تئاتری همیشه پویا

 گردآوری و ترجمه: حسین شاکری

تئاتر خصوصی جدای آنچه که در ایران از آن برداشت می شود، در زبان انگلیسی و دیگر کشورهای جهان طیف گسترده ای از مفاهیم را در بر می‌گیرد. از این منظر که گروه تئاتری به طور مستقل و بدون کمکهای مالی و اجرایی دولت بتواند به کار خود ادامه داده و به عنوان یک کار حرفه‌ای مستقل درآمدزایی داشته باشد، می‌تواند بنا بر اهداف مختلف نام‌های متفاوت و مفاهیم ناهم‌جنسی را از خود بروز دهد.
در این جا تنها به چند نمونه عمده از این مفاهیم اشاره کرده و یک نمونه خارجی را که به آنچه هنرمندان ایرانی در نظر دارند نزدیک‌تر است، معرفی می کنیم.

 تئاتر خصوصی (Private Theatre) ترجمان لفظ به لفظ تئاتر خصوصی در زبان انگلیسی Private Theatre است. این عبارت پیش‌تر در انگلستان و در دوره «شکسپیر» به کار می‌رفته و نام دیگر این‌گونه اجراها Indoor Theatre بود. این نوع از تئاتر هرچند بدون هزینه دولت آن زمان انگلستان و توسط اشراف و متمولین اجرا می‌شد، اما این‌گونه نام‌گذاری آن نه به دلیل این مسأله، بلکه از آن‌جا ناشی می شد که در مقابل Public Theatre قرار می گرفت.
این نوع اجراها بیشتر در فضاهای بسته و در زمان‌های بدی هوا و سرما به صحنه می رفت و در مقایسه با Public Theatre از تماشاگران کمتری برخوردار بود.

 تئاتر خصوصی ـ زیرزمینی (Underground Theatre)
این نوع اجرا بیشتر به اجراهای تئاتری اتلاق می شود که به دلیل برخی موانع قانونی یا مشکلات اجتماعی و سیاسی چه برای عموم و چه برای خواص ـ در مکانهایی به غیر از سالنهای رایج به صحنه می روند.
عمده مثال این نوع تئاتری را می توان متعلق به دوران جنگ جهانی دوم و در کشورهای اشغال شده توسط آلمان نازی دانست.
در آن زمان، هنرمندان سینما و تئاتر که در کشورهایشان مورد غضب آلمان‌ها قرار می گرفتند و اجازه فعالیت نداشتند نمایش‌های ضد نازی را در انبارهای مزارع، خانه‌های امن و حتی زیرزمینها و پناهگاه‌ها در هنگام حملات هوایی برای مردم حاضر اجرا می کرده و دستمزد کمی نیز دریافت می‌کردند.

 تئاتر خصوصی ـ مستقل (Independent Theatre)
این نوع تئاتر که در ایران نیز مفهوم و دغدغه اصلی هنرمندان و علاقمندان به این هنر است، شامل اجراهایی می‌شود که به دلیل محدودیت‌های سخت افزاری و مالی با وجود حرفه‌ای بودن نمی‌توانند از کمکهای دولتی برخوردار شوند.
در این حالت، گروه‌ها یا به محدودیت‌ها تن داده و ضمن کار در تئاتر به طور پراکنده برای امرار معاش به مشاغل دیگر روی می آورند و یا با توسل به بضاعت هنری خود به دنبال راه، کارهای دیگری برای تداوم فعالیت تئاتری خود می‌کردند.
در این موارد، در دیگر کشورهای صاحب تئاتر پویا و مداوم، کمپانی‌هایی وجود دارند که به طور غیرانتفاعی و با کمک اسپانسرها هنرمندان را تحت حمایت خود گرفته و ضمن اشتغال‌زایی و کسب درآمد برای خود و گروه‌های تئاتری، در راه ارائه کارهای حرفه‌ای، نو، تداوم تئاتری پویا و نخبه گام برمی‌دارند.
از این نوع کمپانی‌های تئاتری می‌توان در کشورهایی چون آمریکا، انگلستان، فرانسه و دیگر کشورهای صاحب تئاتر حرفه‌ای می توان نمونه‌های بی‌شماری را مثال آورد. یک نمونه از این گونه کمپانی‌ها کمپانی دارلینگ هرست در استرالیاست که برای آشنایی بیشتر با نوع عملکرد آنها، این نمونه را در اینجا معرفی می‌کنیم.

