تئاتری که ضربانش با دما می تپد

به گزارش ایران تئاتر، این شهر، شهر مردم خونگرم جنوب است، که تئاتر در آن بیش از 100 سال ثابقه دارد. برای درک این تئاتر، لازم بود به بوشهر سفر کنیم تا تئاتر را زنده، روی صحنه داغ زندگی آنها ببینیم، به بوشهر رسیدیم و از جاذبه های  شهر به سختی عبور کردیم تا خود را سریع، به سالن تئاتر برسانیم. حیرت آور بود. تئاتر در تمام طول این سال ها اصالت خود را حفظ کرده بود و در آن آیین های نمایشی فراوانی را می دیدیم که پیش تر در کتاب ها خوانده بودیم.

 به سراغ تاریخ تئاتر این شهر رفتیم، وقتی به سیر تئاتر در آن نگاه می کردیم، نقاط عطف زیادی پیش رویمان بود، اما تاریخ نویسان بوشهر شهادت می دادند که نقطه عطف مهم در تئاتر این شهر از تاسیس مدرسه ی سعادت اغاز شده و در آنجاست که  جوانان زیادی در بوشهر به تئاتر علاقمند می شوند. شواهد حرف تاریخ نویسان را تایید می کرد چراکه بعد از مدرسه ی سعادت است که وقتی ایرج صغیری با نمایش های خیره کننده اش به میدان می اید، ابتدا با استقبال بی نظیر مردم مواجه شده و سپس با پشتوانه ی همین مردم است که گام بلندی را در تئاتر بوشهر بر می دارد، به طوری که در اواسط دهه 50 آوازه تئاتر بوشهر به خیلی از نقاط ایران و جهان می رسد و جشنواره های متعددی آرزوی اجرای نمایش های بوشهر در کشور خود را می کنند، اما به دلایل نامعلوم تئاتر از بوشهر به هیچ جا سفر نکرده و  چندی بعد، چراغش در کمال تعجب خاموش می شود، این که دلیل این خاموشی چیست، بماند، فقط این را بگوییم که تئاتر در بوشهر می جنگد و یاد می گیرد که از هر فضایی برای درخشش خود استفاده کند و به این صورت مجددا از اوایل دهه 60 باز می گردد اما نه با شکوه اجراهای فراوانش در بوشهر بلکه ازین پس به جشنواره ها روی اورده و  در آن نفسی تازه می کند. ازین پس هرسال حضور پر رنگی را در فجر تجربه کرده و دهه به دهه رشد می کند و به یکی از ستون های محکم تئاتر ایران تبدیل می شود، به طوری که حال مردم برای دیدن آن صف می کشند و مجالی برای خالی ماندن صندلی ها نمی گذارند.

در این سفر به سراغ جهانشیر یار احمدی، مدیر هنرهای نمایشی استان بوشهر رفتیم، تا با او دلایل اوج و فرود تئاتر بوشهر را در طول این سال ها بدون واسطه بررسی کنیم و راه موفقیت این روزهای آنها را، از او جویا شویم.

از او پرسیدم: همان طورکه می دانیم تئاتر در بوشهر، تئاتری غنی و فعال بوده که بیش از 100سال ثابقه دارد، اما به سیر تئاتر این شهر که نگاه می کنیم، متوجه می شویم بعد از ایرج صغیری تئاتر در این شهر ابتدا خاموش و سپس به سمت جشنواره ای شدن می رود، ولی در چند سال اخیر پیشرفت چشمگیری داشته و اجرا های عموم در آن روز به روز بیشتر و حال همه روزه شده است. سوال من این است که چه بلایی بعد از ایرج صغیری بر سر تئاتر بوشهر امد و حال چه اتفاقی باعث پیشرفت چشمگیر تئاتر در این شهر شده است؟

یار احمدی این طور پاسخ می دهد : در سال 57 تا 60 به واسطه ی انقلاب و جنگی که اغاز شد، نه تنها در بوشهر بلکه در تمام کشور تئاتر دوره ی فطرت را طی می کند و ازین روست که نمایش ها دچار بحران می شوند. اما برسیم به دهه 60 ، درست زمانی که فعالیت تئاتر مجددا  اغاز می شود، در اوایل این دهه به واسطه ی فضای اجتماعی و سیاسی حاکم تئاتر تنها راه نجات خود را در جشنواره ها دیده و از آن پس تمام انرژی خود را در آنجا معطوف می کند و به همین صورت سال به سال و دهه به دهه به پیشرفت خود ادامه داده و رو به جلو پیش می رود.

