جمعیتی 5 تا 24ساله‌ها در سطح شهر 26 درصد است که از این میان 15 درصد آنان به تئاتر می‌روند. با بررسی از منظری دیگر می‌توان دریافت که 8 درصد مخاطبان تئاتر دبستانی و دانش‌آموزان راهنمایی هستند. (1 درصد از 9 درصد باقیمانده را بچه‌هایی تشکیل می دهند که هنوز مدرسه نمی‌روند.) 5 درصد از آنان، دانشجویان آموزشگاه‌های عالی و 5 درصد دیگر را دانشجویان دانشگاه‌ها تشکیل می‌دهند. در درصد خالص مخاطبان تئاتر مشغول تحصیل 18 درصد می شود. با احتساب تئاتر کودکان، زیر هجده ساله‌ها بیشتر تمایل دارند به سالنهای بزرگتر مراجعه کنند و ترجیح می دهند به تماشای تئاترهای خصوصی بنشینند. این درحالی است که در نیویورک مخاطبانی با همین سنین بیشتر تمایل دارند به برادوی بروند. کمی تئاترروهایی با سن کم، پدیده جدیدی نیست. تنها 15 درصد از مخاطبان بزرگسال تئاتر گفته‌اند در کودکی به طور مستمر به تئاتر می‌رفته‌اند. یک سوم آنان (32 درصد) بعضی‌ وقتها و بیش از نیمی از آنان (33 درصد) بندرت تئاتر رفته و 26 درصد هرگز به تماشای تئاتر ننشسته‌اند. 27 درصد از مخاطبان کودک زیر 18 سال دارند. بیشتر تئاترروها با بچه‌هایشان به تئاتر می‌روند (71 درصد). در حقیقت کسانی که تا سه بار و بیشتر در سال، بچه‌هایشان را به تئاتر می‌برند (36 درصد) تقریبا برابر است با کسانی که تنها یک یا دوبار این کار را می‌کنند (35 درصد). تعداد متوسط دفعات حضور بچه‌های تئاترروها در یک نمایش و یا تئاتر 7/2 بار در سال است. با این وجود نسبت به کل جمعیت کسانی که با بچه‌هایشان به تئاتر می‌روند بسیار کم است. بیش از نیمی از والدین دارای فرزندان زیر 18 سال؛ یعنی حدود 58 درصد می‌گویند که فرزندانشان از طرف مدرسه به تئاتر رفته‌اند.
 نتیجه: همان گونه که انتظار می‌رفت درحالی که هزینه‌های بالای تئاتر، یکی از پارامترهایی است که والدین کمتر فرزندانشان را به تئاتر می‌برند، پارامترهای اصلیتر، فشردگی برنامه‌های دیگر بچه‌ها و درک آنان از تئاتر به خاطر کمی سن است.
 یافته‌ها: تقریبا یکی از سه پدر و مادر (31 درصد) گفته‌اند که اغلب فرزندانشان را به تئاتر نمی‌برند؛ زیرا هزینه‌های آن بالاست. هرچند با توجه به اینکه تئاترهای کودکان از تخفیفهای ویژه‌ای برخوردار است به نظر می‌رسد این دسته از والدین یا به این مسأله اهمیت نمی‌دهند و یا تخفیفها و شرایط ویژه، انتظارات آنان را برآورده نمی‌کند. 27 درصد گفته‌اند که فرزندانشان به کارهای دیگر مشغولند و 24 درصد دیگر، کمی سن بچه‌ها را دلیل آورده‌اند. البته تعداد بسیار کمی از والدین (13 درصد) عدم تمایل کودکان را علت نبردن آنان به تئاتر عنوان کرده اند. پارامترهای دیگری که به دست آمده، مشغله‌های زیاد خود والدین (14 درصد) و تمایل به تئاتر رفتن فرزندان به شکل فردی در روزهای خاص؛ مثل تولد (11 درصد) بیان شده است.
 نتیجه: با توجه به میزان بسیار زیاد گردشگران در واشنگتن به نظر نمی‌رسد که تئاترهای این شهر، تعداد قابل توجهی از آنان را جذب کرده باشد.
