حمایت از هنرجویان بااستعداد واجرای عمومی راه حل مشکل تئاتر معلولان است

هادی سروری نمایشنامه نویس، کارگردان و تئاتر درمانگر، از سال 1383 به صورت مستقل فعالیت در حوزه تئاتر معلولان را آغازکرده و تاکنون 9 نمایش را  در این زمنیه روی صحنه برده است .

"جمع کوچک فراموشی"  آخرین اجرای او بود که در تالار وحدت روی صحنه رفت . سروری همچنین کارگاه هایی را برگزار کرده است که معلولان جسمی،حسی و ذهنی در آن ها شرکت کرده اند . با او پیرامون ضرورت ها و کاستی های تئاتر معلولان گفت و گو کرده ایم .

 

در این سال های فعالیت مستمر در عرصه تئاتر درمانی و تئاتر معلولان با بهزیستی هم به عنوان مهمترین نهاد این عرصه همکاری کرده اید؟

سازمان بهزیستی با وجود داشتن امکانات، تعریف بسته ای از تئاتر معلولان دارد به همین دلیل چند بار این اتفاق افتاد که همکاری کنیم ولی هر بار فقط به بخش کوچکی از تعهدات مالی خودعمل کردند ،این تعاریف و نوع برخورد مالی سدی برابر راه من و گروه های مستقلی  که در حوزه تئاتر معلولان فعالیت میکنند، ساخته استبه همین دلیل در این سالها ترجیح دادم به صورت خصوصی کار را پیش ببرم .

به نظرم در بحث تئاتر معلولان، بهزیستی تعریف خاصی دارد و این تعریف به هیچ وجه قابل تغییر نیست . هر کسی که بخواهد در حوزه تئاتر معلولان با این سازمان همکاری کند باید منطبق با این تعریف فعالیت کند .

تئاتر معلولان نیاز به حمایت دارد و مخاطبان تئاتر نیز از خود رغبتی برای تماشای تئاتر معلولان نشان نمیدهند که بخش زیادی مربوط به تعریفی ست که بهزیستی تا کنون داده است . گروههایی که می خواهند در حوزه تئاتر معلولان فعالیت کنند همواره با مشکل جذب مخاطب روبه رو می شوند . بیشتر مخاطبان تئاتر فکر می کنند در نمایش هایی که  در حوزه تئاتر معلولان روی صحنه می بریم می خواهیم تماشاگر را از نظر عاطفی درگیر موضوع معلولیت کنیم .

به تعریف بهزیستی از تئاتر معلولان اشاره کردید . بهزیستی چه تعریفی از تئاترمعلولان دارد که شما به آن نقد دارید؟

بهزیستی مجموعه فعالیت های این حوزه را در قالب جشنواره تئاتر معلولان محدود کرده است این جشنواره اول بصورت بین المللی برگزار شد که در دومین دوره آن برای نمایش " سرزمین سفید " جایزه متن را گرفتم . در طول سال آینده جشنوار نظم نداشته و چند دوره ایست که منطقه ای برگزار میشود . دو سال هم اصلآ برگزار نشد .

منظورتان از تعریف بهزیستی، شیوه برگزاری جشنواره است؟

تعریف سازمان بهزیستی از تئاتر معلولان کمی است و برایشان صرفا برگزاری جشنواره مهم است و برای بالا بردن کیفیت تئاتر معلولان و اجراهای عمومی کاری نمی کنند .

بیش از 10 سال از برگزاری جشنواره تئاتر معلولان و صرف این همه هزینه،خروجی این جشنوارها چه بوده است؟

آیا نباید بعد از این همه سال به تعداد انگشتان دستمان و نه بیشتر هنرمندان معلولی از دل این جشنواره ها به تئاتر حرفه ای کشور به عنوان نویسنده و کارگردان وحتی در مواردی بازیگر و ... معرفی می شدند !

تاثیر تئاتر درمانی را بیشتر در بیماری های روحی و روانی  شناخته ایم در بیماران حرکتی و دیگر معلولان هم این تاثیر قابل ارزیابی هست ؟

تئاتر درمانی تاثیر فوق العاده ای بر روی بسیاری از معلولیت ها دارد و این را خودم در تجربههای میدانی این سالها در کارگاه هایم مشاهده کردم.

