ارزیابی یازدهمین جشنواره تئاتر خیابانی مریوان (2)
بهار لطافتیان: نگذاریم تئاتر ویترینی شود
بهار لطافتیان اعلام کرد که سرمایه اصلی تئاتر خیابانی مردم کوچه و بازار هستند و اگر هنرمند یا مدیر فرهنگی ما این نکته را فراموش کند قدم در راهی گذاشته که به ویترینی شدن تئاتر می‌انجامد.
ب
ه گزارش ایران تئاتر؛ بهار لطافتیان؛ یکی از داوران بخش پژوهش یازدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان، کارشناس ارشد کارگردانی تئاتر، کارشناس نمایش و ادبیات نمایشی، نویسنده، کارگردان، مدرس و پژوهش‌گر تئاتر، درباره بخش پژوهش یازدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان، گفت: درمجموع 9 اثر پژوهشی در یازدهمین دوره جشنواره تئاتر مریوان مورد ارزیابی و خوانش قرار گرفت که شامل مقاله‌های تالیفی و متون ترجمه شده و نیز پایان‌نامه دانشجویی بود. مقاله «واکاوی مولفه‌های باختینی در نمایش خیابانی میر نوروزی بر اساس مفهوم کارناوال» اثر مهدی مرادی و خسرو سینا؛ مقاله برتر در حوزه تالیف و «ارزیابی نقش تئاتر خیابانی در ارتباط اجتماعی» اثر زینب عسگری؛ مقاله منتخب در بخش ترجمه بودند.
وی در ادامه افزود: چشم‌انداز برگزاری این بخش در جشنواره برگزیدن آثار فاخر و علمی دقیق و درست در حوزه تئاتر خیابانی، آسیب‌شناسی آن و حتی ارائه راهکارهای بدیع در بهبود وضعیت است و معمولا این آثار در قالب کتاب منتشر می‌شوند اما در این دوره به دلیل تعداد کم مقالات ارسالی تنها دو مقاله برگزیده شد و درنتیجه امکان انتشار این مقاله‌ها وجود ندارد. اگر تعداد آثار برگزیده بیشتر بود، قطعا به چاپ می‌رسیدند.
لطافتیان درباره کیفیت آثار بخش پژوهش در دوره یازدهم جشنواره تئاتر مریوان، گفت: متاسفانه بسیاری از آثار فاقد چهارچوب نظری مستقل هستند. در مقوله پژوهش بحث تحلیل یا یادداشت ساده شخصی با ارائه متنی که دارای شاخصه‌های علمی و نظری یک تحقیق باشد متفاوت است که متاسفانه در نگارش بسیاری از متون به این نکته توجه نمی‌شود. کپی‌برداری صرف از کتاب‌های مختلف راه‌کار جالبی برای ارائه مقاله نیست. انتظار می‌رود در بخش پژوهش، آثار دارای ایده تازه و تحلیل درست و مناسب باشند و از نگاه ژورنالیستی صرف در نگارش مقالات تحقیقی پرهیز شود.
نویسنده و کارگردان «مردی که چشاش سگ داشت» درباره جشنواره تئاتر مریوان و میزان استقبال مخاطبان از آن، گفت: به دلیل تعدد اجراهای سطح شهر و جشنواره‌ای، نمایش خیابانی در مریوان دارای مخاطب و تماشاگر بسیاری است. همچنین ازآنجاکه آثار خیابانی صادقانه مسائل و مشکلات مردم را چون آینه‌ای در قالب هنر جذاب و تاثیرگذار تئاتر نشان می‌دهند، قطعا از استقبال بالایی در میان تماشاگران برخوردار است. حتی گروه‌های خارجی شرکت‌کننده نیز از دیدن طیف وسیع تماشاگران در محیط کوچک اجراها به وجد آمده بودند که این نکته نشان یک سخن است: «کار نیکو کردن از پر کردن است»؛ یعنی استمرار اجرا در محیط سبب شده است این استقبال گسترده را شاهد باشیم.
این هنرمند عرصه تئاتر درباره شرایط اجرای عمومی نمایش‌های خیابانی در مریوان، گفت: بسته به نوع سفارش و حمایت مالی ارگان‌های مختلف از نمایش و نیز اجرای عمومی نمایش‌های کارشده در مریوان، مردم این شهر در طول سال شاهد اجراهای متعددی در پارک شانو هستند. البته در مورد پارک شانو ذکر یک نکته ضروری است؛ پارک شانو یکی از مکان‌های اجرای نمایش در مریوان است که شاید به‌اندازه محیط دریاچه زریبار هنوز در بین مردم جا نیفتاده است.
