جشنواره تئاتر فرایبورگ
امسال مسؤولان جشنواره تئاتر فرایبورگ، علاوه بر اجرای نمایش‌های متعدد، برنامه جانبی جامعی را در طول جشنواره برگزار کردند که شامل سخنرانی، خواندن قطعات ادبی، برگزاری نمایشگاه و ... بود. گروه‌های کاری که توسط یک سرگروه ...
امسال مسؤولان جشنواره تئاتر فرایبورگ، علاوه بر اجرای نمایش‌های متعدد، برنامه جانبی جامعی را در طول جشنواره برگزار کردند که شامل سخنرانی، خواندن قطعات ادبی، برگزاری نمایشگاه و ... بود. گروه‌های کاری که توسط یک سرگروه هدایت می‌شدند، موضوعات ایمان، دین و تئاتر را بررسی کردند و به صورت فعال در مراسم مختلف شرکت داشتند.
سخنرانی‌ها
1ـ سخنرانی افتتاحیه: ایمان در تئاتر، تئاتر در ایمان و اصلاً چرا ایمان؟
2ـ گرایش به تئاتر در آداب ادیان بزرگ (بعد مذهبی در تئاتر جهان و آداب نیایش و تئاتر).
سخنرانان: پرفسور دکتر یوخن هیلبرات از دانشگاه توبینگن، پرفسور دکتر اینگرید هنچل از دانشگاه فنی بیلفلد و دکتر قطب‌الدین صادقی از دانشگاه‌های ایران.
سخنرانان ذکر شده در محورهای زیر سخنرانی کردند: کارکرد آداب مذهبی چیست؟ این آداب چگونه «صحنه‌پردازی» شده‌اند آیا اشتراک تئاتر و مراسم نیایش این است که تماشاگران یا همان شرکت‌کنندگان در مراسم نیایش در جمعی تقریباً ناشناس به خود و احساس «حقیقی» خود می‌رسند؟ معنویت، آداب‌گرایی و دینداری در تاریخ تئاتر و درام چه اهمیتی دارند؟ آداب نیایش، نمایشنامه مناسک مذهبی هستند؟ آیا میان «نمایشنامه آداب مذهبی» غربی ـ مسیحی و اسلامی تفاوتی وجود دارد؟
3ـ معنابخشی در مذاهب / جستجوی معنا در تئاتر
سخنرانان: پرفسور دکتر اوده از دانشگاه فرایبورگ و لوک پرسیوال، کارگردان تئاتر.
موضوع‌های مورد بحث عبارت بودند از: آیا بخش دیگری غیر از ایمان وجود دارد؟ موضع ادیان مختلف در قبال جستجوی معنا توسط انسان‌ها چیست؟ تئاتر چه نقشی را باید برعهده بگیرد؟ چه چیزی سبب می‌شود که کسی بر روی صحنه برود؟
4ـ آداب درویشان: رقص علیه مرگ یا «راندن شیطان»
سخنران: پروفسور دکتر لمیس‌العمری از برلین (قطعی)
در این سخنرانی، برخی ویژگی‌های خاص هنرهای نمایشی در دنیای عرب تشریح شد و این برداشت مشاجره‌آمیز که «اسلام تئاتر را ممنوع کرده» مورد بحث قرار گرفت. سخنرانی مذکور اشکال ظهور تئاتر و آداب مذهبی را که قرن‌ها در فرهنگ عرب قدمت دارند و منبع اصلی خلاقیت هنری اعراب به شمار می‌آیند، بررسی کرد. در این سخنرانی به ریشه و ساختار یک آیین درویشی در شمال آفریقا به نام «ایسانوآ» توجه خاص شد. آیین مذکور، مبنای نمایش «راندن شیطان» را تشکیل می‌داد.
5ـ قرآن، انجیل، تورات: یک «مراسم ادبی / صبحگاهی»
محورهای این سخنرانی عبارت بودند از:
آیا گوش دادن به کتاب‌های مقدس ایمان ایجاد می‌کند؟ الیاس کانتی گوش را «دیندارترین عضو» می‌خواند. آیا هر کدام از این کتاب‌ها «ارزش ادبی» خاص خود را دارند؟ محتوای این کتاب‌ها ادبیات سرتاسر دنیا را تحت تأثیر قرار داده است. این کتاب‌ها چگونه نوشته شده‌اند؟
6ـ درباره برخورد ادیان با یکدیگر
میزگردی با حضور چهره‌های مختلف برگزار شد. در این میزگرد که جشنواره با آن به پایان رسید، نمایندگانی از طرف مسلمانان، مسیحیان، یهودیان و کارشناسانی در زمینه این ادیان شرکت داشتند و درباره ارتباطات تاریخی و سیاسی ادیان و ابعاد مذهبی سیاست بین‌المللی و همچنین درباره دیدگاه‌های مشترک گفتگو کردند. در این بخش، با در نظر گرفتن یافته‌های مطمئن تاریخی، نگاهی به آینده نامشخص نقطه آغازین بحث؛ مفهوم مطرح شده توسط پرفسور هانس کونگ؛ یعنی «اخلاق جهانی» بود که در مقابل نظریه ادعایی هانتینگتون درباره «برخورد تمدن‌ها» قرار داشت.
