گفت‌وگو با جواد ذوالفقاری، دبیر یازدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی
اولویت‌‌مان، کار روی افسانه‌ها، اساطیر، فرهنگ عامه و متل‌های ایرانی و توانایی‌های کارگردانی در شکل اجرایی بود.
نیلوفر رستمی:
اشاره:
جواد ذوالفقاری، نویسنده، کارگردان، مدرس و مترجم تئاتر عروسکی، امسال به عنوان دبیر شورای سیاستگذاری یازدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی، مشغول به فعالیت است.
با جواد ذوالفقاری درباره این دوره از جشنواره تئاتر عروسکی، گفت‌وگویی انجام دادیم.
پس از یک سال تعویق، ما امسال شاهد برگزاری جشنواره نمایش عروسکی خواهیم بود. امسال جشنواره چه اولویت‌هایی را مد نظر داشته است؟
امسال با پیشنهاد آقای پارسایی، جشنواره نمایش عروسکی، به صورت شورایی برگزار می‌شود تا مشکلات کیفی و اجرایی سال‌های پیش کمتر شود. در این شورا نیز اولین دغدغه، انتخاب کارهای با کیفیت بود. هدف اعضای شورا، فقط انتخاب کارهای باارزش، متنوع و با شیوه‌های متفاوت بود و با وجود آن که زمان اندکی داشتیم، اما توانستیم بهترین نمایش‌ها را انتخاب کنیم. آمارها گواه این نکته است؛ ما 340 کار به عنوان متقاضی داشتیم که از بین این تعداد، نهایتاً 27 ، 28 کار پذیرفته شدند. در بقیه بخش‌های جشنواره هم این حساسیت حاکم بود. مثلاً ما 20 مورد درخواست چاپ کتاب داشتیم که از این تعداد فقط پنج مورد را انتخاب کردیم. "عروسک‌های هند" نوشته هومن بابک و"بوکه باران" نوشته پوپک عظیم‌پور و دو نمایشنامه از بهروز غریب‌پور و یک نمایشنامه از ایرج طهماسب. همچنین درباره انتخاب کارهای خارجی نیز این وسوسه و دقت در کیفیت بالا مد نظر بود. به طور خلاصه، ما دو هدف داشتیم اول انتخاب کارهای خوب و دوم حضور گسترده خانواده نمایش عروسکی در بخش‌های مختلف.
یعنی از امروز کتاب‌ها توزیع خواهد شد؟
بله، امیدوارم از امروز در اختیار دوستان قرار بگیرد.
به عنوان دبیر جشنواره که در جریان تمام امور بودید، به نظرتان آیا جشنواره امسال می‌تواند چهره جدیدی را معرفی کند؟
قطعاً این اتفاق می‌افتد. تعداد زیادی هستند که برای اولین بار در جشنواره نمایش عروسکی شرکت می‌کنند، اما مهم نیست که آن‌ها حرف نو و شکل تازه‌ای از نمایش را برای ارائه دارند. مثلاً از کشور هلند نمایش"پانتارای II" به اجرا می‌رود که یکی از موارد استثنا در جهان نمایش عروسکی است به لحاظ موضوع عمیق و فلسفی و شکل عجیب اجرایی که دارد و اجراهای بسیاری در دنیا داشته است و یا یک اجرای دیگر از نمایش‌های خارجی داریم که اجرایی سه دقیقه‌ای و با یک تماشاگر است به این معنا که یک تماشاگر وارد سالن می‌شود شاهد اجرای سه دقیقه‌ای خواهد بود و بعد نوبت به تماشاگر بعدی می‌رسد. همچنین یکی دیگر از رویدادهای جذاب این دوره، حضور"روی فراتی" مدیر تئاتر ستمدیدگان پاریس و بازیگر آرین منوشکین و دستیار آگوستو بوال است. تردید ندارم که کارگاه ایشان با عنوان"از عروسک چه خاطره‌ای داریم" از کارگاه‌های ماندگار خواهد شد.
