معرفی دفتر ششم از دفترهای تئاتر نیلا

شماره ششمِ دفترهای تئاتر به کوشش”ژیلا اسماعیلیان”، توسط نشر نیلا و با مطالبی از”فرهاد مهندس‌پور”، ”سهیلا نجم”، ”محمد رضایی‌راد”، ”محمد احیاء” و”محمد چرم‌شیر” و ترجمه‌هایی از آثار”پی‌یر پائولو پازولینی”، ”ادوارد آلبی” و”تیتزیانو فراتوس” به چاپ رسید. دو گفت‌وگو با”یون فوسه” و یک گفت‌وگو با”سوزان هارلو” از دیگر مطالب این دفتر است.
فرهاد مهندس‌پور در بخش پایانی مقاله‌ی دنباله‌دارش تحت عنوان”گفت‌وگو و جست‌وجو، جست‌وجو و گفت‌وگو” به شیوه‌های مختلف شخصیت‌پردازی و کارکرد دیالوگ می‌پردازد. در ادامه این دفتر دو مقاله درباره‌یِ آثار ایبسن نیز ارائه شده است. مقاله اول تحت عنوان”ایبسن و پرداختِ شخصیت‌های نمایشی” نوشته‌یِ”سهیلا نجم” و مقاله دوم عبارت است از”ایبسن و تاملات ایرانی” نوشته‌یِ”محمد رضایی‌راد”. با توجه به این که چندی پیش شاهد برگزاری هفته ایبسن در ایران و همچنین حضور”سهیلا نجم و محمد رضایی‌راد” در سخنرانی‌های علمی هفته‌یِ ایبسن بودیم، حضور این دو مقاله در این شماره از دفترهای تئاتر بی‌دلیل نیست. در ادامه این دفتر دو گفت‌وگو با”یون فوسه” با ترجمه روزبه افتخاری به چاپ رسیده است. در توضیح دفترهای تئاتر درباره‌یِ این دو گفت‌وگو آمده است:«از میان نمایشنامه‌نویسانِ مطرح امروزِ اروپا، یون فوسه با انتشار برگردانِ فارسیِ چهارده نمایشنامه بلندش از خوش اقبال‌ترین و شناخته شده‌ترین چهره‌ها در ایران است. آن چه در ادامه می‌خوانید برگردانِ دو گفت‌وگوی مختلف با اوست...»
در ادامه مقاله‌ای از”تیتزیانو فراتوس” تحت عنوان”آواها و گونه‌گونی لحن‌ها در نمایشنامه‌نویسی یون فوسه” با ترجمه‌ای از”مهدی فتوحی” آمده است. حمید احیاء در گزارشی تحت عنوان”ما به داستان زندگی می‌بخشیم” به معرفی گروه تئاتر”وُرد فور وُرد”‌(word for word) می‌پردازد. در توضیح دفترهای تئاتر درباره‌یِ این گزارش آمده است:«این گزارشِ حمید احیاء نیز، همچون گزارشِ پیشینش در دفتر پنجم، یکی دیگر از سویه‌ها و گوشه‌های تجارب تئاتریِ دنیای معاصر را به ما معرفی می‌کند که محیط تئاتری امروز ایران، چه از سرِ بی‌خبری و چه از سرِ بی‌اهمیت شمردن، نسبت بدان غافل است: پیوند تئاتر با”ادبیات” و اقسام تبادل میان این دو.»
در حالی که این روزها مدام صحبت از مرگ متن نمایشی و رشد هنرهای اجرایی و تئاتر اجرا محور در آن سوی دنیا می‌شود، خواندن این گزارش می‌تواند جالب باشد. در یکی از پانویس‌های این گزارش آمده است.
«Word for word : کلمه به کلمه: در نشان گروه، جمله”ما ادبیات را زنده می‌کنیم” در زیر نام گروه می‌آید.»
مطلب بعدی این دفتر به گفت‌وگو با”سوزان هارلو” بنیان‌گذار گروه تئاتر ورد فور ورد اختصاص دارد که توسط حمید احیاء به فارسی ترجمه شده است.
قسمت سوم نامه‌ی”محمد چرم‌شیر” به”محمد رحمانیان” تحت عنوان ”پرسه‌هایی بر کاغذ” از جمله دیگر مطالب خواندنی شماره ششم دفترهای تئاتر نیلا است. در این نامه”چرم‌شیر” از زاویه دید خود به بررسی شرایط و فضای تئاتر می‌پردازد. در بخشی از این نامه آمده است. «شاید اشکالِ بزرگ این‌جاست که ما داریم نشاط و انگیزه‌ها را از دست می‌دهیم. ما نه در دیگران موجب انگیزه می‌شویم، نه در موجِ انگیزه‌ی دیگران به پیش حرکت می‌کنیم. و همین رکود است که انگار دارد جان امید ما را می‌گیرد.» در انتهای این‌نامه نیز چرم‌شیر به معرفی و توضیح سه عنوان از نمایشنامه‌هایی که خوانده است، می‌پردازد.
یکی از مهم‌ترین مطالب دفتر ششم تئاتر مربوط به”بیانیه‌ی تئاتر نو” نوشته‌ی”پی‌یر پائولو پازولینی” با ترجمه‌ی مهدی فتوحی است. در یادداشت دفترهای تئاتر به روی این مطلب آمده است:«”بیانیه‌ی تئاتر نو” (Manifesto per un nuovo teatro) که پازولینی ـ نویسنده و کارگردانِ برجسته‌ی تئاتر و سینمای ایتالیا- نخستین بار در ژانویه و مارس 1968(در آستانه‌ی جنبش‌های دانشجویی و شورش‌های شهری ماه مه 1968 در اروپا) درگاهنامه Nuovi argomenti منتشر کرد، امروز- سی سال پس از مرگ پازولینی- نمونه‌ای کلاسیک شده از نگره‌های انقلابی در تئاتر اروپا محسوب می‌شود؛ وارث نگره‌پردازی‌ها و رهیافت‌های دگرگون‌ساز و انقلابی در تئاتر بیش از خودش، و نیای بسیاری نگره‌های بعدی در تئاتر معاصر.»
متنی از”ادوارد آلبی” تحت عنوان”تق! تق! کی اون جاست!؟” با ترجمه‌یِ”بهرنگ رجبی” پایان این شماره دفترهای تئاتر است این متن که آخرین نمایشنامه‌یِ چاپ شده‌ی آلبی تا به امروز است در 25 اکتبر 2003 ، با صدا پیشگیِ”بروس وبر” منتقدِ تئاترِ روزنامه نیویورک تایمز، در”مک کارتر تیه‌تر سنتر” اجرا شده است.
دفتر ششم از دفترهای تئاترِ انتشارات نیلا در 2000 نسخه و با قیمت 800 تومان به چاپ رسیده است و در دسترس علاقه‌مندان به مباحث تئوریک در حوزه تئاتر قرار دارد.