گزارشی تحلیلی از بخش‌های جنبی یازدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران ـ مبارک
یازدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران ـ مبارک به منظور رشد هنر نوپایی همچون نمایش عروسکی، به پژوهش و تحقیق، اولویت ویژه‌ای قائل شده است. به همین منظور در بخش‌های جانبی جشنواره، انتشار کتاب، چاپ مجموعه کارت پستال‌های شخصیت‌های خیمه شب بازی، جلسات نقد و بررسی، برگزاری نمایشگاه عکس، عروسک و ماسک، بازار جشنواره و تشکیل کارگاه‌ها و نشست‌های مطبوعاتی را گنجانده است.
رضا آشفته:
یازدهمین جشنواره بین‌المللی تئاتر عروسکی تهران ـ مبارک به منظور رشد هنر نوپایی همچون نمایش عروسکی، به پژوهش و تحقیق، اولویت ویژه‌ای قائل شده است. به همین منظور در بخش‌های جانبی جشنواره، انتشار کتاب، چاپ مجموعه کارت پستال‌های شخصیت‌های خیمه شب بازی، جلسات نقد و بررسی، برگزاری نمایشگاه عکس، عروسک و ماسک، بازار جشنواره و تشکیل کارگاه‌ها و نشست‌های مطبوعاتی را گنجانده است.
در این گزارش به هر یک از موارد فوق به صورت تحلیلی و مشروح خواهیم پرداخت که در ادامه می‌خوانید:
پژوهش و تالیف
امسال در بخش پژوهش و جنبی جشنواره، شش عنوان کتاب در فهرست چاپ و انتشار قرار گرفته است. "دَد و جونور" و"قصه تلخ طلا" اثر بهروز غریب‌پور، "داستان لطیف" اثر ایرج طهماسب، "ماه پیشونی" اثر مرضیه محبوب، "بوکه بارانی و هوله بارانی" اثر پوپک عظیم‌پور و"عروسک‌های هند" تالیف هومن بابک از جمله آثاری هستند که همزمان با زمان برگزاری جشنواره در دسترس علاقه‌مندان قرار خواهد گرفت.
از این شش عنوان، پنج عنوان، شاملِ نمایشنامه‌های ایرانی و یک عنوان کار پژوهشی است. مطمئناً شش عنوان کتاب پس از دو سال برگزاری مجدد جشنواره تئاتر عروسکی کاملاً کم و نادیدنی است. در زمینه نمایشنامه عروسکی و تحقیقات و تالیفات نمایش عروسکی کار کم شده است و اگر قرار باشد در این دو زمینه فعالیت‌هایی صورت بگیرد، زمان برگزاری جشنواره بهترین انگیزه برای رفع کمبودهاست. اگر از همین گروه‌های موفق خارجی، متن‌ها در زمان برگزاری جشنواره ترجمه و منتشر شود، به مرور مولفان ایرانی نیز با تکنیک‌های رایج در چهار گوشه دنیا و به احتمال خوبی با روزآمدترین تکنیک‌ها و شیوه‌ها آشنا خواهند شد.
از سوی دیگر کتاب‌های آموزشی و پژوهشی نیز نیازهای تئوریک دانشجویان و علاقه‌مندان را برآورده خواهد کرد. در این زمینه، باید تالیف و ترجمه در کنار هم صورت بگیرد تا ضمن آشنایی با آثار و اندیشه‌های خارجی‌ها، بتوانیم در تثبیت آثار و نظرگاه‌ها و شیوه‌های نمایش عروسکی داخل کشورمان نیز گام‌های موثری برداریم.
همچنین در جشنواره امسال، تعدادی از کارت پستال شخصیت‌های خیمه شب‌بازی چاپ و منتشر می‌شود؛ شاید این، یک راه برای معرض خیمه‌شب بازی ایرانی به هموطنان ناآشنا و حتی خارجی‌ها باشد.
جلسات نقد و بررسی
این جلسات باید با حضور منتقدان خاص نمایش‌های عروسکی برگزار شود.
اگر کانون ملی منتقدان، افراد متخصص و آگاه را انتخاب کند، بهترین نقدها و بحث و جدل‌ها در زمان برگزاری جشنواره صورت خواهد گرفت که حتی می‌توان به برآیند مطلوب آن در جشنواره‌های آتی امیدوار شد.