 کمپانی تئاتری دارلینگ هرست (Darlinghurst Theatre Company or DTC)
در این کمپانی آثار مستقل و جدید استرالیایی و آثار جدید جهانی ـ مخصوصاً اگر در سیدنی برای بار نخست به اجرا درآیند ـ مورد استقبال قرار خواهند گرفت. تأکید کمپانی بر خلق آثار تئاتری متنوع و جذاب است. برای کمپانی نمایش‌های کلاسیک و یا حتی کلاسیک مدرن تفاوتی ندارد، اگرچه زمان انتخاب برنامه، جدید بودن آن در سیدنی از الزامات خواهد بود.
کمپانی دارلینگ‌هرست تمام گونه‌های تئاتری از آثار روایت محور تا غیرروایتی و حتی گونه‌های بینابینی را می‌پذیرد. این کمپانی در تلاش است تا برای مخاطبان خود گستره‌ وسیعی از آثار را ارائه کند.
با وجود اینکه طی سال‌های گذشته کمپانی مستقل دارلینگ‌هرست نمایش‌های پر فروشی هم داشته، اما توانایی درآمدزایی یک کار تئاتری نکته اصلی برای انتخاب آثار از طرف کمپانی محسوب نمی‌شود. تنها نکته اصلی در نظر این کمپانی گستره وسیع آثار و طیف مستقل تئاتری است. از همین رو کمپانی پیشنهاد می‌کند که متقاضیان اجرای نمایش پیش از ارسال تقاضای خود با شخصی به نام «گلن تری» نمایش انتخابی خود را به مشاوره بگذارند.
این کمپانی همچنین به طور سالانه جشنواره‌ای را نیز با نام جشنواره «تجربیات جدید» برگزار می‌کند. این جشنواره در اواخر نوامبر و اوایل دسامبر برگزار می‌شود. جشنواره «تجربیات جدید» که مدت برگزاری آن تنها یک هفته است، محلی است برای ارائه آثاری که تولیدکنندگان آنها در حال پیشرفت هستند.

 شرایط حضور
شرایط حضور و اجرا در این کمپانی به شرح زیر است:
1ـ ارائه توصیفی از نمایش، دلایل اجرا و عقیده کلی کارگردان درباره آن؛ 2ـ متنی مبنی بر اینکه شما حق استفاده از نمایشنامه را دارید و یا استفاده شما از آن را تأیید کند. اگر نمایش مورد نظر برای اجرا متن‌محور نباشد، طرح اجمالی موردنظر کارگردان و خلاصه ای از روند کار کافی است؛ 3ـ فهرست و سوابق کاری کامل کارگردان، بازیگران و دیگر عوامل؛ 4ـ تعیین یک تهیه‌کننده با تجربه که واقعاً علاقه‌مند به تهیه‌کنندگی باشد؛ 5ـ فهرست تیم تهیه کنندگی به همراه سوابق کاری آنان؛ 6ـ برآورد هزینه تولید؛ 7ـ استراتژی سرمایه گذاری: چگونه می‌توانید بودجه را افزایش دهید؟ شامل اسپانسرها و سرمایه‌گذاران آماده و یا دیگر اسپانسرهای احتمالی. برای اطمینان از حداکثر بازگشت هزینه از متقاضیان خواسته می شود تا حداکثر ممکن تمامی هزینه‌های تولید را خودشان نپردازند.
برای حضور در جشنواره یک هفته‌ای حتی اگر طرح و یا متن در مراحل اولیه باشد، عوامل احتمالی و برآورد بودجه کفایت می‌کند.
کمیته انتخاب متشکل از پنج هنرمند حرفه‌ای با تجربه ادبی و اجرای است.
مراحل انتخاب یک اثر برای اجرا به شرح زیر است:
1ـ تمامی پروژه‌ها توسط سه تن از اعضا کمیته انتخاب خوانده خواهند شد؛ 2ـ لیستی کوچکی از پروژه‌ها تهیه می‌شود؛ 3ـ از این لیست نمایش نهایی انتخاب خواهد شد.
همچنین معیارهای انتخاب به شرح زیر است:
1ـ هنرمندان شرکت‌کننده می‌بایست حرفه‌ای بوده و تمرینات حرفه‌ای را به نمایش بگذارند؛ 2ـ استرالیایی‌ها و متون استرالیایی در اولویتند، هرچند آثار بین‌المللی نیز مورد تایید هستند؛ 3ـ آثار نوآورانه و دست اول در اولویت هستند؛ 4ـ اجرا کنندگان می‌بایست طرح صدای نمایش را ارائه دهند.

