قرار نبود یک فیلم سینمایی ساخته شود
در تکیه‌ها تنها تعزیه اجرا می‌شود و طراحی معماری آن هم به گونه‌ای است که تماشاگران از زاویه‌های متفاوت به تماشای آن می‌نشینند. من جایی را که در آن تعزیه اجرا شد از سال‌های قبل می‌شناختم. در این فیلم از میزانسن‌های سینمایی خبری نیست، چون قرار نبود یک فیلم سینمایی ساخته شود.
جلسه مطبوعاتی فیلم” تمرین آخر” ساخته ناصر تقوایی و به تهیه کنندگی مرکز هنرهای نمایشی پیرامون تعزیه شب گذشته با حضور دست‌اندر کاران این فیلم منتقدان و نویسندگان مطبوعاتی برگزار شد. در تیراژ آخرین ساخته تقوایی از فتحعلی بیگی ، لاله تقیان و محمد حسین ناصر بخت به عنوان مشاوران فیلم یاد شده است.
به گزارش سایت ایران تئاتر، ناصر تقوایی کارگردان، محمدحسین ناصر بخت(مشاور و محقق) اسماعیل محمدی و علاء‌الدین قاسمی (بازیگران فیلم) از جمله کسانی بودند که در این جلسه حضور داشتند و پیرامون فیلم به گفتگو پرداختند.
در این جلسه ناصر تقوایی با اشاره به ساخت فیلم مستند ده دقیقه‌ای درباره تعزیه برای ارائه به یونسکو گفت:« در آغاز ما قصد داشتیم که این فیلم را برای ثبت تعزیه در فهرست میراث معنوی یونسکو تهیه کنیم اما در حین ساخت فیلم به این نتیجه رسیدیم که فیلم نیمه‌بلند دیگری نیز در این باره بسازیم.»
وی تاکید کرد:« فراموش نکنیم که تعزیه تنها هنر نمایشی جهان اسلام است. شاید ستایشی که از شهادت امام حسین (ع) می‌شود، ستایشی است که از مرگ سیاوش هم می‌شد.»
او با اشاره به نقش موسیقی در تعزیه خاطر نشان کرد:« موسیقی در تعزیه صرفاً یک عنصر تزئینی نیست. عنصری است که تعزیه را همراهی می‌کند. شما نمی‌توانید بدون در نظر گرفتن عنصر موسیقی، از بازیگر تعزیه بازی بگیرد. موسیقی به عنوان عنصر فاصله‌گذاری پس از برشت در تئاتر ظهور کرد. در حالی که این نوع استفاده از موسیقی در هنر تعزیه از گذشته وجود داشته است. موسیقی تعزیه بر تماشاگری که با آن آشنایی هم ندارد، تاثیر می‌گذارد.»
تقوایی درباره مکان اجرا و فیلمبرداری این تعزیه گفت:« در تکیه‌ها تنها تعزیه اجرا می‌شود و طراحی معماری آن هم به گونه‌ای است که تماشاگران از زاویه‌های متفاوت به تماشای آن می‌نشینند. من جایی را که در آن تعزیه اجرا شد از سال‌های قبل می‌شناختم. در این فیلم از میزانسن‌های سینمایی خبری نیست، چون قرار نبود یک فیلم سینمایی ساخته شود.»
تقوایی ویژگی تعزیه را لحن شخصیت‌های تعزیه خواند و اظهار داشت:« مقام اولیا به قدری بالاست که حتی دشمنانشان نیز از آنها ستایش می‌کنند. البته متنی که اجرا شد، متعلق به اوایل دوره قاجار است. من تلاش داشتم روی متن”حر” کار کنم چون 72 تن از ابتدا برای پشتیبانی امام حسین(ع) رفته بودند، اما”حر” سردار سپاه دشمن بود که به امام حسین(ع) ملحق شد. او دچار تردید هملت‌واری می‌شود که در همه تعزیه‌ها هست. من دخل و تصرفی در متن نکرده‌ام جز کم‌کردن زمان آنکه این امر در محتوای متن تغییری ایجاد نکرده است.»
در ادامه این محمدحسین ناصر بخت نیز در مورد شکل‌گیری این فیلم گفت:« یونسکو از ما خواسته بود فیلمی درباره تعزیه بسازیم که ”تمرین آخر ” از دل آن بیرون آمد.»
وی متن استفاده شده در این فیلم را متنی قوی دانست و ادامه داد:« این متن به لحاظ بار دراماتیکی که دارد گوی رقابت را از سایر متون ربوده است. به طوری که حتی تماشاگرانی که با اعتقادات مذهبی تعزیه هم آشنایی نداشتند و قتی آن را می‌دیدند استقبال کردند.»
در بخش دیگری از این جلسه محمدی، شبیه‌خوان دیگر میهمان نشست نیز با اشاره به 54 سالن سن و 47 سال سابقه شبیه‌خوانی‌اش گفت:« زادگاهم یک قریه کوچک است که 47 شهید را در جنگ تقدیم کرده است. شبیه‌خوانی هنر لاهوتی است و دیگر هنرها ناسوتی هستند.»
قاسمی نیز درباره استفاده از موسیقی گفت:« در تعزیه نمی‌توان تمام نقش‌ها را در یک دستگاه خواند. ما در این فیلم هم نوا خواندیم.»