بسیار آسان است که باور کنیم که می‌توان به شکلی خودکار و بدون فکر کردن به تمرین پرداخت. لاف زدن ساده است. با این گونه تفکرات سریعاً به عادت‌ها و الگوهای رفتاری قدیمی و روزمره خود بازمی‌گردیم و هیچ چیز یاد نمی‌گیریم.
بسیار آسان است که باور کنیم که می‌توان به شکلی خودکار و بدون فکر کردن به تمرین پرداخت. لاف زدن ساده است. با این گونه تفکرات سریعاً به عادت‌ها و الگوهای رفتاری قدیمی و روزمره خود بازمی‌گردیم و هیچ چیز یاد نمی‌گیریم.
جین ترنر:
برگردان به فارسی: علیرضا امیرحاجبی
اشاره:
بخش اول گزارش"جین ترنر" از کارگاه‌های آموزشی یوجینیو باربا، با این هشت تمرین به پایان می‌رسد. در آینده نزدیک بخش‌های دوم و سوم این کارگاه را(که دارای اهمیت فراوانی نیز هست) ارائه خواهم کرد.
تمرین شماره پنج: نیازمندی‌ها در حرکت و نتایج آن
این تمرین به ارائه روش‌هایی می‌پردازد که براساس آن، بخشی از بدن هدایت سایر بخش‌ها را به عهده می‌گیرد. روشی سخت که بر اساس تکرار صورت می‌گیرد. هدف از این تمرین شکستن یا از بین بردن عادات روزمره و انجام کنشی است که در یک زمان ذهن و بدن را به کار گیرد.
روش تمرین
ـ با ایستادن آغاز کنید. زانوها منعطف. باید احساس شود که خطی از سر به سمت پائین امتداد یافته است و در نهایت بین پاشنه‌ها ختم می‌شود. بدن کاملاً صاف و در راستای این خط فرضی قرار می‌گیرد.
ـ سپس، یک خط فرضی عمودی را در برابر خود تجسم کنید. حالا با پیشانی، خود را به سمت جلو متمایل و به خط فرضی فشار بیاورید. باید توجه داشت که در این جا"پیشانی" بدن را به جلو حرکت می‌دهد و مرکز ثقل بدن به وسیله این بخش حرکت می‌کند.
ـ یک گام به جلو بردارید.
ـ حالا به آن زمانی توجه کنید که عمل قدم برداشتن شروع شد. به نقطه‌ای فکر کنید که کنشِ فشار دادن تعادل‌تان را بر هم می‌زند و نیازمند آن می‌شوید که یک گام به جلو بردارید.
ـ دوباره بایستید. تعادل خود را به دست آورید. حال با بخش دیگری از بدنتان به سمت جلو فشار بیاورید. برای مثال به وسیله بازوی راست یا دماغ. فشار را تا آن زمان که احساس می‌کنید باید یک گام به جلو بردارید، ادامه دهید.
ـ در این مرحله حرکت کردن و راه رفتن را به تمرین اضافه کنید متوجه آن چه که روی می‌دهد، باشید. چقدر بدنتان می‌تواند از یک کنش رو به جلو پیروی کند؟
ـ قبل از این که گام بعدی را بردارید به ضرورت و انگیزه حرکت توجه کنید.
ـ سعی کنید با همین وضع سه یا چهار قدم بردارید و سپس تغییر جهت داده به جلو، عقب و اطراف حرکت کنید.
ـ حرکت را بسیار نرم، سبک و روان ادامه دهید.
ـ واکنش‌های بزرگ را با واکنش‌های کوچک تعویض کرده و همچنین گام‌های بلند را کوتاه کنید.
توجه:
تا آن جا که می‌توانید تمرین را آرام انجام دهید تا به راحتی بتوانید حرکات بدن را تنظیم کرده و به بررسی الزامات واکنشی بپردازید. در نقطه آغاز حرکت(فشار به جلو)، بدن شما باید متعادل و ستون فقرات منعطف و آزاد باشد. در هنگام تعویض بخش هدایت کننده بدن، جهت حرکت را تغییر دهید. روی تمرینات وقت بگذارید و مراقب بالا رفتن سرعت تمرینات باشید. زمانی که سرعت و شتاب تمرین بالا می‌رود، حرکات قطعیت خود را از دست داده و تمایزات دقیق کاهش می‌یابند.