بسیاری از معلولان برا اثر برخورد نامناسب جامعه و خانواده منزوی هستند و فعالیت اجتماعی ندارند،تئاتر درمانی با بهره گیری از عناصر تئاتر مانند بازی،موسیقی، نویسندگی وکارگردانی فضایی را بوجود می آورد که به فرد دارای معلولیت اجازه بروز خودش را در جمع می دهد، او به مرور قادر خواهد بود لحظات بحرانی زندگی اش را در حضور جمع بازسازی کند و بسیاری از آنها در این فرآیند از انزوا خارج می شوند و گرایش به فعالیت های اجتماعی در کنار دیگران پیدا می کنند .متاسفانه شیوه برگزاری جشنواره معلولان به گونه ایست که باعث تقویت این انزوا می شود .

چطور این نتیجه را می گیرید؟

ما یک تئاتر بیشتر نداریم، اسم گذاشتن یعنی جدا کردن از جامعه . شیوه ای که این سال ها با معلولین برخورد شده اینگونه بوده که فضایی برای آن ها آماده شده که بتوانند تئاتر را تجربه کنند،ولی فقط در جشنواره تئاتر معلولان .در آخرین دوره این جشنواره که در سالن حوزه هنری برگزار شد نمایش ها ساعت ده صبح به صحنه رفتند . ساعت ده صبح چه کسی به تماشای تئاتر می رود؟ !

این یعنی درست کردن آمار و رفع تکلیف که مثلا باجشنواره ای با معلولان برگزارشد و البته سوختن استعداد هنرجویان معلولی که آمده اند تا دیده شوند .جشنواره ها برگزار می شوند که آثار موفق سال قبل را نمایش دهند و یا آثار تازه را در رقابت با هم، برای اجرای عمومی سال پیش رو معرفی کنند . ولی جشنواره تئاتر معلولان به این ها توجهی ندارد و فقط برگزار می شود.همین !

شما چند دوره در جشنواره تئاتر معلولان شرکت کردید؟

من تنها یک بارسال 86 در این جشنواره شرکت کردم و جایزه متن را هم گرفتم .اما با وجود دعوتهایی که از من شد دیگر در جشنواره شرکت نکردم و در این سالها اجرای عمومی داشتم، از فرهنگسرا ها تا تالار هنر و تالار وحدت ...

تجربه حضور در سالن های حرفه ای باید  برای معلولین خیلی موثر باشد...

تا کنون هر سال توانسته ام یک نمایش را اجرا کنم و در تالار وحدت، فرهنگسرای ارسباران، بهمن و نیاوران اجرای عموم رفته ام ."جمع کوچک فراموشی " که سال گذشته در تلار وخدت به روی صحنه رفت درباره زندگی چهار تن از اعضای گروهم بود که معلول هستند و در این نمایش هر یک به نوعی نقش خودشان را بازی کردند . قبل از آن نیز " پله آخر " را درتالار وحدت اجرا کردیم که این نمایش با استقبال خوبی روبه رو شد .جدا کردن تئاتر معلولان از بدنه تئاتر درست نیست و حیات هنرمندان تئاترکه  معلولیت دارند نباید وابسته به جشنواره های تئاتر معلولان باشد .

به نظر می رسد جشنواره می تواند به مشارکت معلولان در اجتماع کمک کند و برای آن ها  مشوق فعالیت باشداین طور نیست ؟

بله درست است و حتی خوشحال هم می شوند ولی آیا این همه ی چیزیست که میتوانیم به آنها بدهیم ؟ حرف من اینست که این جشنواره بیش از ده سال سابقه دارد ولی چه نتیجه ای داشته است؟ یک نظر سنجی بکنیم و ببینید عموم مردم چقدر با تئاتر معلولان آشناهستند.بسیاری پس از ده سال حتی از وجود چنین جشنواره ای بی اطلاعند جشنواره تئاتر معلولان پس از دو یا سه دوره باید از نظر شیوه برگزاری تغییر می کرد و به گروههای شرکت کننده در این رویداد اجرای عموم می دادند .از هنرجویان معلولی که استعداد تئاتری دارند حمایت مستمر شود تا خودشان را پرورش دهند و به بدنه حرفه ای تئاتر کشور بپیوندند .