 یافته‌ها: 17 درصد از مخاطبان تئاتر در واشنگتن از شهروندان این شهر نیستند. 14 درصد از غیر شهروندان واشنگتن عنوان کرده‌اند که تنها برای تفریح و یا کار به این هر
آمده‌اند. در میان غیرشهروندان واشنگتن، کسانی که مایلند به نمایشهای شخصی بروند (22 درصد) تقریبا دو برابر کسانی هستند که مایلند به دیدن نمایشهای سفارشی بروند (12 درصد) و نیز 18 درصد به رفتن به تئاترهای بزرگ و 7 درصد برای رفتن به تئاترهای کوچک ابراز تمایل کرده‌اند.

 نتیجه: تئاترروها پول بیشتری را به بخش اقتصادی شهر وارد می‌کنند و این مسأله بیشتر در بخش خورد و خوراک اتفاق می‌افتد.
 یافته‌ها: بیش از نیمی از مخاطبان تئاتر (56 درصد) گفته‌اند که هنگام تئاتر رفتن در رستوران غذا می خورند. بیش از یک سوم آنان (39 درصد) عنوان کرده‌اند که ماشینهای خود را در پارکینگ می گذارند و 8 درصد آنان از مغازه‌های نزدیک سالن نمایش، خرید می‌کنند و 5 درصد آنان، هنگام رفتن به تئاتر برای فرزندانشان پرستار می گیرند. با در نظر گرفتن اینکه بسیاری از مخاطبان تئاتر، ماشینهای خود را در پارکینگهای پولی پارک می کنند باید گفت که 75 درصد آنان با ماشین شخصی به تئاتر می‌روند (هرچند تعدادی از آنان، ماشینهای خود را در محلهای رایگان پارک می‌کنند.) تنها 11 درصد از تئاترروها با مترو و 1 درصد با اتوبوس به تئاتر می روند. 6 درصد با اتوبوسهای کرایه‌ای و یا اتوبوس مدرسه، 4 درصد پیاده و 3 درصد با تاکسی خود را به محل سالن تئاتر می‌رسانند.
 نتیجه: درحالی که تعداد قابل توجهی از مخاطبان تئاتر به اینترنت دسترسی دارند، این وسیله هنوز به عنوان محل مراجعه اصلی برای کسب اطلاعات درباره تئاتر و یا خرید بلیت محسوب نمی‌شود.
 یافته‌ها: 85 درصد تئاترروها یا در منزل و یا محل کار به اینترنت دسترسی دارند. در مقایسه، مطالعاتی نشان می دهد که تنها 50 درصد کل شهروندان واشنگتن از اینترنت استفاده می‌کنند. تنها 5 درصد از تئاترروها از طریق اینترنت، درباره نمایشی که می‌خواهند ببینند، اطلاعات کسب می‌کنند؛ اگرچه این میزان خیلی کمتر از کسب اطلاعات درباره تئاتر از طریق تلویزیون (7 درصد) و یا رادیو (9 درصد) نیست. منبع اصلی کسب اطلاعات درباه تئاترهای درحال اجرا در واشنگتن، همچنان روزنامه‌ها هستند. از این میان، سهم روزنامه واشنگتن پست 30 درصد، 5 درصد دیگر روزنامه‌ها، توصیه دوستان 24 درصد و خود سالنهای نمایش 38 درصد در اطلاع‌رسانی است. تنها 3 درصد از تئاترروها از طریق اینترنت، بلیت تئاتر تهیه می‌کنند. روش اصلی خرید بلیت، همچنان تلفن است. (29 درصد از کل بلیتهای خریداری شده 40 درصد از تک بلیتهای فروخته شده.) میزان خرید از طریق مراجعه حضوری 13 درصد در کل و 18 درصد به صورت تک بلیت است. در این میان، تعداد بسیار کمی از مخاطبان تئاتر از طریق پست بلیت می‌خرند (2 درصد از کل). تقریبا یک چهارم (28 درصد) بلیتهای خریداری شده از طریق کارت عضویت سالنهاست. از هر ده بلیت،10 تا 14 درصد بلیت میهمان است، 9 درصد از طریق شرکتها به صورت دسته جمعی خریداری شده و تقریبا به همین میزان از طریق باجه‌های فروش، بلیت تهیه شده است.
 نتیجه: تئاتر رفتن، کاری ناگهانی و تصمیمی اتفاقی نیست. اکثر مخاطبان با برنامه قبلی به تئاتر می‌روند.