نرم و روان بودن(Fluidty) در این حرکات بسیار مهم است. نباید پاها همزمان در یک نقطه قرار گیرند. اجازه دهید که پس از گام برداشتن، یک پا جلوتر از پای دیگر قرار بگیرد. این تمرین برای حرکات جداگانه دست و پا طراحی نشده است بلکه هدف:«آشکار کردن و مطالعه الزامات، انگیزش‌ها و همچنین واکنش‌های حرکتی است.» دقت کنید که زمانی که توازن‌تان از بین می‌رود به عقب گام برندارید. سعی کنید حرکات‌تان واقعی باشد.
در زمان گام برداشتن به جلو باید از فکر کردن و تصمیم گرفتن خودداری کنید. این بسیار آسان است که باور کنیم که می‌توان به شکلی خودکار و بدون فکر کردن به تمرین پرداخت. لاف زدن ساده است. با این گونه تفکرات سریعاً به عادت‌ها و الگوهای رفتاری قدیمی و روزمره خود بازمی‌گردیم و هیچ چیز یاد نمی‌گیریم.
گسترش:
ـ بخشی از بدن را جهت هدایت سایر بخش‌ها انتخاب کنید. حالا، نه تنها از خط راست بلکه از خطوط دَوار و منحنی جهت حرکت استفاده کنید.
ـ ریتم و سرعت را در تمرین تغییر دهید. باید از ایجاد تاخیر و حفظ دقت بی‌مورد در کنش‌ها پرهیز کرد.
ـ توجه به لحظه برهم خوردن تعادل و دوباره سامان‌دهی بدن بسیار لازم است. لحظه‌ای که ناچار می‌شوید که گام بردارید را پیدا کنید.
ـ وقفه و حبس تنفس را به تمرین اضافه کنید.
ـ این تمرین می‌تواند روی آثار نمایشی منطبق شود:
در یک اتاق دو به دو، روبروی هم بایستید و هر گروه شخصیت‌هایی از نمایشنامه‌های معروف را انتخاب کند.
برای مثال"جِین و خانم جولی" از نمایشنامه"خانم جولی" اثر"استریندبرگ" یا"آگاممنون و کلیتم نِسترا" از تراژدی"اُورست" اثر"آشیلوس" و یا"گرتو دو هملت" از نمایشنامه"هملت" اثر"شکسپیر".
ـ هر کدام از شما باید سه بخش از بدن را جهت هدایت سایر بخش‌ها انتخاب کند.
ـ با هم مواجه و رو در رو شوید، دور یکدیگر بچرخید و به آرامی از کنار هم عبور کنید.
ـ ممکن این تمرین را جهت یافتن واکنش‌های حرکتی و راه رفتن‌های متفاوت، بارها تکرار کنید.
ـ به پاسخ‌ها، واکنش‌های دوست خود توجه کنید. شما در چنین شرایطی گفت‌وگویی(دیالوگ) فیزیکی را با بدن‌هایتان ایجاد کرده‌اید.
ـ در انتهای تمرین به اطلاعاتی که شخصیت‌های نمایشنامه و روابط‌شان به شما داده‌اند فکر کنید.
ـ همواره گوش به زنگ باشید، قاطع و مصمم.
به تضادها و تغییر تعادل توجه ویژه‌ایی داشته باشید.
تمرین شماره شش: جا به جاییِ پویا.
روش تمرین:
ـ راست بایستید. زانواهایتان کاملاً منعطف باشد. تصور کنید که یک خط یا محور عمودی از سرتاسر بدنتان عبور می‌کند. این خط فرضی از نوک سر تا بین دو پاشنه‌یِ پا امتداد یافته است.
ـ حرکت را آغاز کنید. اجازه دهید تا تمامی ستون فقرات به اطراف حرکت کرده و پاهایتان سطح زمین را لمس و نوازش کند.
