تئاتر بسیج ، گامی برای تئاتر مردمی

به گزارش ایران تئاتر محسن سلیمانی فارسانی* در متنی که در روزنامه جوان منتشر شده است با این مقدمه آورده است : برای آنکه نمایشنامه‌ای جان بگیرد باید اجرا شود و همواره این جان گرفتن بهانه می‌خواهد تا به رویش صحنه‌ای گشوده شود. یکی از همین بهانه‌ها جشنواره‌هاست هرچند بود یا نبود و حد و حدود برگزاری جشنواره‌ها مورد بحث و نقد بوده است، اما آنچه مسلم است جشنواره ویترینی است برای آثار هنری و عرصه‌ای برای به رخ کشیدن کار هنرمند. یکی از جشنواره‌هایی که 11 دوره خود را پشت سر گذاشته است جشنواره سراسری تئاتر بسیج است.تئاتر در بسیج رنگ و بویی خاص دارد. رنگ و بویش از بطن مردم انقلابی است، پس باید هم خوشرنگ باشد هم خوش عطر چراکه نویسند‌گانش هرچه می‌نویسند از دل می‌نویسند بی‌آنکه به جوایز آنچنانی دلی بسته باشند یا نگران شنیدن یا نشنیدن جیغ و هوراهای کذایی باشند. نمایشنامه‌نویسان بسیجی بی‌هیچ ادعایی به رسالت هنرشان و قلمشان دل بسته‌اند که همان تفکر والای بسیج می‌باشد و هیچ عاملی قلقلکشان نمی‌دهد که رسالت معنوی‌شان و درد دردمندان مظلوم جهان را فدای زرق و برق‌های فانی‌اش کنند. برگزاری جشنواره تئاتر بسیج روزگاری پرفراز و نشیب را پشت سر گذاشته است تا به امروز و امروز در قامتی رعناتر و استوارتر گام در راهی جدی و علمی گذاشته است. تئاتر بسیج بر اساس آمیختگی تعهد و تخصص در حالی به استقبال جشنواره سراسری دیگری خواهد رفت که سخت در تلاش است تا بستری علمی و کارگاهی جهت رشد و اعتبار نویسندگانش فراهم نماید، تا غنا ببخشد به آنچه در پیش روی دارد.

در همین راستا سیاستگذار و متولی جشنواره (انجمن نمایش‌ سازمان بسیج هنرمندان) با همت عالی در حال برگزاری اتفاق خوش‌یمنی برای نمایشنامه‌نویسان بسیجی خود می‌باشد که به صورت موجز اشاره‌ای به آن خواهم داشت.

در این اتفاق هنری نویسندگان به شکل منطقه‌ای (در مرکز یک استان به میزبانی دو استان دیگر) گردهم می‌آیند و با خوانش طرح‌های نمایشی خود در حضور اساتید اعزامی از مرکز به نقد و بررسی طرح‌های نمایشی قبل از نگارش کامل می‌پردازند تا با بحث‌های چالشی و منطق دراماتیک نقاط ضعف احتمالی را ارزیابی نمایند و در یک کارگاه دو روزه در هر منطقه (10 منطقه) به صورت استاد شاگردی به تحلیل فنی و ساختاری نمایشنامه خود بپردازند. این ارتباط و مشاوره تا حصول نتیجه بر اساس زمان مشخص شده تا پایان نگارش در فضای مجازی ادامه خواهد داشت تا گروه اجرایی به مرحله شروع تمرین با بازیگران و عوامل برسد. پس از نگارش کامل متن و تأیید استاد راهنما نوبت به کارگردانی نمایشنامه می‌رسد که متولی برگزاری جشنواره با کمک از اساتید گرایش کارگردانی در قالب بومی و اعزامی مشاوره و هدایت در این بخش را تا مرحله پرداخت کامل و آماده‌سازی نمایش برای اجرا ادامه می‌دهد.

همانگونه که اشاره شد، برگزاری یک جشنواره زمانی می‌تواند از شکل کلیشه‌ای و فرمایشی بودن فاصله بگیرد که بستر‌های آن فراهم باشد تا منتج به یک خروجی مؤثر گردد. بارها این جمله «تئاتر برای همه» را شنیده‌ایم ولی در بسیاری از جشنواره‌ها از حد یک شعار فراتر نرفته است و تئاتر‌های اجرایی مخصوص جماعت خود تئاتری‌ها می‌شود ولاغیر. اما در تعریف تئاتر بسیج و مردمی بودن آن شاید ذکر این نکته لازم باشد که نویسندگان اینگونه نمایشنامه‌ها آنچنان در بطن مردم قرار گرفته‌اند که فاصله‌ای دیده نمی‌شود و خود از همان اهالی کوچه و بازار و مسجد و هیئت و اقشاری هستند که همواره در غم‌ها و شادی‌های دیگران حاضرند و تو آنها را می‌بینی و گوشه عزلت و انزوایی ندارند تا آثارشان رنگ معنا‌باختگی و بی‌دردی و اشراف‌گری داشته باشد. پوچ‌گرایی و سکولاریسم و خیلی از ایسم‌های دیگر که سوغات فرنگ است تا هویت دینی و استقامت و باورهایشان را نشانه بگیرند دیده نمی‌شود. نمایشنامه‌ها که به نگارش کامل رسید تیم اجرایی باز هم در پوشش هدایت و حمایت است. مشاورین و اساتید و حمایت متولی برگزاری، زمینه اجراهای عمومی نمایش‌ها در مراکز استان‌ها و شهرستان‌ها را فراهم می‌کنند.

نمایشنامه‌هایی که حالا به قوام رسیده است تبدیل به اجرای زنده‌ای می‌شود تا فرصتی شود برای مواجهه با تماشاگران زنده و متفکر تا آخرین بازخوردهای اثر خود را ارزیابی کنند و تلاش مستمر چند ماهه اساتید و هنرمندان در معرض دید مردمی قرار گیرند. در حین اجراهای عموم هم باز کارشناسان و ناظران اهل فن در ابعاد مختلف ناظر آثار و اجرای هنرمندان می‌باشند تا آخرین روتوش‌های لازم صورت پذیرد و در پایان این ماجرای هنرمندانه یعنی بهمن ماه و ایام پیروزی انقلاب اسلامی آثار برتر در قالب جشنواره سراسری به اجرا می‌روند تا شکلی جدید از تئاتر مردمی مبتنی بر آموزه‌های دینی، انقلابی و مقاومت را هر چه زیباتر شاهد باشیم.

*محسن سلیمانی فارسانی - کارشناس هنرهای نمایشی و عضو شورای تخصصی تئاتر بسیج هنرمندان