گزارشی تحلیلی از سومین جشنواره سراسری تئاتر ماه

رضا آشفته:
سومین جشنواره سراسری تئاتر ماه از اولین روز شهریور ماه 85 در تالارهای حوزه هنری تهران برگزار شده است. در جشنواره امسال 23 نمایش صحنه‌ای و 5 نمایش خیابانی حضور دارند که از بین آن‌ها، 16 کار به شهرستان‌ها و 12 کار به تهرانی‌ها اختصاص دارد. با وجود این، می‌توان جشنواره تئاتر ماه را یک جشنواره مورد توجه شهرستانی‌ها در نظر گرفت که در نوع خود، می‌تواند یک حرکت مثبت برای ارتقای تئاتر، در گوشه و کنار کشورمان محسوب شود.
نصرالله قادری، دبیر سومین جشنواره سراسری تئاتر ماه نیز در گفت‌وگو با سایت ایران تئاتر تاکید کرد:«هدف این جشنواره استان محوری است؛ اما در انتخاب آثار تهرانی و شهرستانی یک نگاه مشترک وجود داشته است، بنابراین بر حسب تصادف تعداد کارهای شهرستانی بیشتر از کارهای تهرانی شده است.»
در ادامه این گزارش، بخش‌ها و اتفاقات مختلف جشنواره تئاتر ماه با یک نگاه تحلیلی مورد بررسی قرار می‌گیرد.

نمایشنامه نویسی
در جشنواره تئاتر ماه، از بزرگان و شناخته‌شدگان نمایشنامه‌نویسی کشور، آثار قابل توجهی حضور ندارد. بنا بر گفته‌ نصرالله قادری، سیاست جشنواره، دعوت به نگارش متن از سوی چهره‌های جوان و ناشناخته باشد، اما حضور 10 چهره شناخته شده، ضمن افزودن به اعتبار جشنواره، باعث بالا رفتن سطح کیفی جشنواره می‌شود.
در جشنواره امسال، فقط از اکبر رادی(کاکتوس) و بهرام بیضایی(آرش) متن‌هایی اجرا شده است.
در کنار این دو چهره حرفه‌ای، می‌توان به نام حمیدرضا نعیمی(امشب دیگر مهره‌های پشتم نی‌لبک می‌زند)، هادی حوری(نقل پرومته) و حمید ابراهیمی(سیاریحون) اشاره کرد که پیش از این نیز متن‌هایشان در سال‌های گذشته در تئاترشهر اجرا شده است.
تهرانی‌ها
در میان کارگردانان شرکت کننده از تهران در جشنواره امسال، می‌توان با نام حسن سرچاهی(نقل پرومته)، حمید ابراهیمی(سیاریحون) و جلال حدپور سراج(ناشناس) روبرو شد. این تعداد کم، دلالت بر کم توجهی اهالی تئاتر به جشنواره تئاتر ماه دارد؛ یا اینکه جشنواره تئاتر ماه هم در سیاست‌های خود، در پی جذب چهره‌های حرفه‌ای تئاتر تهران نیست.
علی‌اصغر راسخ‌راد(سفر به مغرب)، مژده ساعی(کاکتوس)، زری اماد(امشب دیگر مهر‌ه‌های پشتم نی‌لبک می‌زند)، کاوه مهدی(ناک اوت)، جمشید عسگری(بازی در بازی)، امید شاهنده(من خودم آقای مرگم)، جمشید عسگری(زمستان سیاه)، عطا مقیمی(شلم شوربا) و فرشته منظوفی‌نیا(کسی در گوشم زمزمه می‌کند بیا) از جمله چهره‌های ناشناخته تهران هستند که در جشنواره امسال با آثارشان حضور دارند.
شاید این افراد، تعداد زیادی ‌نباشند، اما اعتبار و ارزش ایشان زمانی بیشتر معلوم می‌شود که در کنار حرفه‌ای‌ها و بزرگان بتوانند از پس قدرت نمایی برآیند، با این تغییر می‌توان به عدم حضور حرفه‌ای‌های تهران، در جشنواره امسال خرده گرفت.
شهرستانی‌ها
سیدرضا میرمعنوی از پیشکسوتان تئاتر رشت، با نمایش"هنگامه‌ای که آسمان شکافت" در جشنواره امسال شرکت کرده است. او از چهره‌های شناخته شده کشورمان است و حضورش می‌تواند تاییدی بر ماندگاری و اعتبار جشنواره تئاتر ماه باشد. البته اگر از دیگر کارگردان‌های نامدار شهرستانی نیز در این رابطه استقبال شود، به تدریج بر اعتبار جشنواره افزوده خواهد شد.