جشنواره طی این سالها در انحصار گروهی خاص بوده که همواره بدون پاسخگویی و نظارت کار کرده اند، برخی از مسئولان تئاتر سازمان هیچگونه سابقه تئاتری ندارند !سازمان بهزیستی که پذیرفته وارد این عرصه شود باید تغییر اساسی در ادامه این روند بوجود آورد تا از امکانات این سازمان بهتر بهره برداری شود .و بهتراست بخشی از تمرکز این جشنواره معطوف به تئاتردرمانی شود . در این سالها که در حوزه تئاتردرمانی فعالیت می کنم واقعا تأثیر آن را نه تنها بر خود معلولان بلکه روی خانواده های آن ها نیز دیده ام . به نظرم بخشی از کارگاه های تئاتردرمانی را باید با حضور خانواده معلولان برگزار کرد .

در تجربه اجراهای ی عمومی ، تئاتر معمولان  ظرفیت چند اجرا از یک نمایش را داشته ؟

گروه ما اولین گروه تئاتر معلولان است که اجرای عموم داشته است . نمایش " سرزمین سفید " اسفند 1388 در تالار محراب با 22 اجرا به روی صحنه رفت که هشت بازیگر دارای معلولیت جسمی محور اصلی کار بودند. زمانی که قرار شد در محراب اجرا برویم از سازمان بهزیستی به ما قول همکاری دادند، ولی به تعهدات خود عمل نکردند . نه تبلیغی برای نمایش ما کردند و نه ریالی بابت این کار پرداخت کردند . حتی برای تماشای نمایش ما نیامدند،آسیب زیادی به گروه وارد شد، اما این اجرای سخت شروعی تازه برای ما بود ...

اینطور که میگویید هیچ حمایتی از گروه شما نشده، چه طور ادامه دادید؟

12 سال است به صورت متمرکز در حوزه تئاتر معلولان فعالیت میکنم، واقعا قبول کرده ام که در راهی سنگلاخ قدم می گذارم و مشکلات کار کردن در این حوزه را میدانم .حمایت ها بسیار اندک بوده و آن هم با شرایطی که تقریبا اکثر اوقات از دریافت شان پرهیز کردم .

منظور از پیوستن به تئاتر حرفه ای الزاما این نیست که با گروههای تئاتر حرفه ای رقابت کنیم . منظورم این است که ساز و کار تئاتر معلولان نیز حرفه ای شود و خروجی تئاتر معلولان صرفا برگزاری یک جشنواره نباشد .

پیشنهادتان برای حل مشکلاتی که عنوان کردید، چیست؟

به نظر من برای برطرف کردن مشکلات تئاتر معلولان باید سازمان بهزیستی، وزارت بهداشت، شهرداری ها و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با هم همکاری کنند .سازمان بهزیستی که سالهاست در این خصوص هزینه کرده نمی تواند درباره نتایج آن بی تفاوت باشد. باید تصمیم گیری و برنامه ریزی در خصوص تئاتر معلولان را با  اداره کل هنرهای نمایشی هماهنگ کنند، این مرکزاصلی ترین متولی تئاتر ایران است و با جریان تئاتر حرفه ای ودانشجویی و ... به صورت  معناداری در تماس است .

تئاتر معلولان اگر همین روال را ادامه بدهد، فعالیتش در همین دایره بسته با همین افرادی که سالها همین روال را پایه گذاری کردند خواهد ماند و راه به جایی نخواهد برد و فقط نوعی کار آماری انجام می شود .باید ازهنرجویان مستعد تئاتر که دارای معلولیت هستند حمایت ویژه شود و امکان استفاده آنان از کلاس های حرفه ای فراهم شود، تئاتر صرفا بازیگری نیست و می توانند بعنوان نویسنده،طراح صحنه و لباس، کارگردان و...تخصص پیدا کنند و به بدنه تئاتر حرفه ای بپیوندند. از گروههایی که میخواهند اجرای عموم بروند، حمایت شود . این باعث میشود تماشاگر آرام آرام حضور آنها را بپذیرد.

بودجه ای هم به تئاتردرمانی اختصاص داده شود، تا با تئاتردرمانی بتوانیم فشاری را که جامعه بر دوش معلولان،بویژه معلولان ذهنی و خانوادههای آنها گذاشته از دوششان برداریم و یا کم کنیم.  بنید بخشی از آنها قابلیت بازگشت به جامعه را دارند و میتوانند در فعالیت های اجتماعی سهیم باشند .