روایتی به رنگ نمایش های سنتی ایرانی

نمایش «ناسور» نوشته خیرالله تقیانی پور و کارگردانی افسانه زمانی از  یکشنبه ۱۹ اردیبهشت ماه ساعت ۲۰ اجرای عمومی خود را در تالار حافظ آغاز می کند. در یک صبح بهاری سری به محل تمرین این نمایش در یکی از کارگاه های سالن حافظ زدیم.

نسیم ادبی در نقش ملک  و‌ رویا میرعلمی در نقش پری بانو مشغول تمرین یکی از صحنه های تعزیه خوانی هستند. افسانه زمانی با دقت تمرین را زیر نظر دارد و‌گروه موسیقی نیز این صحنه را همراهی می کنند. علیرضا آرا نیز مشغول تمرین است تا وقتی نوبت به او‌رسید، به صحنه وارد شود.‌ در صحنه بعدی  علیرضا آرا و نسیم ادبی حضور دارند. زمانی توضیحاتی را به آرا درباره نحوه ورودش به صحنه می دهد و ادبی نیز درباره این صحنه پیشنهاداتی به کارگردان می دهد.‌پس از این شورومشورت ها تمرین این صحنه را انجام می دهند.‌ پس از آن گروه استراحتی می کنند و‌ما هم به گپ با افسانه زمانی می نشینیم.

همیشه دغدغه نمایش های ایرانی را دارم

افسانه زمانی می گوید: این نمایش برای اولین بار در هفدهمین جشنواره نمایش های آیینی سنتی اجرا شد. از طرف دبیر جشنواره سفارش به من داده شد تا کاری را آماده کنم .همیشه دغدغه نمایش های ایرانی را دارم و‌تلاشم این است که به گونه متفاوتی چنین نمایش هایی را روی صحنه ببینیم. ترجیح دادم درام و نمایشی داشته باشیم که در آن از شیوه های نمایش ایرانی استفاده شده باشد.

او‌ می افزاید: قصه ای داشتم که با آقای تقیانی پور در میان گذاشتم و او هم تقبل کرد که متن را بنویسد‌. متن نوشته شد و از خرداد سال گذشته تمرین ها را شروع کردیم تا شهریور که به جشنواره رسید و از آن موقع هم در نوبت اجرا ماندیم تا ۱۹ اردیبهشت که در تالار حافظ کار را اجرا خواهیم کرد.

زمانی در پاسخ به این سوال که آیا اجرای عمومی نسبت به اجرای جشنواره ای با تغییرات همراه خواهد بود تصریح می کند: شتابزدگی جشنواره همیشه فشاری را روی کارها می اورد و ما هم تلاش می کنیم با تمرینات بیشتر، نمایشمان به پختگی لازم برسد. به هر حال زمان اجرای عمومی و فاصله ای که بین اجرای جشنواره و‌اجرای عمومی داریم  هم برای بازیگران بهتر است، چرا که بیشتر روی نقششان فکر می کنند و هم  برای خود من به عنوان کارگردان، چرا که در این فاصله روی متن مجددا کار کردم، شاید لحظات اضافی داشت که کوتاهترش کردیم، چیزهایی به متن اضافه شد. کم و‌کاستی های نمایش را برطرف کردیم علاوه بر این سه نفر از بازیگران تعویض شدند ، برخی از دوستان نتوانستند در اجرای عمومی با ما همراه باشند.

یکی از ویژگی های این‌نمایش مانند دیگر نمایش های آئینی سنتی استفاده از موسبقی است. زمانی می گوید: به هر حال موسیقی زنده جزو‌لاینفک نمایش ایرانی است و‌ما هم به عناصر نمایش ایرانی وفادار ماندیم و از موسیقی زنده استفاده کردیم و‌همان سازهایی که برای نمایش سنتی ایرانی معمول هست، مانند تار و کمانچه و‌تنبک را بکار بردیم ضمن اینکه بخش شبیه خوانی داریم و‌از آن نوع موسیقی هم‌استفاده می کنیم.

