تئاتر عروسکی روسیه، وام دار آبراتاسف

بی‌شک کشور روسیه در حال حاضر در عرصه تئاتر عروسکی یکی از پیشگامان محسوب می‌شود، در حال حاضر بیش از 100 مرکز تئاتر عروسکی در این کشور وجود دارد و گروه‌های مختلفی در طول سال در تمامی مراکز فرهنگی به اجرای برنامه‌می‌پردازند. اما اوج این اتفاق در کریسمس و ژانویه است. نمایش‌های شاد عروسکی که در کناره رود وکنار پل‌های بی نهایت شهر سن پترزبورگ رسیدن سال نو را نوید می‌دهند و پتروشکا عروسک باستانی روسی که پیشینه‌ای بیش از 400‌سال دارد تمام افسانه‌های باستانی کشورهای آسیایی را برای دوستدارانش روایت می‌کند. تئاتر عروسکی در کشور روسیه و به‌خصوص شهر سن پترزبورگ آن قدر به وفور دیده می‌شود که حتی توریست‌ها و مسافران نیز از دیدن‌اش بی نصیب نمی‌مانند. بعد از سال نو، در ماه ژوئیه و همزمان با ماه تولد پدر عروسک گردانی و تئاتر عروسکی روسیه نیز جشن‌هایی در قالب اجراهای عروسکی برگزار می‌شود، سرگئی آبراتاسف نامی است که کمتر روسی و حتی اهل شوروی سابق آن را نشنیده‌باشد، بسیاری او را استاد خیمه شب‌بازی در قرن بیستم می‌دانند، او تاریخ 400‌سال عروسک‌گردانی در روسیه را دوباره با ذهن خلاق‌اش احیا کرد، مرکز آکادمیک ملی تئاتر عروسکی روسیه در حال حاضر یکی از معتبر‌ترین مراکز فرهنگی روسیه محسوب می‌شود. این مرکز سال‌ها پیش به همت او گشایش یافت طی هشت دهه اخیر به جرأت می‌‌توان گفت که بیش از نیمی از کسانی که در این شهر زندگی می‌کنند، حتماً از نمایش‌های این مرکز دیدن کرده‌اند، اغلب هنرمندان و سیاستمداران جهان که به مسکو سفر می‌کنند قطعاً سری هم به این تالار زده‌اند و سونیا گاندی، سوفیا لورن کندی و . . . سرگئی آبراتاسف سال 1901 در روسیه چشم به جهان گشود، او از کودکی به عروسک‌ها علاقه‌مند بود. درست وقتی شش ساله بود و با مادرش برای تماشای خیمه شب بازی به چادرهای کنار پل کوزینتسکی سرک می‌کشید، مسحور حرکت عروسک‌هایی شد که با نخ‌هایی در دست عروسک‌گردان این سو و آن سو می‌شد و خنده بر لب می‌آورد لنیر آختاتف دستیار و عروسک گردانی که او را از سال 1931 همراهی می‌کرد درباره راز ماندگاری آبراتاسف می‌گوید: «عروسک‌هایی که او حرکت می‌دهد در نخستین نگاه بچه‌هار ا سرگرم می‌کردند، اما کمی که گوش‌ات را تیز می‌کردی متوجه می‌شدی که در پس حرف‌های این عروسک نقدهایی است که حیرت مادر‌ها و پدرهایی که بچه‌هایشان را برای تماشای یک تئاتر عروسکی ساده آورده بودند، بر می‌انگیخت. آبراتاسف نیز همانند اغلب کارگردان‌ها و نمایشنامه‌های تئاتر عروسکی از داستان‌های فولکلور استفاده می‌کرد. علاءآلدین، پری دریایی، گربه چکمه‌پوش و . . . کاراکتر‌های اصلی نمایش‌های او بودند.
آبراتاسف معتقد‌بود: «عروسک‌ها برای من فقط در ظاهر هستند، عروسک‌ها تنها یک سرگرمی کوچک هستند برای بچه‌ها که خودشان هم به تنهایی از عهده حرکت عروسک‌های دست‌کشی و قصه پردازی برای آنها بر می‌ایند، اما این حرف زدن از دنیای امروز و کمبود‌های دنیا است که به عروسک‌ها معنا می‌بخشد، آنها با توان کم شان حرف‌هایی به وسعت دنیا می‌زنند. » در حال حاضر مرکز آکادمیک ملی تئاتر عروسکی روسیه سالانه میزبان دهها گروه تئاتر عروسکی خارجی است که در این مرکز معتبر به اجرای نمایش‌های عروسکی می‌پردازند، هر سال بنیاد تئاتر آبراتاسف در اوایل ماه سپتامبر گروه‌های تئاتری را از سراسر جهان به مسکو دعوت می‌کند، تا عروسک‌های خیمه شب بازی و تئاتر عروسکی به یاد آبراتاسف به حفظ و اشاعه این هنر بپردازند.
گروه‌هایی که به این مرکز دعوت می‌شوند، علاوه بر اجرای برنامه می‌توانند در طول اقامت شان از کتابخانه پرباری که در زمینه هنرهای نمایشی به همت او در بنیادی که حال به نام آبراتاسف است، استفاده کنند. در این‌مرکز بیش از 6 هزار نسخه آرشیوی از اجراها، عروسک‌ها و تصاویر استادان به‌نام تئاترعروسکی وجود دارد، یادداشت‌های آبراتاسف در باره تئاتر، یادداشت‌هایی درباره نحوه ساخت عروسک و نمایشنامه‌هایی که نوشته بود، به انضمام آرشیو‌های تصویری از هشت دهه فعالیت این مرکز. مرکز آکادمیک تئاترعروسکی روسیه همه ساله میزبان بیش از 20 گروه نمایشی از کشورهایی همچون لهستان، آلمان، استرالیا و . . . است.
بسیاری معتقدند. او شیوه عروسک گردانی نخی را متحول کرد، عروسک‌های او با ده‌ها نخ از هر سو قابل انعطاف و حرکت بودند، طوری که در طول اجرا این تنها صورت عروسک نبود که مخاطبان می‌‌توانستند آن را بر روی صحنه ببینند و هر یک از عروسک‌ها را حداقل بیش از 2 عروسک گردان کنترل می‌کردند. از طرفی قصه گو در اجراهای او نقش به‌سزایی داشت، با این حال دوستان او معتقدند با وجود تسلط آبراتاسف به همه عرصه‌های عروسک‌گردانی او شخصاً علاقه خاصی به عروسک‌های دستکشی داشت و این علاقه‌ را مربوط به روزگار کودکی و حس نوستالژی او نسبت به روزگار کودکی‌اش می‌دانستند. آبراتاسف علاوه بر مهارت در اجرا، ساخت عروسک و مدیریت در زمینه تألیف درباره تئاتر عروسکی نیز آثار تأثیر‌گذاری به جاگذاشته‌است: آثاری همچون «عروسک‌گردان و عروسک»، «حرفه‌من»، «آنچه که در سفر لندن از تئاتر فهمیدم» و . . . او بارها به‌عنوان رئیس افتخاری اتحادیه عروسک‌گردانان انتخاب شد و در طول زندگی‌اش جوایزی همچون جایزه‌ نیسن را دریافت کرد.