اما پیشرفت تئاتر بوشهر در این چند سال اخیر چیزی نیست که به سادگی بتوان از آن گذشت و دلایل متعددی را شامل می شود به عنوان مثال :

1-

1. یکی از اتفاقات خوب این چند سال اخیر که درین موفقیت تاثیر به سزایی داشته، همکاری خوب مسئولان تئاتر کشور از جمله اقای شفیعی، اقای عطابک نادری و اقای بهداروند ، با تئاتر استان بوشهر است که با حمایت خوب خود اجازه دادند بوشهر که یک شهر کوچک است در میان 5کلان شهر ایران قرار بگیرد که در آنها جشنواره ی تئاتر فجر برگزار می شود.
2. درک این نکته توسط کارگردان های تئاتر که در فضای بوشهر با آن هوای گرم چه اجرایی مناسب است.
3. و استقبال بی نظیر مردم از تئاتر، که البته همیشه بوده ولی در این چند سال رشد چشمگیری داشته و به رونق تئاتر بوشهر کمک فراوانی کرده است.

در دل تئاتری های بوشهر را تحسین می کردیم، مردمی که با وجود کم ترین امکانات تئاتر خود را به چنین کیفیتی رسانده بودند. ولی نکته ی دیگری که جذب مان می کرد و به همان اندازه متعجب، استقبال بی نظیر مردم بوشهر از تئاتر بود که به گفته یار احمدی در این سال ها کم که نشده هیچ، بیشتر هم شده است، به همین دلیل پرسیدیم ؛ یکی از عواملی که در موفقیت تئاتر بوشهر نام بردید، استقبال بی نظیر مردم بوشهر است، از نظر شما دلیل اصلی این استقبال با وجود اینکه سال ها از حضور تئاتر در این شهر می گذرد چیست؟

پاسخ می دهد: به نظر من دلیل اصلی پیوستگی استقبال مردم در طول این سال ها، این است که مردم بوشهر به روح تئاتر و اهمیت آن واقف هستند و این چیزی نیست که با گذشت زمان در آنها تغییر کند و حمایت آنها در همه ی این سال ها نشان از همین نکته دارد، اما استقبال چشمگیر مردم در این چند سال اخیر را به چند دلیل عمده می توان تقسیم کرد.

1. به دلیل همه روزه شدن و پیوسته بودن تئاتر در بوشهر. اتفاقی که در گذشته به علت گرمای شدید هوا در 6 ماهه اول سال امکان پذیر نبود. در گذشته اجراهای عمومی در این مدت به شدت کم و یا صفر بود ولی حال با تغییرات اب و هوایی، اجرای تئاتر همه روزه شده است.
2. علت دوم حضور تبلیغات است که به مردم در مورد زمان و اجرای نمایش ها خبر می دهد، اتفاقی که در گذشته میسر نبود و به همین خاطر خیلی از مردم از زمان اجرا ها با خبر نشده و یا دیر متوجه می شدند.

اولین دلیل این پژوهشگر تئاتر برای همه ما دور از ذهن بود، هوای تئاتر به هوای شهر بستگی داشت،  اتفاقی که فقط در بوشهر و شهرهایی مثل آن می توان دید. چاره ای جز کنار امدن با این موضوع نداشتم و دلایلش قانع کننده بود!

از او در مورد سالن های فعال و غیرفعال بوشهر و امکانات این سالن ها پرسیدیم و اینکه با وجود علاقه زیاد مردم به تئاتر، سالن جدیدی در بوشهر افتتاح خواهد شد؟

"در بوشهر 3 سالن برای اجرای تئاتر داریم" جمله ایست که در پاسخ می گوید و توضیح می دهد: این سه سالن که در مجموعه تئاتر شهر کنار هم قرار گرفته اند به این ترتیب معرفی می شوند

1-

1. سالن استاد صغیری با ظرفیت 140 نفر
2. سالن استاد امیری با ظرفیت 80 نفر

هر دوی این سالن ها به صورت پلاتو بوده و بیشتر از سالن اصلی مورد توجه گروه های تئاتر بوشهری قرار دارند.

در بحث تاسیس سالن جدید برای تئاتر نیز باید بگویم که قرار است سالن روباز بوشهر که مدت ها به خاطر وضعیت اب و هوایی بوشهر بدون استفاده مانده ، قرار است با یاری استاندار به سالن خوبی برای تئاتر تبدیل شود.

فقط 3 سالن برای تئاتر؟ آیا بوشهر لیاقت داشتن سالن های بیشتر را ندارد؟ اگر بخش خصوصی در قسمت ساخت سالن وارد شود، با این همه تماشاگر مشتاق به سوددهی نخواهد رسید؟ فروش نمایش ها در بوشهر بسیار خوب بوده و حتی، نمایش هایی که مورد توجه مردم قرار گرفته تمدید می شود.فروش نمایش ها ؟ چه معیار و ملاکی برای مردم مطرح است تا به تماشای کاری بروند؟ ایا وجود اسم های معروف تئاتر بوشهر؟ فصل و سالن نمایش؟ موضوع پرداخت نمایش؟ و یا کیفیت خود تئاتر؟