نشست‌های فرهنگی1ـ
خواندن و تفسیر اشعار حافظ.
2ـ گفتگوی فلسفی: «آنچه ما را در درون به یکدیگر پیوند می‌دهد. این گفتگو «ایمان» از دید روانشناسی و دانش طبیعی بود.
3ـ فوتبال ـ تئاتر ـ دین.
4ـ معرفی تئاترهای کودکان درباره مذهب.
کودکان پرسش‌هایی را مطرح می‌کنند که ممکن است بزرگسالان را به تردید و دارد: «خدا کجاست؟»، «خدا کیست؟»، «چرا نمی‌توانیم او را ببینیم؟». تئاتر کودکان می‌کوشد بدون لفافه و پوشش روشنفکری موضوعات مذهبی را تشریح و ملموس کند و در عین حال باید مراقب بود که یک تصویر بیش از حد ساده از دین و خدا ارائه نشود.
5ـ معرفی تعزیه به عنوان نمایش مصائب اسلامی: «نگاهی به تعزیه»، همراه با فیلمی از عباس کیارستمی. اگر یک فرد غیرمسلمان یک بار نمایش تعزیه را تماشا کند، احتمالاً از تأثیر شدید این نمایش به ظاهر مبتدی، شگفت‌زده خواهد شد. مردان و زنان به خاطر رنج‌های شهدای مقدسشان اشک می‌ریزند. یک حالت تأثر طبیعی ایجاد می‌شود که سنت تئاتر غربی از مدت‌ها پیش تا کنون با آن بیگانه است. فیلمساز ایرانی، عباس کیارستمی، در فیلم خود «نگاهی به تعزیه»، دوربین را بر این رویداد متمرکز کرده است. در این فیلم نه تنها صحنه نمایش، بلکه بیشتر تماشاگران مدنظر هستند. او با فیلم خود پرسپکتیو بی‌نظیری را از یک سنت نمایشی زنده ارائه می‌کند.
6ـ «اتفاق یا طرح» ـ جهان چگونه به وجود آمده است؟
7ـ نمایشگاه «اخلاق جهانی»
در بیانیه بنیاد «اخلاق جهانی» که مدیریت آن را پروفسور دکتر هانس کونگ استاد الهیات، برعهده دارد، آمده: «ما تأکید می‌کنیم که در حال حاضر میان ادیان، اجماعی وجود دارد که می‌تواند مبنای اخلاق جهانی را تشکیل دهد. یک اجماع اساسی و حداقلی، درباره ارزش‌های پیونددهنده، معیارهای تغییرناپذیر و بنیان‌های اخلاقی. در حالی که ما از یک سو شاهد آن هستیم که سیاست جهانی بیشتر و بیشتر تحت تأثیر مسائل و اصول ادیان است، دانش ما درباره این ادیان کم است. نمایشگاه «اخلاق جهانی» اطلاعاتی در اختیار ما می‌گذارد تا بتوانیم نسبت به ادیان بزرگ جهان، اصول مذهبی و اخلاقی‌شان و همچنین اصول بنیادین اخلاق جهانی به صورت کلی اشراف پیدا کنیم.
8ـ معرفی زورخانه توسط گروهی از اصفهان.
9ـ مراسمی درباره دین در دیگر انواع هنر
موسیقی و هنرهای تجسمی مهم‌ترین اشکال ظهور ادیان هستند. سنت‌های فرهنگی و ادیان در این زمینه مدام یکدیگر را تحت تأثیر قرار داده‌اند. از یک سو، موسیقی کاملاً مذهبی وجود دارد؛ مانند سرودهای گریگوری، موسیقی عرفانی یا ... از سوی دیگر، موسیقی دنیوی هم خود را به موضوعات مذهبی نزدیک کرده است. در هنرهای تجسمی هم وضع به همین ترتیب است. برگزارکنندگان جشنواره از همین رو مراسمی در این ارتباطات در قالب برنامه جانبی برگزار کردند.
10 ـ داستان‌خوانی با حضور بازیگران فرایبورگی: داستان‌های فرشتگان.
مراسم پیش از جشنواره1ـ
آداب نیایش پروتستان‌ها و کاتولیک‌ها
دو سخنرانی با همکاری مرکز پروتستانی آموزش بزرگسالان در فرایبورگ دربارة اینکه «مفهوم و معنای آداب نیایش چیست؟». ما شاهد آن هستیم که درگیری میان کلیسای کاتولیک و پروتستان بر سر تفسیر مراسم شام آخر، مانع از آن می‌شود که این دو کلیسا بتوانند مراسم نیایش را همراه با مراسم شام آخر به صورت مشترک برگزار کنند. چه نمادی در پس آیین‌های کلیسایی است؟ ریشه‌های آن از کجاست؟
آیا ما عشق می‌ورزیم تا تنها نباشیم؟ آیا ایمان می‌ورزیم تا از بی‌معنایی خودمان بگریزیم؟ آیا عشق چیزی جز حل شدن من در رابطه با معشوق است؟ آیا ایمان عملی چیزی جز حل شدن من در رابطه با خداست؟
2ـ فوتبال، تئاتر و دین.
مراسم سخنرانی با همکاری آکادمی کاتولیک فرایبورگ.
3ـ مراسم شعرخوانی.