تألیفی از تقی اکبرزاده منتشر شد

به گزارش ایران تئاتر ، کتاب حاضر، دومین عنوان این مجموعه و دربردارندۀ اطلاعات نشرشناختی کتابها، پایان‌نامه‌ها، مقالات، یادداشتها، نقدها  و گفت‌وگوهای مندرج در نشریات ادواری درباره تئاتر جنگ تحمیلی عراق علیه ایران (تئاتر دفاع مقدس) از ابتدای مهر 1359 (شروع جنگ تحمیلی عراق علیه ایران) تا پایان شهریور 1384 (25 سال) است.

پیشینه‌

تا کنون‌ تنها یک کتابشناسی مکتوب (به شکل کتاب)‌ دربارة‌ تئاتر مقاومت  به‌ زبان‌ فارسی‌ با مشخصات زیر منتشر شده ‌است:

اکبرزاده، تقی. کتابشناخت تئاتر مقاومت؛ جلد یکم: کتابشناخت فارسی مقالات، نقدها و گفت‌وگوهای تئاتر جنگ ایران و عراق (دفاع مقدس در نشریات غیرادواری، تهران: انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس، 1385.

و کتاب‌ حاضر، با معرفی‌ 7 عنوان‌ کتاب، 32  عنوان‌ پایان نامه،24 عنوان‌ مقاله،‌ 108 عنوان یادداشت، 136 عنوان نقد (بدون درنظر گرفتن نقدهای چند نمایشی در یک نقد) و 138 عنوان‌ گفت‌وگو (بدون درنظر گرفتن گفت‌و‌گوهای چندنفری)، دومین‌ کتابشناسی‌ درباره تئاتر جنگ تحمیلی عراق علیه ایران (تئاتر دفاع مقدس) است.

محدودۀ موضوع‌

محور اصلی‌ کتابشناسی‌، تئاتر جنگ‌ تحمیلی عراق علیه ایران در فاصلۀ سالهای 1359-1367 است که با نام اعتباری «تئاتر دفاع مقدس» نامیده می‌شود‌.

محدودۀ زمانی

محدودۀ زمانی کتابشناسی، از ابتدای مهر 1359 (آغاز جنگ تحمیلی عراق علیه ایران) تا پایان شهریور 1384 (25 سال)  است.

گسترۀ جست‌و‌جو

گسترۀ جست‌و‌جوی کتابشناسی در بخش کتاب، اکثر کتابخانه‌های فرهنگی هنری؛ در بخش پایان‌نامه، تمام دانشگاهها و مراکز آموزش عالی دارای رشته نمایش و در بخش نشریات، تمام نشریات نمایشی و اکثر نشریات ادبی هنری است (80 عنوان مجله و 63 عنوان روزنامۀ سراسری). این نشریات، در مقابلِ نشریاتِ با انتشارِ غیرمنظم (غیرادواری)، با عنوان اعتباری «ادواری» نامیده شده است.

نوع‌ مدارک‌

مدارک‌ کتابشناسی، کتاب، پایان‌نامه و در بخش مطالب: نشریات مقالات، یادداشتها، نقدها و گفت‌وگوهایی‌‌ است که قابلیت بازخوانی مجدد دارد. این‌ مطالب‌ یا تماماً یا بخش‌ اعظم‌ آن‌ دربارة‌ تئاتر جنگ‌ ایران‌ و عراق‌ است.

شکل شناسه‌ها

اطلاعات شناسه‌های کتابشناسی، به‌شکل نظام‌یافته تنظیم و در آن حداکثر اطلاعات نشرشناختی کتابها، پایان‌نامه‌ها، مقالات، یادداشتها، نقدها و گفت‌و‌گوها ذکر شده است (برای توضیح بیشتر به بخش تنظیم شناسه‌ها رجوع شود).

گردآوری‌ شناسه‌ها

شناسه‌های کتابشناسی، با مراجعۀ مستقیم‌ به‌ اصلِ ‌مدارک و به‌ روش‌ زیر گردآوری‌ شده‌ است‌:

گردآوری شناسه‌های کتابها

در این‌ مرحله‌،  علاوه بر بررسی پایگاههای اطلاع‌رسانی رسمی کتاب (کتابخانه ملی و خانه کتاب)، اکثر کتابخانه‌های فرهنگی هنری بررسی و کتابهای مرتبط استخراج‌ شده‌ است‌.

گردآوری شناسه‌های پایان‌نامه‌ها

در این‌ مرحله‌، تمام دانشگاهها و مراکز آموزش عالی دارای رشته نمایش شناسایی و پایان‌نامه‌های مرتبط استخراج‌ شده‌ است‌.

