هفدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر فجر
به مناسبت بیستمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و قرار گرفتن هنرمندان تئاتر در کنار یکدیگر و ارائه منظرهای گوناگون نمایشی، بسیار مغتنم و مسرت بخش است. حضور نسل پیشکسوت و نسل جوان در بخش‌های گوناگون این جشنواره، نشان ...
به مناسبت بیستمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی و قرار گرفتن هنرمندان تئاتر در کنار یکدیگر و ارائه منظرهای گوناگون نمایشی، بسیار مغتنم و مسرت بخش است. حضور نسل پیشکسوت و نسل جوان در بخش‌های گوناگون این جشنواره، نشان دهنده‌ی حسن نظر سیاستگذاران، علاقه‌مندان و هنرمندان در شکل دهی ارتباط مطلوب برای تعالی بخشیدن به تئاتر کشور است و این همه فرصت و مجال مناسبی را برای به سنجه گرفتن تئاتر کشور، هم در حیطه تولید‌های هنری و هم در حیطه سیاستگذاری مسئولان فراهم می‌کند. قطعاً این حرکت در شکل و شمایل و منظری کلی، به جا و مطلوب است، اما نیاز به بازنگری‌های مجدد در ساختار هدایتی و کارکردی دارد. هیأت داوران کانون ملی منتقدان تئاتر جمهوری اسلامی ایران، ضمن ارج نهادن به تمامی تلاش‌ها و عرق ریزان‌های مسئولان و هنرمندان تئاتر، چند نکته را فهرست‌وار برای ارتقا و تعالی بیشتر هنر تئاتر این مرز و بوم و بر حسب آن چه در این جشنواره به وقوع پیوست، متذکر می‌شود:
1- حمایت معنوی و مادی دولت از تئاتر، لازمه پیشرفت تئاتر است و نباید این حمایت از تئاتر کشور دریغ شود. بها دادن صرف به گیشه و درآمد حاصل از آن، گروه‌ها را در درازمدت، فقط به فکر جذب تماشاگر وامی‌دارد و در نهایت آن خواهد شد که نباید از سوی دیگر حمایت‌ها باید همسان و البته تعریف شده در بین نسل پیشکسوت و نسل جوان ارائه شود. حضور مستمر و همراه و همپای این دو قشر و ارتباط این دو، اعتلای فرهنگی را موجب خواهد شد.
2- بین‌المللی شدن جشنواره مطلوب است، اما وقوع آن باید با اساسنامه‌ای تدوین شده و با سیاستگذاری درازمدت همراه باشد و در طول سال نیز شاهد حضور گروه‌های خارجی باشیم تا نسبت به حرکت‌های تئاتری جهان، اطلاعات کافی و وافی انتقال پیدا کند. حضور گروه‌های ایرانی در خارج از کشور نیز برای اعتلای تئاتر کشور، موثر و مفید است و البته گزینش‌ها باد همه جانبه و به صلاح کشور و تئاترمان انجام پذیرد.
3- حرکت‌هایی برای تبیین وجوه محتوایی و شکلی تئاتر ملی کشورمان تحقق پیدا کرده و حضور گروه‌های متعدد نمایشی با چنین رویکردی در جشنواره هفدهم، امیدوار کننده است، اما متاسفانه این حرکت‌ها هنوز زیر بنایی نیستند و بیشتر آثار در حد روایت باقی مانده‌اند. تحقیق مطلوب این گونه تئاتری، نیازمند آزمون و خطای بیشتر است و این امر با ایجاد کارگاه‌های تحقیقی و تجربی میسر می‌شود.
4- متاسفانه در تفکیک نمایش‌های بخش ویژه و مسابقه جشنواره، تجربه برگزاری جشنواره پیشین، سنجیده به کار گرفته نشده است و بعضاً شاهد وقوع همان ضعف‌ها هستیم. اساسی‌ترین مشکلی که برای تفکیک بخش‌های ذکر شده وجود دارد، نبود منظر و معیارهای مشخص و علمی است و به ظاهر هیأت اجرایی جشنواره برای این گزینش‌ها بیشتر به نام افراد توجه داشته است. تجدید نظر در رویه انتخاب نمایش‌ها و تعیین بخش‌های جشنواره به اساسنامه‌ای مدون و ثابت نیاز دارد.
5- ایجاد رقابت سالم و متعالی برای رسیدن به اهداف کلان جشنواره تئاتر فجر، فقط با احداث و راه‌اندازی کارگاه‌های فعال و گروه‌های ثابت نمایشی تحقق می‌یابد. با عنایت به سخنان دبیر محترم جشنواره، درباره نهادینه کردن تئاتر، امیدواریم این امر با در نظر گرفتن نسل پیشکسوت و نسل جوان، همسان و همانند، ایجاد شده و رشد نماید.
6- تقدس صحنه، مقوله‌ای است که از گذشتگان این هنر، برای‌مان به ارث رسیده است، حتی در نمونه‌های باستانی به جا مانده یا اشکال نمایش سنتی کشورمان، صحنه و هنر نمایش، قداست داشته و همگان بر حفظ آن آداب تاکید کرده‌اند. حفظ و حفاظت این ویژگی، هم بر هنرمندان صحنه و هم بر مسئولان و سیاستگذاران، واجب و ضروری است.
7- بی‌تردید تئاتر کشور، متکی بر تئاتر شهرستان است و حتی تئاتر تهران به واسطه حضور شهرستانی‌های مقیم تهران، شکل یافته است. مسئولان و سیاستگذاران باید بیش از پیش بر رشد و اعتلا و حضور و مراوده هنرمندان شهرستانی همت بگمارند و تسهیلات ویژه‌ای را برای آنان فراهم نمایند.
8- متاسفانه بعد از گذشت 17 دوره از جشنواره تئاتر فجر، هنوز این جشنواره دبیرخانه دائمی ندارد و به همین سبب جشنواره علاوه بر مقطعی بودن با شتاب رو به رو است و بدیهی است که مشکلات عدیده‌ای برای هنرمندان و مسئولان به وجود آید. قطعاً ایجاد دبیرخانه دائمی و ارتباط مستمر هنرمندان با مسئولان این جشنواره در رشد و توسعه آن موثر خواهد بود.
9- جشنواره تئاتر فجر باید برای تئاتر کشورمان، گام اول باشد. نباید سرنوشت گروه‌های شرکت کننده در جشنواره به چند اجرا در زمان جشنواره منحصر شود. اعزام گروه‌های نمایشی به شهرهای گوناگون، شکل دادن جلسات پرسش و پاسخ و بحث و تبادل نظر درباره مسائل تکنیکی و محتوایی نمایش‌ها، همایش‌های چند روزه و بحث درباره ساختار هدایتی تئاتر و مسائلی از این قبیل، وجود و ضرورت جشنواره تئاتر فجر را از ابعاد دیگر عمق می‌بخشد.
10- آرای هیئت داوران کانون ملی منتقدان تئاتر جمهوری اسلامی ایران برحسب آن چه در جشنواره به وقوع پیوسته است و با قیاس نسبی نمایش‌ها با یکدیگر، اعلام می‌شود.