 یافته‌ها: تنها 7 درصد از تئاترروها درست همان روزی که به تئاتر می‌روند در این باره تصمیم می‌گیرند. 18 درصد دیگر از یک تا هفت روز پیشتر برای به تئاتر رفتن تصمیم می‌گیرند. به‌علاوه، یک چهارم تئاترروها از یک هفته پیشتر تصمیم به تئاتر رفتن می‌گیرند و 75 درصد برنامه‌ریزیهای طولانی مدت‌تری در این باره دارند. تعداد زیادی (45 درصد) از آنان یک ماه پیش از تئاتر رفتن برای آن برنامه‌ریزی می‌کنند. در میان کسانی که بلیت تکی می‌خرند، 9 درصد همان روز بلیت می‌خرند، 25 درصد 1 تا 7 روز پیش از رفتن به تئاتر، 16 درصد 8 تا 14 روز پیشتر بلیت تهیه می‌کنند، 23 درصد 15 تا 30 روز قبلتر و 27 درصد بیش از 30 روز قبلتر.
 نتیجه: تئاترروهایی که به طور مستمر به تئاتر می‌روند بسیار زیادند در حالی که برخی از آنان، مناسبتی به تئاتر می‌روند؛ اما تعداد قابل‌توجهی از آنان مداوم به تماشای تئاتر می‌نشینند. تداوم حضور در سالنهای نمایش، متاثر است از اینکه مخاطبان در کودکی چگونه تئاتر می‌رفته‌اند.
 یافته‌ها: تقریبا از هر چهار شرکت کننده در نظرسنجی (24 درصد) تنها یک بار در سال به تئاتر می‌روند. حدوداً به همین میزان (25 درصد) از علاقه‌مندان تئاتر هستند و 10 مرتبه و یا بیشتر در سال به تئاتر می‌روند. در این بین 19 درصد 2 یا 3 بار در سال، 13 درصد 4 یا 5 بار و 19 درصد 6 تا 9 بار در سال به تماشای تئاتر می‌نشینند. مخاطبان زیر 45 سال که به طور مرتب به تئاتر می‌روند، کمتر از45 ساله‌ها و مسنترها هستند. افراد 18 سال و بالاتر که در کودکی به طور مرتب به تئاتر رفته‌اند در بزرگسالی بیش از بقیه بزرگسالان که در کودکی یا بندرت به تئاتر می‌رفته‌اند و یا هرگز نرفته‌اند به تئاتر می‌روند (به طور متوسط 5/8 بار در سال در مقایسه با متوسط 6/6 بار در سال). احتمالا این تفاوت در کل جمعیت شهر بسیار بیشتر خواهد بود؛ زیرا در این بررسی، کسانی که در بزرگسالی اصلا به تئاتر نمی‌روند، حساب نشده‌اند. 39 درصد از مخاطبان تئاتر در یکی از سالنهای نمایش شهر عضو هستند.
 نتیجه: قیمت بلیت یکی از عوامل محدود کننده تعداد دفعات مراجه به سالن تئاتر است. هرچند فاکتورهای دیگری؛ همچون مشغله زندگی و برنامه‌های دیگر نیز در کاهش این مسأله دخیل است.
 یافته‌ها: بیش از نیمی از تئاترروها (53 درصد) می‌گویند که اگر قیمت بلیت ارزانتر باشد بیشتر به تئاتر می‌روند. دو عامل دیگری که سبب افزایش تعداد مخاطبان می‌شود، اوقات فراغت بیشتر (34 درصد) و وجود سالن مورد نظر مخاطب (31 درصد) عنوان شده است.
شاید به دلیل محدویت در اوقات فراغت، شرکت کنندگان در نظرسنجی، موارد مرتبط دیگری را برای افزایش دفعات رفتن به تئاتر عنوان کنند؛ یعنی تئاترروها نکاتی را همچون یافتن راحت‌تر جای پارک (21 درصد) نزدیکتر بودن سالنها و یا محل اقامت خود آنان به وسایل نقلیه عمومی (7 درصد)، خرید راحت‌تر بلیت (10 درصد) و راحت پیدا کردن پرستار بچه (4 درصد) را دلیل کمتر رفتن به تئاتر عنوان می‌کنند.