ـ بگذارید تا پاهایتان روی زمین به جلو، عقب و اطراف بلغزند. (لیز بخورند) حرکت را در خطی راست و به سمت جلو آغاز کنید و سپس روی خطوط فرضیِ منحنی به تمرین بپردازید.
ـ باید به شکلی متناوب، جهت حرکات خود را تغییر دهید. در این جا فرم حرکات شما شبیه(والس) می‌شود. به دور و اطراف بچرخید.
ـ انعطاف و نرم بودن زانوها و ستون فقرات خود را حفظ کنید.
ـ باید به انجام حرکات و فکرهای در حین تمرین توجه داشته باشیم. مراقب اطراف خود باشید و همچنین به حضور دیگران توجه کنید.
ـ با شنیدن فرمان"ایست" حرکات بدن متوقف شده اما پویاییِ حرکات در درون بدن ادامه می‌یابد.
یعنی: هر چند که ایستاده‌اید اما باید به فکر کردن و انجام کنش ادامه دهید.
ـ حرکت درونی را برای مدتی حفظ کنید.
ـ حرکات را دوباره آغاز کرده، متوقف شوید، کنش درونی را حفظ و از ابتدا تمرین را تکرار کنید.
ـ متوجه این نکته باشید که:«تا چه مدت می‌توانید، حرکات را درون خود حفظ کرده و به چیزهای دیگر فکر نکنید؟»
ـ از لغزیدن روی زمین و حرکت در اطراف لذت ببرید.
تمرین شماره هفت: تعادل فعال و مقاومت
لازمه این تمرین حرکت آهسته است.
روش تمرین:
ـ تصور کنید که در زیر آب حرکت می‌کنید.
ـ قدم‌هایتان بلند باشند. از راه رفتن معمولی اجتناب کنید.
ـ می‌توان از مقاومت و فشار آب جهت درک حرکات استفاده کرد.
ـ انرژی خود را جهت داده و در مسیری مشخص حرکت کنید.
ـ باید به تعادل و روان بودن حرکات توجه کرد.
ـ گام‌هایتان غیر معمول باشند. قبل از این که وزن بدن را به روی یک پا انتقال دهید، تنها زمین را به وسیله نوک شصتِ همان پا لمس کنید.
ـ در حین تمرین همواره به یاد داشته باشید که ستون فقرات، زانوها و قوزک پاهایتان باید نرم و منعطف باشند.
ـ به هیچ وجه نباید ثابت بایستید.
توجه:
تجسم کنید که مقاومت و فشار زیادی از طرف آب به شما وارد می‌شود. شما نیز از بدنتان جهت فشار و مقاومت در برابر آب استفاده کنید. دست‌ها همواره می‌توانند در برابر فشار از خود واکنش نشان دهند.
توازنی را بین صحنه خیالی زیر آب و آن چه واقعاً در برابر شماست ایجاد کنید. متوجه تضادها در بدن خود باشید.
به طور مثال، اگر پای شما به سمت راست حرکت می‌کند باید بازوان به سمت چپ حرکت داشته باشند یا اگر بالا تنه شما به عقب می‌رود، دست‌هایتان باید به جلو معطوف شوند. ایجاد چنین تضادی باعث حفظ تعادل خواهد شد.
گسترش:
ـ در حین حرکات آهسته، سه روش مختلف جهت نشستن و ایستادن"بدون تماس برقرار کردن دست با سطح زمین" را برای خود طراحی کنید.
ـ وزن شما هرگز نباید در یک زمان روی هر دو پای شما منتقل شود و به همین شکل، هرگز نباید هر دو پایتان در یک لحظه روی زمین قرار گیرند. (خواه زمان ایستادن و خواه زمان نشستن.)
ـ در زمان نشست و برخواست، روش‌هایی را جهت حرکت به عقب، جلو و پهلوهای خود پیدا کنید.
ـ متوجه تغییر وضعیت وزن خود باشید. این نکته بسیار مهمتر از توجه به حرکت روی خطوط مستقیم است.
