با ماسیمو شوستر، پدر‌خوانده مهربان همه عروسکهای دنیا
ماسیمو شوستر ، رییس یونیمای جهانی، امسال برای دومین بار میهمان جشنواره عروسکی مبارک است. شوستر ، سال‌گذشته از نزدیک با عروسکهای ایرانی آشنا شد وحالا معتقد است که جشنواره‌ی تئاتر عروسکی تهران در سطح قابل قبولی است. ...
ماسیمو شوستر ، رییس یونیمای جهانی، امسال برای دومین بار میهمان جشنواره عروسکی مبارک است.
شوستر ، سال‌گذشته از نزدیک با عروسکهای ایرانی آشنا شد وحالا معتقد است که جشنواره‌ی تئاتر عروسکی تهران در سطح قابل قبولی است. شوستر در سومین روز جشنواره‌ی مبارک به تهران آمده است و دوست دارد با تئاتر‌های عروسکی تهران، مخصوصاً عروسکهای قدیمی، بیش از بیش آشنا شود. شوستر ایتالیایی ، خودش را پدر خوانده‌ای مهربان برای عروسکهای دنیا می‌داند.
* سال گذشته حضور شما به جشنواره عروسکی تهران اعتبار زیادی بخشید. حضور دوباره‌ی شما در جشنواره مبارک تا چه حد حمایت‌های یونیما را به تئاتر عروسکی ایران معطوف می‌کند؟
سازمان یونیما 68 عضو دارد و طی این مدت که به‌عنوان رییس این سازمان انتخاب شدم بیش از هر چیز سعی دارم که سنت‌های تئاتر عروسکی کشورهای مختلف را از طریق این سازمان به اقصی نقاط دنیا معرفی کنم. سازمان یونیما بودجه‌ی مالی چندانی ندارد و اغلب کمک‌های‌اش در راستای آشنایی سنت‌ها و فرهنگ است . من امسال به‌عنوان یک ناظر در این جشنواره حاضر شده‌ام. دو‌سال پیش که به تهران سفر کردم، هیچ آشنایی با عروسکهای ایرانی نداشتم. خوشبختانه تئاتر عروسکی ایران از پیشینه‌ی قوی برخوردار است و همین شناساندن عروسکهای ایرانی از طریق یونیما در دنیا می‌تواند به تئاتر عروسکی شما کمک زیادی بکند.
تئاتر عروسکی یکی از مظاهر نزدیکی و تعامل فرهنگی در دنیای امروز است. با توجه به شرایط سیاسی ایران و بحران‌های خاورمیانه، عروسکها بی‌هیچ تعصبی به ایران سفر می‌کنند.
ارتباط در دنیای عروسکها و هنر ، بارها گرم‌تر از عرصه‌های سیاسی است.
* کمک‌های معنوی سازمان یونیما به ایران شامل چه بخش‌هایی می‌شود؟ اصولاً این سازمان چه راهکارهایی را در مقابل تئاترعروسکی ایران قرار می‌دهد؟
مهم‌ترین نکته برای پیشرفت در این عرصه تعامل زیاد است. علاوه بر خلاقیت ذهنی، دست‌اندرکاران این عرصه باید کارهای گروه‌های دیگر و فرهنگ‌های دیگر را ببینند، تا به این ترتیب به نو‌آوری‌های بیشتری دست پیدا کنند. اینکه تئاتر عروسکی شما حالا روی گروه‌های مبارک می‌چرخد، هیچ بد نیست، اما این تئاتر باید از تکرار گذشته‌ها بپرهیزد. مبارک ، تنها برای خنداندن نیست، او هم مثل همه‌ی شخصیت‌های عروسکی دنیا، از طنزی ملهم و تلخ سود می‌جوید. او قدرتهای خودکامه را مسخره می‌کرده‌است. این قدرتمند ممکن بود رییس یک دهکده باشد و یا حتی یک پادشاه. امروزه در سراسر دنیا برای نقد درست باید جسارت داشت و در بسیاری از این کشورها این کار هزینه‌های زیادی دارد. شورای ریاست سازمان یونیما 18 عضو دارد و از میان 68 کشوری که عضو این سازمان هستند ، ایران این شانس را داشت که به واسطه‌ی شخصیتی همچون بهروز‌غریب‌پور عضو شورای ریاست این سازمان شود. ایران می‌تواند با توجه به این موقعیت از حضورش در یونیما سود ببرد و ارتباطات‌اش را با جشنواره‌ها و گروه‌های جهانی بیشتر کند. من نمی‌توانم به شکل عمقی با مسائل تئاتر ایران گره بخورم. کندی حرف خوبی درباره‌ی آمریکا زده بود ؛ او می‌گفت: «نگویید که آمریکا برای ما چه کرده است، بگویید که شما برای آمریکا چه‌کرده‌اید؟» و حالا این جمله درباره‌ی شما هم صدق می‌کند. من در طول جنگ بوسنی در سارایوو تئاتر اجرا می‌کردم، برای اینکه عروسکها را به مردم بشناسانم و امید را در دل آنها زنده کنم، اما خیلی‌ها فکر می‌کردند من خل شده‌ام.