امیدوارم تماشاگران ‌نقش ملک را بپذیرند

گروه‌ همچنان به تمرینات تا بعدازظهر ادامه می دهند. عقربه های ساعت ۲ بعدازظهر را نشان می دهند که پس از پایان تمرین به سراغ  نسیم ادبی می رویم. او درباره اینکه آیا برای پخته تر شدن نقش ایده هایی دارد، می گوید:  مسلما همیشه در اجراهای جشنواره ای شتابزدگی وجود دارد چون گروه ها سریع می خواهند همه چیز سرانجام بگیرد و به اجرا برسند. چون یک زمان مشخص وجود دارد، ولی وقتی زمانی از کاری می گذرد و دوباره شروع می کنید به کار، چیزهایی در شما ته نشین شده که حالا آن داشته ها را بیرون می آورید و به انها رنگ می دهید و کاملترشان می کنید خصوصا چنین کاری که تعزیه ،نقالی آواز دارد وبرای ما بازیگرها نیاز به ممارست زیاد دارد، چرا که‌ ما خواننده و‌تعزیه خوان نیستیم. پس به تمرین زیادی احتیاج داریم.

او‌ ادامه می دهد:  وقتی زمانی از کار می‌گذرد حالا، با ارامش بیشتری به نقش فکر می کنید، حشو ‌و زوائد را حذف می کنید، چیزهایی را به آن اضافه می کنید و رنگ بیشتری را به نقش می زنید ، چون حالا دیگر به قول ما بازیگرها کل نقش درامده است و کافی است حس هایمان را درست کنیم و‌در مجموع ان را کاملتر کنیم. حتی در اجراهای عمومی هم در چند شب اول بازیگر هنوز در حال کشف و شهود نقش است و به مرور نقش در او‌ می نشیند.‌ ما بعد از اجرای جشنواره ای ، به درک درستی از نقش رسیدیم و‌تمرین می کنیم برای بهتر شدن نقش.

ادبی درباره نقش ملک می گوید: ملک زن‌مطربی است که وارد خانه باغی اشرافی می شود تا دختر آن خانواده که افسردگی دارد را از این حال دربیاورد.‌آن زمان اینطور بوده که خانم‌هایی استخدام می شدند تا مجالس زنانه خانواده های اشرافی را گرم کنند.

ادبی درباره اینکه نقالی و‌تعزیه خوانی نقش را برای بازیگر سخت ‌می کند، خاطر نشان می کند: هر کدام از این ها یک ‌دنیا است. نقالی و‌تعزیه خوانی هر کدام مقوله های بزرگی هستند و اصلا نمی توانید به عنوان بازیگر براحتی بگویید حالا برای این نقش نقالی می کنم، آواز می خوانم یا تعزیه انجام می دهم  ، هر کدام از این ها را باید درست اجرا کرد خصوصا که ما تماشاگرانی داریم که بخوبی ما را نقد می کنند، در این راستا تجربه دارند  و ‌اگر کارتان را درست انجام ندهید، زیر سوال می روید. سعی کردیم این کارها را به شکل درست انجام دهیم تا برای تماشاچی قابل باور باشد.امیدوارم تماشاگر نفش ملک را بپذیرد‌.

پری بانو را دوست دارم

رویا میرعلمی برای اجرای عمومی به گروه پیوسته است. او می گوید: من در بازبینی جشنواره آئینی سنتی ناسور را دیده بودم. نقش پری بانو را بازی می کنم. نقشی کن نسبت به دیگر نقش هایی که بازی کرده بودم متفاوت بود. یک ملودرام عاشقانه که در دوران قجر رخ می دهد. البته نقالی و‌تعزیه هم دارد که کار را سخت می کند اما برای من جذاب بود ضمن اینکه من باندازه خانم ادبی نقالی و خواندن ندارم.

نسیم ادبی، رویا میرعلمی، گیتی قاسمی، الهه شه پرست و علیرضا آرا بازیگران این اثر نمایشی هستند و دیگر عوامل این نمایش  طراح صحنه: سینا ییلاق بیگی، طراح لباس: مژگان عیوضی،طراح نور: رویا مرادی (با سپاس از رضا حیدری)، طراح گریم: ماریا حاجیها، آهنگساز: عنایت الله خادم بشیری، نوازندگان: عباس حیدری، حسین عبدالله زاده، عنایت الله خادم بشیری، دستیار کارگردان: مژده زنگنه، مدیر صحنه: عرفان شافعی، طراح پوستر و بروشور: ابراهیم حسینی، عکس: احسان نقابت، تبلیغات: جارچی هستند.