تمرین شماره هشت: فکر کردن با بدن
روش تمرین:
ـ این تمرین باید دو نفری اجرا شود.
ـ روبروی یکدیگر بایستید. یک توپ تنیس را به سمت هم پرتاب کنید. سپس آن را بگیرید. پس از لحظه پرتاب یا گرفتن توپ بی‌حرکت و ثابت بمانید.
ـ حالا به تنهایی به تمرین ادامه دهید به شکلی بداهه و آزاد(Improvise) به پرتاب توپ اقدام کنید.
ـ در حین تمرین به اطراف حرکت کنید.
ـ باید در زمان حرکت، پویایی، افت و خیز، ریتم، سرعت شدتِ گام‌ها و جهت، اندازه حرکت را مرتباً تغییر داد.
توجه:
هدف این تمرین گسترش آگاهی شما از بدنتان است. تمرین بالا همراه با تمریناتِ قسمت بعدی(گسترش موضوعات) توانایی‌های شما را جهت شکل دادن و استفاده از فکر کردن با تمامی بدن افزایش داده و حضورِ(Presence) شما را در حین اجرا تقویت می‌کند.
با این مجموعه تمرینات شما توانایی‌هایتان را در مواجه با تضادها و مقاوت‌های درونی ـ بیرونی افزایش می‌دهید. تمامی این عناصر(تضادها، کنش ـ واکشن‌ها، مقاومت‌ها) جهت کسب توانایی و جریان‌یابی انرژی و تاثیرگذاری بر مخاطب مهم و بنیادین هستند.
تمرینات ارائه شده در این بخش گونه‌ای دیالوگ(گفت‌وگو) هستند. حرکاتی برای گفتن و شنیدن اما بدون کاربرد کلمات.
به لحظاتی که با هم فکر نمی‌کنید، به آن جا که یکی از اعضای گروه اندکی تظاهر به کنش و اجرا می‌کند اما بدن‌اش درست به عمل نمی‌پردازد، توجه کنید. کنش واقعی انرژی بیشتری مصرف می‌کند، حضور بیشتری دارد. اما تظاهر به کنش هم تمرکز را از شما می‌گیرد، هم انرژی از بدن پیروی نمی‌کندو هم اجرا برای تماشاگر خسته کننده خواهد بود.
گسترش:
ـ در مرحله بعدی، به مانند قبل دو به دو روبروی هم بایستید. دست‌های همدیگر را گرفته و شروع کنید به فشار دادن.
ـ روش‌های مختلف فشار دادن را امتحان کنید. قوی، ضعیف از بالا و پائین. به واکنش‌های دوستِ خود توجه کنید و آماده باشید تا به آن‌ها پاسخ دهید.
ـ حرکت به اطراف را آغاز کنید.
ـ به هم دیگر پشت یا تکیه ندهید. به تبادل(دادن و گرفتن) انرژی و مقاومت ادامه دهید.
ـ سپس دوباره تمرین را شروع کنید اما این بار انگشتان خود را در انگشتان دوست خود چفت کنید. سعی کنید از هم جدا شوید. در این جا کنش متضاد با فشار دادن است.
ـ باز هم مثل قبل به حرکت کردن در اطراف ادامه دهید.
اتصالات:
این تمرینات به شما یاری می‌رسانند تا کنش‌های واقعی‌تان را پیدا کرده و توانایی این را داشته باشید تا"حافظه فیزیکی و بدنی" خود را تجسم و درک کنید. برای مثال، شما در حین مقاومتی که به وسیله بدن دوست‌تان ایجاد شده است مفهوم مقاومت و فشار را به خوبی درک خواهید کرد.
مجموعه تمرینات بالا به شما نشان می‌دهد که چگونه، می‌توان تمرکز فیزیکی و ذهنی و به خصوص حضور در زمان و مکان را آموخت.
حضور صحنه‌ای(Scenic Presence) آن چیزی است که"باربا" به عنوان کلیدی حائز اهمیت و تثبیت کننده توجه مخاطب، بر آن تاکید فراوان دارد.
پایان بخش نخست