گردآوری شناسه‌های نشریات

در این‌ مرحله‌، تمام نشریات نمایشی و  اکثر مجلات ادبی و هنری و روزنامه‌های سراسری دارای گروه فرهنگی هنری شناسایی‌ و مطالب‌ مرتبط استخراج‌ شده‌ است‌.

گزینش شناسه‌ها

شناسه‌های کتابشناسی، براساس معیارهای زیر گزینش شده است:

گزینش کتاب و پایان‌نامه

در این بخشها هیچ گزینشی نشده است.

گزینش مقاله و یادداشت

مطلبی که در آن تئاتر دفاع مقدس از زاویه‌ای بررسی شده باشد با عنوان مقاله معرفی شده است. گفتنی است، در کتابشناسی، مقاله در مفهوم علمی آن، مدنظر بود، اما متأسفانه مطالب فارسی موجود دربارۀ تئاتر دفاع مقدس- غیر از استثناء‌ها- با مفهوم علمی مقاله، فاصلۀ بسیاری دارد، از این رو، مفهوم مقاله با مسامحۀ فراوان انتخاب شده است و در این گروه غیر از مقاله در مفهوم علمی، مطالبی از قبیل گزارش، تفسیر و تحلیل با عنوان اعتباری «یادداشت» نیز آمده است.

مقالات هیچ‌گونه ارزیابی کیفی نشده است.

مقالات اجمالی حذف شده است.

مقالات دارای بخش جزئی دربارۀ تئاتر دفاع مقدس حذف شده است.

گزینش نقد

مطلبی که در آن یک اثر اعم از نمایش یا نمایشنامه و ... نقد شده باشد با عنوان نقد معرفی شده است.

سایر انواع نقدها (غیر از نقد اجرا و متن) مانند نقد جشنواره، نقد عملکرد، در بخش مقالات و یادداشتهاآمده است.

نقدها هیچ‌گونه ارزیابی کیفی نشده است.

نقدهای دارای بخش جزئی دربارۀ تئاتر دفاع مقدس حذف شده است.

معرفیهای اجمالی و تفصیلی فاقد جنبه اظهار نظر حذف شده است.

گزینش گفت‌وگو

مطلبی که در آن با شخصی درباره تئاتر دفاع مقدس گفت‌وگو شده باشد با عنوان گفت‌وگو معرفی شده است.

گفت‌وگوها هیچ‌گونه ارزیابی کیفی نشده است.

گفت‌وگوهای دارای بخش جزئی دربارۀ تئاتر دفاع مقدس حذف شده است.

گفت‌وگوهای کوتاه یک نفری/ چند نفری حذف شده است.

گفت‌وگوهای غیر مستقیم، که در آن پرسش و پاسخ به طور دقیق مشخص نیست و به صورت گزارشی از پرسش و پاسخ آمده ( غیر از چند استثناء) حذف شده است.

مطالب زیر نیز از کتابشناسی حذف شده است:

-              نظر کوتاه (هنرمندان، تماشاگران، مجریان، داوران و ...)؛

-              گزارش مراسم (افتتاح، اختتام، جلسه نقدو بررسی، سمینار، سفر و ...)؛

-              پیام (مدیران، هنرمندان و ...)؛

-              خاطره؛

-              زندگینامه (هنرمندان و ...)؛

-              بیانیه (هیئت بازخوانی، بازبینی، داوری و ...)؛

-              آرا (هیئت بازخوانی، بازبینی، داوری و ...)؛

-              فهرست نمایشنامه ‌و نمایش؛

-              معرفی گروه؛

-              و هر گونه مطلب دیگری که وجه خبری صرف داشته است.

تنظیم‌ شناسه‌ها

با توجه به نوع مواد کتابشناسی حاضر، از میان روشهای مختلف تنظیم شناسه‌ها (در مواد کتابی شاملِ1. رده‌ای، 2. طبقه‌بندی موضوعی، 3. طبقه‌بندی موضوعی همراه با الفبای شناسه‌ها، 4. تنظیم بر حسب تاریخ، 5. تنظیم الفبایی و... در مواد پیایندی شاملِ 1. نمایه بر مبنای موضوع، 2. نمایه بر مبنای نام نویسنده، 3. نمایه بر مبنای نام مقاله، 4. نمایۀ رده‌ای، 5. نمایۀ قاموسی/ واژه‌نامه‌ای و...) هیچ‌یک انتخاب نشده است و با توجه به کیفیت مطالب کتابشناسی (عمومی و غیرموضوعی بودن محتوای اکثر مطالب و گاهی پراکندگی موضوعات مندرج در شناسه‌ها)، نوعی طبقه‌بندی مدرکی/ الفبایی خاصِ کتابشناسی حاضر، طراحی و مطالب به 3 طبقه 1:کتاب، 2: پایان‌نامه و 3: مطالب نشریات (شامل مقاله، یادداشت، نقد و گفت‌وگو) و در هر طبقه، شناسه‌ها بر اساس الفبای سرشناسه‌ها (روش حرف به حرف) تنظیم شده است. گفتنی است، مفهوم طبقه در اینجا کاملاً اعتباری و به معنای نوع مدارک، شامل کتاب، پایان‌نامه و مطالب نشریات است.