نویسنده و کارگردان نمایش «مرگ سرخ، مرگ سرد» در مورد کیفیت آثار ارائه شده در یازدهمین دوره جشنواره تئاتر مریوان، گفت: هیئت بازبین جشنواره متشکل از افراد شناخته شده تئاتر ایران بودند و قطعا ملاک انتخاب کیفیت آثار بوده است و این امر در انتخاب داوری در معرفی به جشنواره فجر هم به چشم می‌خورد. معتقدم در این دوره از جشنواره نگاه داوران بخش مسابقه و داوران بخش پژوهش و همچنین بازبینان آثار، نگاهی کیفیتی بوده است نه کمیتی.
وی در ادامه افزود: اما درباره آثار حاضر در بخش بین‌الملل باید گفت که در مقایسه با آثار خارجی اجرا شده در سالیان قبل، مانند اجراهای کشور فرانسه، ترکیه و ... اجراهای امسال در سطح پایین‌تری بودند. وقتی اسم جشنواره بین‌المللی برده می‌شود، هنرمندان و حتی مردم عادی تماشاگر، چشم‌انتظار دیدن آثار فاخر و باکیفیت هستند که این مهم در مرحله انتخاب آثار بخش بین‌الملل که به جشنواره دعوت می‌شوند، وسواس بیشتری را می‌طلبد.
لطافتیان حضور دبیرخانه دائمی در شهر مریوان را ضروری دانست و گفت: به قطع یقین برنامه‌ریزی بلندمدت برای برگزاری جشنواره‌ها یکی از ارکان ضروری است و جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان که وارد دهه دوم حضورش در تقویم تئاتری کشور شده است نیز از این امر مستثنا نیست. وقتی سخن از دبیرخانه متمرکز می‌شود، باید دانست که طبیعتا این عنوان‌بندی ملزوماتی ازجمله نیروی انسانی متخصص و آگاه به امور، فضا و مکان، امکانات سخت‌افزاری و نرم‌افزاری، مهم‌تر از همه بودجه کافی و ... را در پی خواهد داشت، البته در راس همه این مسائل، مشخص شدن دبیر جشنواره و دبیر اجرایی جشنواره است که در طول سال با هنرمندان کشور و مدیران تئاتر کشورهای دیگر رایزنی داشته باشد تا شاهد ارتقای سطح کیفی جشنواره در تمام جوانب باشیم. امیدوارم این مهم در آینده‌ای نزدیک و روشن تحقق بپذیرد. البته طبق روال سال‌های گذشته، دبیر جشنواره مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی کردستان است، اگر هم‌اکنون دبیر اجرایی با اختیارات کامل معرفی شود، امکان برنامه‌ریزی دقیق وجود خواهد داشت.
این مدرس و پژوهش‌گر تئاتر درباره شیوه برگزاری یازدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر خیابانی مریوان، گفت: قطعا برگزارکنندگان تمامی جشنواره‌ها متشکل از هنرمندان و دلسوزانی است که بی‌هیچ چشم‌داشتی، با عشق و ایمان به کار مشغول هستند که این نکته را در جشنواره یازدهم با همدلی صادقانه هنرمندان تئاتری استان کردستان شاهد بودیم؛ اما نکته بسیار تاثیرگذار؛ برنامه‌ریزی دقیق و بلندمدت در تقسیم وظایف و اختصاص و برآورد بودجه لازم و کافی برای اجرایی کردن برنامه‌هاست.
بهار لطافتیان در پایان پیشنهادهای خود را اعلام کرد: جشنواره برآیندی برای معرفی بهترین اجراهای طول سال است درنتیجه ارتقای تئاتر نه در طول سه روز جشنواره، بلکه در اجرای عمومی و در طول سال اتفاق می‌افتد. نمایش‌های جشنواره باید از صافی شعور و زیبایی‌شناسی مردم عبور کرده و در محک تجربه تماشاگران و هنرمندان صیقل بخورد. اگر هدف نهایی حضور در جشنواره باشد و تماشاگران را در طول سال فراموش کنیم به ماشینی برای برگزاری و حضور در جشنواره تبدیل می‌شویم. تئاتر در مواجهه با مردم هویت پیدا کرده و نقاط قوت و ضعفش را خواهد شناخت. جشنواره‌ها مکانی برای انتخاب بهترین آثار از میان بهترین اجراهای طول سال هستند و این امر میسر نمی‌شود مگر اینکه بودجه‌ای در اختیار گروه‌های نمایشی واجد شرایط قرار داده شود تا بتوانند در طول سال فعالیت، اجرا و حضور داشته باشند. از سویی دیگر تماشاگران در تئاتر خیابانی، تماشاگران ایام جشنواره نیستند؛ بلکه سرمایه اصلی تئاتر خیابانی مردم کوچه و بازار هستند. اگر هنرمند یا مدیر فرهنگی ما این نکته را فراموش کند قدم در راهی گذاشته که به ویترینی شدن تئاتر می‌انجامد.