این سوال هایی است که بدون شک با صدای بلند پرسیده ایم چرا که پاسخ می دهد: موضوع نمایش خیلی مهم بوده و خوش بختانه همه ی موضوعاتی را که ما در کشور با آن مواجه هستیم ، در تئاتر بوشهر برای خود جایی دارند، به عنوان مثال نمایش های طنز به دلیل وجود جشنواره ی طنز در بهمن و اسفند ماه اجرا می شوند و نمایش های دینی بسته به موضوع آن در فصل خود اجرا دارد. ولی از حیث جذب مخاطب، نمایش های اجتماعی در بوشهر رتبه ی اول را دارند و بیشتر مورد استقبال قرار می گیرند

مکثی می کند و می افزاید: چهره های تئاتر نیز نقش اساسی را در فروش نمایش ها بازی کرده و مردم با توجه به کوچک بودن شهر بوشهر خیلی سریع از اجرا های آنان با خبر می شوند و نهایت استقبال را از آنها به عمل می اورند ولی یادتان نرود که فصل اجرای نمایش نیز با توجه به اب و هوای بوشهر تغییر می کند. بهترین زمان برای اجرای نمایش بهمن ماه است.

ولی همه ی این ها زمانی تاثیر گزار است که نمایش دارای کیفیتی خوبی است که در غیر اینصورت، دیگر فرقی نمی کند که نمایشی در بهترین زمان اجرا شود و یا چهره های فراوانی در آن حضور یابند، باید بگویم که خوشبختانه در بوشهر شورای نظارتی وجود دارد که ابتدا کیفیت نمایش ها را بررسی کرده و بعد سالن را در اختیار آنها قرار می دهد.

صحبت از شورای نظارت به میان می آید که از شرایط دادن سالن نمایش به گروه های تئاتر می پرسیم و اینکه آیا سالن های پر طرفدار شهر در صورت لزوم در اختیار کارگردانان جوان هم قرار خواهد گرفت؟ و اینکه گروه های نمایشی چه مبلغی را برای اجاره ی سالن نمایش ها به شما می دهند؟

یاراحمدی تاکید می کند: در اینجا هیچ اولویتی در مورد جوان یا پیر بودن آدم ها نیست و اگر کسی تقاضای سالن کند ، قطعا در اختیار او قرار خواهد گرفت. مبنای ما کیفیت آثار است که آن را شورای نظارت صادر می کند. به این صورت که ابتدا متن گروه توسط آنها خوانده شده و در صورت تایید، گروه مشغول تمرین نمایش می شود و کار خود را آماده می کند، سپس شورای نظارت به تماشای کار آنها نشسته و نمایش را ارزیابی می کند، در صورت تایید، کارگردان می تواند تقاضای اجراهای خود را از 2 تا 30 شب انتخاب کند، سپس این تقاضا توسط کارشناس ما بررسی شده و تفاهم نامه ای بین او و کارگردان در مورد تعداد اجرا ها به انجام می رسد. بعد از آن نمایش به روی صحنه رفته و در صورت استقبال مردم باز هم مدت اجرایش تمدید می شود، اما اگر خدای ناکرده مورد استقبال قرار نگیرد ما بر سر تفاهم خود باقی مانده و تا پایان مدت اجراهای نمایش صبر می کنیم.

این مدرس تئاتر ادامه می دهد: در مورد اجاره سالن نمایش نیز باید بگویم که هیچ مبلغی از گروه دریافت نشده و فقط فروش نمایش آن هم به صورت 70 به   30بین گروه و مرکز هنرهای نمایشی تقسیم می شود که سهم مرکز 30 درصد است.

آنچه از تئاتر بوشهر دستگیرمان شد، تئاتری زنده بود که با امکانات کم، ساختار حرفه ای را برای خود رقم زده بود. در مدت تحقیق در مورد این گزارش، در بوشهر تئاتری هایی را دیدیم که با فکر خلاق خود هر لحظه در صدد کشف گونه های نمایشی جدیدی هستند و نه تنها از امکانات تئاتر بلکه از محیط و جغرافیای شهر خود نیز بهره می گیرند. هنرمندان این خطه، جشنواره ای را پایه ریزی کردند که حتی گردشگران را به سوی خود جلب می کند، جشنواره ی تئاتر سطه که در اسفند ماه آغاز شده و تا عید سال بعد ادامه می یابد و در آن نمایش هایی با موضوعات دریایی و دریانوردان روی لنچ و در میان آب های خلیج فارس برگزار می شود و نمونه های بی شمار دیگر که همه نشان از پتانسیل بالای تئاتر در این شهر دارد.

همین پتانسیل خوب مردم بوشهر است که باید مسئولان فرهنگی را، که از حق نگذریم در چند سال اخیر، از تئاتر بوشهر حمایت کردند و نتیجه اش آن شد که می بینید، قانع کند تا هرچه بیشتر به تئاتر در تمام کشور توجه نشان دهند. چرا که تئاتر چهره  واقعی هنر ایران زمین را، که زبانزد خاص و عام است به جهانیان نشان خواهد داد.