شما از بخش خارجی گفتید. در بخش داخلی چطور؟ آیا می‌توان شاهد چهره‌ها و کارهای ماندگاری شد؟
خوشبختانه دوستان اهمیت جشنواره را درک کردند. به خصوص که فضای دوستانه‌ای هم بین برگزار کننده‌ها و شرکت کننده‌ها وجود داشت. به شکلی که حس مسئولیت آن‌ها را برمی‌انگیخت تا کارهای شسته و رفته‌ای را تحویل دهند. در بخش داخلی نیز می‌توانم بگویم که تماشاگران، شاهد نمایش‌های خوبی خواهند بود.
آیا امکان چاپ نمایشنامه‌های برگزیده جشنواره در طول سال است؟
بر این اساس که 10 کار به عنوان برگزیدگان جشنواره اعلام خواهند شد و به آن‌ها اجرای عمومی داده می‌شود، بنابراین بخش انتشارات و پژوهش مرکز و کانون نمایش عروسکی مرکز هنرهای نمایشی هم می‌توانند براساس معیارهای خود از بین این تعداد نمایشنامه‌هایی را برای چاپ انتخاب کنند که قطعاً نیز چنین خواهد شد.
شما گفته بودید که به گروه‌ها هزینه‌ای برای اجرا داده خواهد شد آیا کمک هزینه شامل تمام گروه‌های شرکت کننده خواهند شد؟
بله، تمام گروه‌ها با توجه به برآورد هزینه‌ها، نوع کارشان و سابقه کارگردانی قسط اول و دوم کمک هزینه‌هایشان را گرفته‌اند. بعد از جشنواره نیز براساس ارزشیابی‌هایی که صورت می‌گیرد، از زحمات دوستان قدردانی می‌شود.
سقف کمک هزینه چقدر بوده است؟
این مسئله کاملاً به بخش‌های مرکز مربوط می‌شود و من اطلاع چندانی از آن ندارم.
گفته بودید که قرار است بخش فیلم تئاترهای خارجی هم در جشنواره گنجانده شود، اما در لیست برنامه‌ها این بخش وجود ندارد؟
یکی از مشکلاتی که همواره با آن رو به رو هستیم، فرصت اندک برای رتق و فتق امور اجرایی و هماهنگی جشنواره تا زمان اعلام شده است. طبیعتاً فیلم تئاترهای خارجی، باید از منابع خارجی تهیه می‌شد و نیاز به فرصت بیشتری برای رایزنی و انجام امور لازم برای دریافت فیلم‌ها بود که متاسفانه به علت فرصت اندک، این امر میسر نشد.
بخش نمایش‌های خیابانی، در بیشتر جشنواره‌ها از بخش‌های ضعیف به حساب می‌آید. امسال بخش خیابانی در چه وضعیتی خواهد بود؟
تنوع نمایش‌ها بخش خیابانی را هم شامل می‌شود. مثلاً ما نمایشی با نام"لنگ درازها" از همدان داریم که برگرفته از فرهنگ عامه است، اما با شکل خاصی اجرا می‌شود و یا نمایش دیگری در بخش خیابانی داریم که فقط با چند توپ و حرکات دست، اجرا می‌شود. به نظرم با نمایش‌های متنوع و با کیفیت بالا که در این بخش انتخاب شدند، امسال چنین مشکلی را که عنوان کردید، نداشته باشیم.
آقای ذوالفقاری مهم‌ترین معیارهایتان برای حضور نمایش‌ها در جشنواره عروسکی چه بود؟
مهم‌ترین مسئله برای ما اولاً نمایشی بودن کارها و بعد، موضوع نمایش عروسکی بود و ضمناً اولویت‌‌مان، کار روی افسانه‌ها، اساطیر، فرهنگ عامه و متل‌های ایرانی و توانایی‌های کارگردانی در شکل اجرایی بود.