نکات مدنظر در تنظیم شناسه‌های سه گروه عبارت است از:

تنظیم کتاب

- اجزای بخش کتاب عبارت است از:

نام خانوادگی، نام پدیدآورنده (سرشناسه)

عنوان اصلی کتاب: عنوان فرعی کتاب. محل نشر: ناشر، سال نشر، صفحات.

- سرشناسۀ کتاب، نویسنده درنظر گرفته شده است.

تنظیم پایان‌نامه

- اجزای بخش پایان نامه عبارت است از:

 نام خانوادگی، نام پدیدآورنده (سرشناسه)

عنوان اصلی پایان نامه: عنوان فرعی پایان نامه. استاد راهنما/ استاد مشاور. (مقطع و رشته تحصیلی)- دانشگاه، دانشکده، سال تحصیلی، صفحات.

تنظیم مقاله

- اجزای بخش مقاله و یادداشت عبارت است از:

 نام خانوادگی، نام پدیدآورنده (سرشناسه)

عنوان اصلی مقاله: عنوان فرعی مقاله. نام نشریه، سال، شماره (تاریخ انتشار). صفحات.

- سرشناسۀ مقاله، نویسنده درنظر گرفته شده است.

- در حد امکان برای بازیابی بهتر، در عنوان‌ مقالات‌، علاوه‌ بر عنوان‌ اصلی،‌ عنوان‌ توضیحی‌ مقاله ‌نیز استخراج‌ شده‌ است‌.

- مقالات دارای‌ عنوان‌ِ یکسان‌ چند شماره‌ای‌، پشت‌ سر هم‌ قرارگرفته‌ است‌.

- در مقالۀ فاقد پدیدآورنده، عبارت [بی‌نام] سرشناسه قرار گرفته است.

تنظیم نقد

- اجزای بخش نقد عبارت است از:

 نام نمایش/ نمایشنامه/نام نویسنده/ نام کارگردان (سرشناسه)

نام خانوادگی، نام پدیدآورنده نقد. عنوان نقد: عنوان فرعی نقد. نام نشریه، سال، شماره (تاریخ انتشار). صفحات.

- سرشناسۀ نقد، اثر نقد شده درنظر گرفته شده است

- در نقدهای بیش از یک اثر، مشخصات نقد برای هر اثر جداگانه، زیر نام آن آمده و انتهای آن، عبارت (گروه نمایشها) ذکر شده است.

- در نقد فاقد پدیدآورنده، عبارت [بی‌نام] قرار گرفته است.

- برای یکسان‌سازی عنوان فرعی نقدها، عبارات توصیفی (مانند نگاهی بر، یادداشتی بر، نقدی بر و...) حذف شده است.

تنظیم گفت‌وگو

- اجزای بخش گفت‌وگو عبارت است از:

 نام خانوادگی، نام گفت و گوشونده (سرشناسه)

عنوان اصلی گفت و گو: عنوان فرعی گفت و گو، عنوان گفت‌وگو شونده/ نام و نام خانوادگی گفت‌وگو کننده. نام نشریه، سال، شماره (تاریخ انتشار). صفحات.

- سرشناسۀ گفت و گو،  شخص گفت‌وگو شونده درنظر گرفته شده است

- در حد امکان برای بازیابی بهتر، در عنوان‌ گفت‌وگوها‌، علاوه‌ بر عنوان‌ اصلی،‌ عنوان‌ (اداری، هنری و...) گفت‌وگو شونده  ‌نیز استخراج‌ شده‌ است‌.

- در گفت‌وگوهای چند نفری، مشخصات گفت‌وگو برای هر شخص، جداگانه زیر نام او آمده و در  انتهای آن، عبارت (گروه) ذکر شده است.

- نام گفت‌وگو کننده ( در صورت ذکر شدن) پس از عنوان گفت‌وگو شونده با علامت/ آمده است.

- عناوین اداری، نظامی، دانشگاهی، مذهبی و... گفت‌و‌گوشونده (مانندِ مهندس، دکتر، سردار، آیت‌الله و...) حذف شده است.