نمایشگاه
برگزاری نمایشگاه عکس از نمایش‌های عروسکی اجرا شده در سال‌های قبل، همچنین نمایشگاه عکس از آثار خارجی و گروه‌های بین‌المللی، می‌تواند تا حد زیادی اطلاعات دیداری در اختیار علاقه‌مندان قرار دهد. حتی برای خارجی‌ها کنجکاوی مضاعفی برای مطالعه و دقیق شدن در آثار ایرانی ایجاد می‌کند.
نمایشگاه ماسک و عروسک نیز از سوی ایرانی‌ها می‌تواند تکنیک‌های تولیدات ما را به همگان معرفی کند. اگر از آن طرف آب‌ها نیز عروسک‌هایی عرضه شود، فعالان عروسکی از نحوه تولید و امکانات مواد استفاده شده اطلاعاتِ دقیق و به روزی کسب خواهند کرد. امسال نمایشگاه عکس با شرکت 62 قطعه از چند عکاس می‌تواند نویدبخش حضور عکاسان حرفه‌ای در این عرصه باشد. ماسک‌های فروز هاشمی نیز می‌تواند مقدمه‌ای برای شرکت ماسک‌ها و عروسک‌های هنرمندان کشورمان و خارجی‌ها در دوره‌های بعدی باشد.
امسال، نمایشگاه عروسک‌های هنرمندان ایران در خانه هنرمندان ایران نیز با چنین رویکردی برگزار می‌شود. شاید در پس و پیش آن نیز اتفاقات جالب‌تری آشکار شود.
بازار جشنواره
بازار جشنواره نیز در نوع خود باعث جذب و آشنایی مخاطبان بیشتری با مقوله تئاتر عروسکی خواهد شد. در ضمن بر جنبه‌های تفریحی و سرگرم کنندگی جشنواره می‌افزاید. حضور مردم در غرفه‌های گریم، ماسک، عروسک‌سازی و... می‌تواند گرما و صمیمتی مضاعف در فضای جشنواره تولید کند. گاهی همین جوانب یک جشنواره است که باعث اعتبار و رونق جشنواره می‌شود. شاید برگزاری این جشنواره در سال‌های آینده یکی از موارد جذب گردشگر خارجی به کشورمان باشد. این امر، زمانی محقق خواهد شد که بخواهیم و در این زمینه اقدامات لازم، عملی شود.
کارگاه و نشست مطبوعاتی
برگزاری کارگاه‌های آموزشی با حضور هنرمندان داخل و خارجی می‌تواند مکمل جریان آموزش نمایش عروسکی در کشورمان باشد. اما این کارگاه‌ها باید از چند ماه قبل نام نویسی شود و ابتکارات لازم برای پربار شدن آن‌ها صورت گیرد. از سویی، دعوت از هنرمندان نام آشنا و طرح موضوعات به روز و کارآمد، بسیار مفید واقع خواهد شد؛ مثلاً امسال حضور ایرج طهماسب و مطرح شدن کارگاه تخصصی نمایشنامه‌نویسی عروسکی بسیار مناسب به نظر می‌رسد. همچنین حضور روی فِراتی، مدیر تئاتر ستمدیدگان پاریس که دستیار آگوستو بوال و بازیگر آرین منوشکین هم هست، می‌تواند برای خیلی‌ها از اعتبار و ارزش والایی برخوردار باشد.
همچنین برگزاری کارگاه‌های گروه‌های خارجی و نشست مطبوعاتی با حضور ایشان زمینه‌های ارتباط بیشتر و رونق جریانات آموزشی را در داخل کشور فراهم می‌سازد. ناگفته نماند که نحوه برگزاری، تبلیغ و حضور علاقه‌مندان ایرانی در تضمین بار آموزشی این کارگاه‌ها و نشست‌ها بسیار خواهد افزود. شاید حضور رسانه‌های جمعی نیز در گسترش این آموزش‌ها و تکنیک‌ها و تجربیات گوناگون مفیدتر واقع شود و این بستگی به دبیر جشنواره دارد که چگونه از پس برقراری چنین امکاناتی استفاده کند. خوشبختانه امسال برای تمامی گروه‌های خارجی نشست مطبوعاتی برگزار می‌شود و پنج گروه خارجی نیز کارگاه‌های خاصی را برای علاقه‌مندان ایرانی تدارک خواهند دید. همچنین برگزاری نشست عمومی درباره وضعیت و چشم‌انداز کنونی نمایش عروسکی در جهان با حضور ماسیمو شوستر، ریاست یونیما بر غنای جشنواره خواهد افزود.