* باتوجه به شناختی که نسبت به عروسکهای سراسر دنیا دارید کاراکتر مبارک را چه‌طور می‌بینید؟
مبارک عروسک باستانی تئاتر ایران ، علاوه بر همه ویژگیهای مشترک تئاتر عروسکی جهان ، ویژگیهای خاص ایرانی هم دارد. جدای از نحوه حرکت و کارکرد این عروسک، او همیشه از مستضعفان دفاع می‌کند و دشمن ثروتمندان مزدور است. عروسکها گاهی وقت‌ها به اندازه یک لشگر سرباز خطر‌ناک بودند. در قرن 16 دولت فرانسه تئاتر عروسکی را قدغن اعلام کرد. اگر آن را با پوچینلا ، عروسک شهر ناپل مقایسه کنیم، آنها شبیه هم هستند. پوچینلا همیشه گرسنه و فقیر است و همیشه راه‌های خوبی برای سیر کردن خودش پیدا می‌کند و زبان‌اش هم مثل مبارک تند و تیز است.
* تئاتر عروسکی ایران را در چه سطحی می‌بینید؟
سال گذشته من نزدیک به 15 تئاتر در روزهای جشنواره دیدم، در این میان 2 یا 3 کار بسیار عالی بود. یکی از آنها را یک گروه از خانم‌ها اجرا می‌کردند و دیگری هم توسط 15 نفر اجرا می‌‌شد، کارهای عالی بود و واقعاً در سطح بین‌المللی به نظرم برای یک جشنواره 2 روی 15 رقم خوبی است. کارهای آوانگاردی دیدم که نوآوری آنها قابل ستایش بود، اما در نهایت این تئاتر عروسکی سنتی است که مرا جذب می‌کند.
* در دنیایی که انیمیشن و کارتون در کانون توجه کودکان قرار دارد، به نظر شما تئاتر عروسکی چه‌طور می‌تواند جایگاه خودش راحفظ کند؟
در انیمیشن وکارتون ، شما یک بیننده‌ی صرف هستید و منفعل، دراز کشیده ، چرت‌آلود و بی‌حوصله می‌توانید آن را تماشا کنید. اما در تئاتر و مخصوصاً تئاتر عروسکی شما ناخودآگاه، جزوی از نمایش هستید و باید با کار ارتباط برقرار کنید. در ضمن وقتی شما با عروسک حرف می‌زنید، هیچ کس نمی‌تواند شما را متهم کند. وقتی باز خواست شدید، خیلی زود می‌گویید که این‌حرف‌ها مال عروسک است نه من.عروسکها دست روی نقطه‌ی حساس و مشترک همه‌ی آدم‌ها می‌گذارند، کودکی. دلیل اصلی ماندگاری تئاتر عروسکی درست همین نکته است.
* دو سال پیش ، خبر از دایره‌المعارفی درباره‌ی تئاتر عروسکی دادید که توسط اعضای یونیما جمع‌آوری می‌شود. سهم مبارک در این دایرهالمعارف چه قدر است؟
این پروژه بیش از 10 سال است که در اجرا است و خوشبختانه به مراحل خوبی رسیده است، این دایرهالمعارف می‌تواند ابزار آشنایی و یادگیری خوبی در سراسر جهان باشد. فعلاً این اثر به زبان فرانسه است و قرار است به ایتالیایی و اسپانیایی هم ترجمه شود،قصد داریم این اثر را به شکل یک دایرهالمعارف اینترنتی برای دسترسی آسان فراهم کنیم و در عین حال به شکل کتاب‌های قطور وگران‌قیمت برای کمک به این سازمان منتشر کنیم. البته من با شکل اینترنتی آن موافق‌تر هستم. برای نشان دادن اهداف‌مان که شامل صلح،دوستی و برابری بدون توجه به نژاد، مذهب و رنگ است را در دیباچه‌ی این دایرهالمعارف بگنجانیم. به کمک بهروز غریب‌پور بخش قابل توجهی از این دایرهالمعارف به مبارک، تئاتر عروسکی ایران و عروسکهای مسلمان اختصاص دارد.
* به‌عنوان آخرین سؤال، شما به‌عنوان پدر معنوی عروسکهای دنیا، کدام یک از این شخصیت‌ها را بیشتر دوست دارید؟
پوپی ، یک عروسک سیسیلی است که به شدت جذاب است و کاراکتر‌هایش تغییر می‌کند. سیسیل فرهنگی غنی دارد هرچند که همه‌ی مردم دنیا آنها را به‌عنوان مافیا می‌شناسند. اما پوپی مهربان‌ترین عروسک دنیا است.