نمایش نامه خانه برناردا آلبا را ایرانیزه کردم

فاطمه رادمنش هنرمند با تجربه جیرفتی که بیش از یک دهه در تئاتر در حوزه بازیگری و کارگردانی فعالیت می کند . در کار جدیدش به سراغ لورکا رفته است. نمایش دوشیزگان باغ لیمو تفسیر و خوانشی  متفاوت از نمایشنامه خانه برناردا آلبا است، که نویسنده و دراماتورژ رنگ و بوی  ایرانی به نمایش لورکا داده اند. رادمنش با شناخت از کارش و فضای نمایش با استفاده از کمترین عناصر و دکور صحنه ای ، توانسته  هنرمندانه معانی مورد نظرش را از فضای خانه دژمانند دختران و اتاق هایشان را به نمایش در بیاورد . این کارگردان با استفاده از  نشانه های تکنولوژی روز نظیر موبایل ها و اینترنت به نمایشش وجوه روز داده است. نمایش «دوشیزگان باغ لیمو» به نویسندگی علی محمد رادمنش که بر اساس نمایشنامه «خانه برناردا آلبا » لورکا نوشته شده ؛ از ۱۴ شهریور ماه با کارگردانی فاطمه رادمنش در خانه نمایش اداره تئاتر روی صحنه رفته است. مهنازغمخوار؛ مرجان زارعی ؛ فاطمه نیشابوری ؛ روشنک شهبازی ؛ میترا مقدمی ؛ سحر ببران ؛ کتایون کیانی و فاطمه رادمنش بازیگران این نمایش هستند . مهران سیفعلی پور به عنوان طراح صحنه ؛ سما ستوده طراح لباس ؛ مرضیه رادمنش طراح گریم و جواد سقایی و فاطمه نیشابوری نیز به عنوان دستیار کارگردان حضور دارند.با رادمنش در باره اجرای نمایشش و شیوه اقتباسش از متن لورکا گفت وگویی انجام داده ایم.

چگونه برای اجرای نمایش به سراغ متنی از لورکا رفتید؟

من کارهای لورکا به خصوس سه گانه اش ( یرما، خانه برناردا آلیا و عروسی خون ) را دوست دارم. همه شخصیت های نمایش نامه خانه برنار آلبا زن هستند و این نکته هم برای جذابیت داشت.

 متن نمایش نامه را بر اساس چه ویژگی هایی دراماتورژی کردید؟

 ازدیالوگ های متن هم خیلی استفاده کردیم و درکنارش متن ایرانیزه شد .

این ایرانیزه شدن به خواسته شما توسط دراماتورژ انجام شد؟

 ایشان همسر من هستند و نقاط اشتراک زیادی داریم و با هماهنگی این کار انجام شد. در شروع کار نمایش با اسامی خارجی تمرین می کردیم و چون تعدادی از بازیگران نمایش اولین تجربه بازیگری حرفه یشان را انجام می دادند و به همین مقداری درک جغرافیای متن اسپانیایی متن برایشان دشوار بود  به همین دلیل تصمیم گرفتیم کار ایرانیزه شود .وجغرافیای اثر در فضای جغرافیایی گرمسیری مثل جنوب ایران در حوالی شیراز و یا بندرعباس تبدیل شد.

داستان نایش نامه لورکا هم در جنوب اسپانیا که گرمسیری است رخ می دهد؟

بله، این ویژگی وجود دارد.

آیا پنج شخصیت دختر نمایش ، نمادی از دختران مختلف جامعه ما هستند؟

می شود چنین موقعیتی را قائل بود . البته دختران در اغلب نقاط دنیا با چنین چالش هایی در زندگیشان مواجه هستند . در کشوری مثل امریکا هنوز ترانس ها مشکلات زیادی دارند .در جامعه هم دختران با مشکلات زیادی روبه رو هستند و به وضوح شخصیت های حقیقی ، تراژیک و دردناک حتی در نزدیکی خودمان در همین حوالی چهار ولیعصز از ترانس ها می بینید . اینها وضهیت مبهمی  مثل کتایون نمایش ما در جامعه دارند و در قانون هم حقوقشان تعریف نشده است. یا دخترانی مثل مینا که در حوزه خوانندگی استعداد دارند و حوزه فعالیتشان هنوز تعریف نشده است. بنابراین احساس درحین بازنویسی متن  وجود داشت که زنان ملموس و مابه ازداری را به وجود بیاوریم. یا حتی زنان سن بالایی مثل مادربزرگ خانواده که جسارت و فدرت این مسئله را ندارند که بگویند می خواهند ازدواج کنند و موقعی که می توانند حرف دلش را بزنند که دچار تزلزل روحی و روانی شده است .

براساس چه ویژگی نقش مادربزرگ را خودتان بازی کردید؟

در آن زمانی که قصد شروع کار را داشتیم بازیگر مناسب را پیدا نکردم و به ناچار علی رغم میل باطنیم این نقش را بازی کردم .

آیا مادر یک زن دیکتاتور است و یا مادری که به خاطر منافع دخترانش نسبت به آنها سخت گیری می کند؟

نمی شود به صورت قطعی گفت که مادر یک دیکتاتور صرف است .بهر حال یک مادر است و ترسش از جامعه هم خیلی زیاد است و چون بعد از مرگ پدر مردی در خانه وجود ندارد.و این چالش را دارد که با آزادی دادن به دخترانش آنها به محیط بیرون خانه بروند و از کنترلش خارج شوند و فاجعه به بار بیاورند و معتقد است که اگر خط قرمز را برای دخترانش به وجود بیاورد خانواد ه اش ایمن خواهند بود. خانه هم حالت محصور و حصار مانندی با پنجره های دور از دسترسی دارد و دوست دارد دخترانش با ازدواج های سنتی و محترمانه خانه را ترک کنند. در هرحال این مادر ، زن دلسوزی است. اما شیوه رفتاریش شایسته نیست.

آیا ریشه غرور و نخوتی که دارد به ریشه های ارباب زاده بودنش برمی گردد؟

بله، در این بخش به اصل متن لورکا وفادار بودیم و مادر خانه برنارد آبا هم زن ملاکی است.

مادر دراصل در خاطرات دوران خوش گذشته اش زندگی می کند؟

 بله،  او با بی تدبیری شوهرش بیشتر ثروت و زمین هایش را از دست داده است و اینکه او به اصالت و گذشته اش که متعلق به خانواده ملاک بوده افتخار می کند . من خودم رگ و ریشه ام جیرفتی است و در آنجا هم قبل از دوران اصلاحات اراضی چنین خانواده هایی وجود داشتند  و به خوبی خلق و خویشان را می شناختم. . موقعی که در دهه چهل طرح واگذاری اراضی به روستائیان انجام شد . آدمی نظیر درویش خان اسفندیاری در سیرجان نسبت به این واگذاری اعتراضات زیادی انجام می دهد و یک گاو سنگی بزرگ می سازد و از شاخه های درختان باغ هایش سنگ آویزان می کند . این آدم در اصل لال بوده و قدرت تکلم نداشته است و برایش غیر قابل بود زیر دستان و رعیت هایش در املاکش سهیم بشوند .

 گفت وگو از احمد محمد اسماعیلی