از میان چهره‌های جوان شهرستانی نیز می‌توان به دو کارگردان جوان اصفهانی، اصغر خلیلی با نمایش"برزخ اروی" و احسان جانمی"چله نشین عشق" اشاره کرد که در سال‌های اخیر، حضور پررنگی در جشنواره‌های کشوری داشته‌اند.
جشنواره تئاتر ماه به حضور شهرستان‌ها بیشتر توجه‌ نشان داده است و از میان 23 کار جشنواره، 15 کار، اختصاص به آثار آنان دارد و از شمال تا جنوب و از غرب تا شرق کشور در این جشنواره با آثار خود حضور یافته‌اند تا بر سراسری بودن تئاتر ماه تاکید داشته باشند. حالا که قرار است بودجه‌ای صرف برگزاری یک جشنواره تئاتر شود، همان بهتر که این بودجه با توجه به تئاتر شهرستان‌ها صرف اعتلای چنین تئاتری شود.
از دیگر چهره‌های شهرستانی، می‌توان به نام سعید خیراللهی(ایلام)، هومن روح‌تافی(کرمانشاه)، مهدی کوشکی(لرستان)، غریب منوچهری(اردبیل)، افشین رشیدی(ساری)، علی رحیمی(هرمزگان)،‌ امین آبان(کرج)، صمد رحیمی(گرگان)، عباس طاهرخانی(قزوین)، حمیدرضا قزلباش(قزوین)، عبید رستمی(سنندج)، پدرام رحمانی(ارومیه) و علیرضا لنگرودی(قوچان، در بخش تئاتر خیابانی) اشاره کرد.
نمایشگاه عکس
ابراهیم حسینی به همراه احمد پیشکار و بابک فرجی مجموعه‌ای از عکس‌های خود را که در سال‌های قبل در مجله تخصصی تئاتر(صحنه) چاپ کرده‌اند، در حاشیه جشنواره امسال، به نمایش گذاشته‌اند. در این نمایشگاه، عکس‌هایی از حمید سمندریان، اکبر رادی، رضا کرم‌رضایی، هاشم فیاض، فرهاد ناظرزاده کرمانی، عزت‌الله انتظامی، فهیمه راستکار، بهروز غریب‌پور، خسرو خورشیدی، اسماعیل شنگله، فریندخت زاهدی و خسرو حکیم‌رابط به نمایش گذاشته شده است.
این عکس‌ها هم، در نوع خود، دلالت بر تایید این افراد از سوی حوزه هنری به عنوان چهره‌های ماندگار تئاتر کشورمان دارد.
پاسداشت
حسین مسافرآستانه، سعدی افشار، داود فتحعلی‌بیگی، سعدالله زحمت‌خواه، علیرضا حنیفی و حسن فخاری از جمله چهره‌هایی هستند که قرار است در روز اختتامیه جشنواره تئاتر ماه تجلیل شوند.
حسین مسافرآستانه، سال‌ها حضور فعال در تئاتر دفاع مقدس و مذهبی و مدیریت تئاتر کشور داشته است. سعدی افشار، بنا بر تعریف پیتر بروک، چاپلین ایران زمین است و یاد او همیشه در خاطره‌ها باقی خواهد ماند.
داود فتحعلی‌بیگی، سال‌ها تحقیق، تدریس و کار در زمینه تئاتر سنتی را در پرونده کاری خود ثبت کرده است. علیرضا حنیفی از جمله نویسندگان و فعالان تئاتر منطقه قروه کردستان است که متن‌هایش را در سراسر کشور کار کرده‌اند و اجرای برخی از آن‌ها، از رادیو سراسری پخش شده است.
حاج حسن فخاری نیز از فعالان تئاتر مذهبی و تعزیه استان بوشهر است که بارها مورد تقدیر و تجلیل واقع شده است.
یادمان
در جشنواره تئاتر ماه، از زنده یاد محمدعلی(هاشم) فیاض، شهید حسین قشقایی و حسین کسبیان یاد‌ خواهد شد. هاشم فیاض از بزرگان تعزیه ایران بوده است. ‌‌او با سال‌ها تجربه، یکی از استادان این هنر ایرانی به شمار می‌آید.
حسین قشقایی از فعالان تئاتر مذهبی کشورمان است که پیش از آغاز انقلاب اسلامی، در دی ماه 57، توسط نیروهای گارد شاهنشاهی شهید شد.
حسین کسبیان از چهره‌های فعال تئاتر،‌ تلویزیون و سینمای کشورمان، در سال گذشته دار فانی را وداع گفت. او تحقیق مفصلی درباره هنرهای نمایشی کشورمان انجام داده است که هنوز در اختیار عموم علاقه‌مندان، قرار نگرفته است.