- برای یکسان‌سازی عنوان گفت‌وگوها، عبارات توصیفی (مانند گفت‌وگو با، مصاحبه با، گفت‌وشنود با و...) حذف شده است.

تکمیل کتابشناسی حاضر با همکاری علاقه مندان تئاتر  مقاومت عملی است، از این رو از هنرمندان و محققان تئاتر مقاومت درخواست می شود، چنانچه مدارک مکتوبی اعم از مقاله، یادداشت، نقد و گفت وگو در حوزه تئاتر مقاومت منتشر کرده‌اند که در این کتابشناسی ذکر نشده است، برای افزودن در ویرایش بعدی در اختیار نگارنده قرار دهند. با سپاس

تقی‌ اکبرزاده‌

هستۀ پژوهش نمایش

Yahoo.com@ 53 t.akbarzadeh

اسفند 1385

یادداشت جدید‌

کتابشناخت تئاتر مقاومت، در 2 جلد در سال 1385 آماده انتشار شد: جلد 1، شامل مقالات، نقدها و گفت‌وگوهای تئاتر جنگ ایران و عراق (دفاع مقدس) در نشریات غیرادواری و جلد 2، شامل کتابها، پایان‌نامه‌ها، مقالات، یادداشتها، نقدها و گفت‌وگوهای تئاتر جنگ ایران و عراق (دفاع مقدس) در نشریات ادواری. جلد 1 کتابشناخت در آذر 1385، چاپ و توزیع شد، اما جلد 2 (کتاب حاضر) - بنابر دلایلی-، در نسخه‌های محدود تکثیر شد و در اختیار برخی افراد و مراکز قرار گرفت، اما چاپ نشد، حال که پس از گذشت چند سال، کتاب چاپ می‌شود، 2 گزینه در پیش رو بود:

1. انتشار کتابشناخت با همان گستره پوشش زمانی قبلی (مهر 1359- شهریور 1384)، 25 سال.

2. انتشار کتابشناخت پس از افزودن اطلاعات سالهای پس از 1384 - 1394 به گستره پوشش زمانی آن.

هرچند تمایل شخصی بنده، گزینه دوم بود، اما بنابر فقدان کتابشناسی دیگری در حوزه تئاتر مقاومت- غیر از جلد 1 کتاب حاضر-، برای استفاده پژوهشگران و دیگر علاقه‌مندان، فعلا گزینه یکم انتخاب شد، تا در فرصتی مناسب، ویرایش جدید کتابشناخت (روزآمد شده) آماده و منتشر شود.

 

تقی‌ اکبرزاده‌

هستۀ پژوهش نمایش

Gmail.com@ taghi.akbarzadeh

شهریور 1394

 

عناوین مجموعه منابع تئاتر مقاومت

 

مجموعۀ کتابشناخت تئاتر مقاومت

منتشر شده است■

1.             کتابشناخت تئاتر مقاومت، جلد 1 (مقالات، نقدها و گفت‌و‌گوهای تئاتر جنگ ایران و عراق (دفاع مقدس) در  نشریات غیرادواری)

2.             کتابشناخت تئاتر مقاومت، جلد 2 (کتابها، پایان‌نامه‌ها، مقالات، یاداشتها، نقدها و گفت‌وگوهای تئاتر جنگ ایران و عراق (دفاع مقدس) در نشریات ادواری )

 

منتشر می‌شود■

3.             کتابشناخت تئاتر مقاومت، جلد 3 (کتابها، پایان‌نامه‌ها، مقالات، یاداشتها، نقدها و گفت‌وگوهای تئاتر جنگ در جهان)

 

 

مجموعۀ نمایشنامه‌شناخت مقاومت

منتشر می‌شود■

نمایشنامه‌شناخت مقاومت

1.             نمایشنامه شناخت جنگ در ایران (نمایشنامه‌های جنگ ایران و عراق (دفاع مقدس

2.             نمایشنامه‌شناخت  جنگ در جهان (نمایشنامه های جنگ در جهان)

گفتنی است، پیش از این، جلد یکم کتابشناخت تئاتر مقاومت در سال 1385 منتشر شده بود که در یازدهمین جشنواره جایزه کتاب سال دفاع مقدس (آبان 1386)، در بخش پژوهش ادبی و هنری جزو برگزیدگان جشنواره بود.
کتابهای پیشین تقی اکبرزاده در حوزه تئاتر مقاومت عبارت است از: 1. تماشای ناورد (1381)، 2. یک چشم دیگر (1381)، 3. چالش در پرده، جلد 1 (1382)، 4. کتابشناخت تئاتر مقاومت؛ جلد 1 (1385)، 5. نشانی نشانه (1385)، 6. فرهنگ نمایش‌های جنگ، جلد 1 (1392).