 نحوه مشارکت با اسپانسرها
شرکا و حامیان لازم است موارد زیر را مدنظر داشته باشند:
1ـ سهم کمپانی دارلینگ هرست (33درصد) است و می بایست حداقل 900 دلار در هفته باشد؛ 2ـ کمپانی نهادی غیرانتفاعی است. شرکت‌های شریک و حامیان لازم است توجه داشته باشند که کمپانی تئاتری دارلینگ هرست هزینه‌هایی را صرف می‌کند. هزینه سالن‌ها مثل حقوق کارگران صحنه، هزینه برق، تلفن و تبلیغ نمایش بیش از 7000 دلار در هفته است. نمایش می‌بایست هر شب فروش حداکثری داشته باشد و 33 درصد سهم کمپانی از فروش تمامی مخارج را تأمین نمی‌کند؛ 3ـکمپانی به شرکت‌های حامی موکداً توصیه می‌کند تا تمامی توان خود را برای بهترین و بیشترین سرمایه‌گذاری، هزینه‌کرد و دیگر انواع حمایت مالی به کار گیرند. هنرمندان می بایست بازگشت مالی را درباره کار خود ببینند و گیشه به تنهایی تمامی آن را پوشش نمی‌دهد؛ 4ـ تعهد کمپانی دارلینگ هرست حمایت از تئاترهای حرفه‌ایی مستقل است. این حمایت کمک‌هزینه‌ای برای گروه‌های بزرگ و سازمان‌هایی که بودجه‌های بالا دارند در نظر گرفته است؛ 5ـ برای بلیت‌های پیش‌خریدی کمپانی 1 دلار برای هر بلیت و هزینه رزرو را برای شرکت‌های حمایت‌کننده تخفیف می‌دهد. توجه به این نکته الزامی است که این مبلغ از طرف کمپانی هزینه می‌شود. و در واقع از هزینه بلیت معمولی و یا رزروهای عادی کمتر است؛ 6ـ برای رزرو با کارت اعتباری، کمپانی 33درصد از قیمت و شرکتهای حامی 67 درصد آن را دریافت می کنند. این رزروها از فروش گیشه جدا هستند. رزروهای اعتباری حدودا 44 درصد از کل فروش را دربرخواهند گرفت؛ 7ـ هزینه‌های پستی: جدای از گیشه هستند. کمپانی دارلینگ هرست 33 درصد و شرکتهای حامی 67 درصد از این هزینه‌ها را پرداخت می‌کنند؛ 8ـ کمپانی کارتهای VIP را که مخصوص شرکت‌های حامی تهیه شده می پذیرد. این کارت‌ها بلیتهای تخفیف دار را در اختیار قرار می دهد، اما کمپانی 33 درصد از این فروش را برنمی‌دارد و تنها 2 دلار برای هر بلیت را به عنوان سهم خود برمی‌دارد. از منظر شرکت‌های حامی این کارت‌ها نوعی ضمانت در بازگشت هزینه و فروش محسوب شده و مخاطبان ثابتی را برای اجراها تضمین می‌کند.
در نهایت برای حمایت از هنرمندان صحنه کمپانی دارلینگ هرست 33درصد از خالص دریافتی از گیشه را به گروه تئاتری می پردازد.

http://www.darlinghursttheatre.com